• Esabattı kórinisi hám forması
  • 4. Paydalanıwshı ushın kórsetpe
    		•

    2 Ámeliy jumıs




    Download 2,12 Mb.
    bet2/3
    Sana25.09.2024
    Hajmi2,12 Mb.
    #272423
    1   2   3
    Bog'liq
    2-A\'meliy jumis qq

    3. Waziypa
    Laboratoriya jumısında súwret 6. 1. de keltirilgen tarmaq qurıw talap etiledi. Jaratılǵan tarmaq modelinde eki server bazası tiykarında elektron pochta arqalı maǵlıwmat almaslawdı nátiyjeni ámelde qollanıw etiw kerek.
    Ol jaǵdayda eki domen - tuit. uz hám example. uz tashkil etiledi.

    Súwret. 1.6. Tarmaq sxeması
    Jaratılǵan tarmaq modelinde elektron pochta shólkemlestiriwdi úyreniw, elektron pochta maǵlıwmat uzatıw protokolları SMTP hám POP3 jumıs principlerin ush procesin baqlaw zárúr :
    - bir domen ishinde elektron pochtaǵa maǵlıwmatlardı uzatıw hám qabıllaw ;
    - ikkita domenlararo elektron pochtaǵa maǵlıwmatlardı uzatıw hám qabıllaw ;
    - mavjud bolmaǵan adreske elektron pochta maǵlıwmatların uzatıw ;Esabattı kórinisi hám forması :
    - laboratoriya jumısı nomeri hám teması ;
    - ishdan maqset;
    - vazifa hám tájiriybe etilgen model analizi hám sxeması ;
    - IP-adreslerdi tarmaq elementlerine bólistiriw;
    - simvol atların tarmaq elementlerine bólistiriw;
    - ma'lumot uzatıwshı menen qabıl etiwshi bir domenda jaylasqan dáwirde elektron pochta arqalı uzatıw protokolları funkciyaların baqlaw hám analiz qılıw ;

    1. - ma'lumot uzatıwshı domenidan ayrıqsha maǵlıwmat uzatıwshı menen qabıl etiwshi elektron pochta arqalı uzatıw protokolları funkciyaların baqlaw hám analiz qılıw ;

    2. - mavjud bolmaǵan adreske elektron pochta arqalı elektron xat jiberilgende uzatıw protokolları funkciyaların baqlaw hám analiz qılıw ;

    4. Paydalanıwshı ushın kórsetpe
    Laboratoriya jumısın orınlaw ushın Cisco Packet Tracer (versi 5. 3 yamasa joqarı versiyaları ) programmalıq ortalıqtı jumısqa túsiriw kerek.
    Programmalıq ortalıq Cisco Packet Tracer dıń jumısshı aynasına hámme tarmaq elementlerdi jaylaw kerek hám óz-ara jalǵaw kerek.
    Nátiyjede Cisco Packet Tracer ortalıqı áynegi súwret 6. 2 de kórsetilgen tarmaq modeli ko'rnishida bolıwı kerek.



    Súwret. 1.7. Jumıs maydanında tarmaq mojeli kórinisi
    IP-adreslerdi barlıq jeke kompyuterler hám serverlerge usınıs etiledi.
    Izox - bul ishda DNS-server, elektron pochta serveri jaylasqan birdey IP-adreske iye qurılmada nátiyjeni ámelde qollanıw etilgen.
    Odan keyin jeke kompyuterlerdegi elektron pochta klientlerin maslastırıladı.
    Jumısshı aynadan konfiguratsiya bóliminden«Desktop» (súwret. 1.7, marker 1) «E-Mail»(su’wret. 1.7, marker 3) tuymeshesi basıladı. Nátiyjede pochta klientiniń arametrlerin maslastırıw áynegi ashıladı (súwret. 1.8), hám tómendegi bahalar beriledi:
    - foydalanuvchi atı - maydan «Your Name» (súwret.1.8, marker 1);
    - foydalanuvchi elektron pochta adresi - maydan «Email Address» (súwret. 1.8, marker 2);
    - elektron pochtaǵa kirisiw maǵlıwmatları serveri atı -maydan «Incoming Mail Server» (súwret. 1.8, marker 3);
    - elektron pochtadan shıǵıw maǵlıwmatları serveri atı - maydan «Outgoing Mail Server» (súwret. 1.8, marker 4);
    - foydalanuvchi logini - maydan «User Name» (súwret. 1.8, marker 5);
    - pochta qutisidan paydalanıw parolı -maydan «Password» (súwret. 1.8, marker 6 ).

    Súwret. 1.7. Jeke kompyuterler parmetrleri maslastırıw áynegi.



    Súwret. 1.8. Elektron pochta klienti maslastırıw áynegi.
    Kiritilgen maǵlıwmatlardı saqlaw ushın «Save»tuymeshesi basıladı (súwret. 6. 4, marker 7). Zárúr bolǵan xolatlarda «Reset» (súwret. 6. 4, marker 8) tuymechasini basıp qayta juklenedi.
    Kiritilgen maǵlıwmatlardı saqlangandan keyin pochta klienti áynegi ashıladı (súwret. 6. 5).
    Aynada tómendegi funktsional tuymesheler ámeldegi:
    - «Compose»- jańa elektron xatni jaratıw hám jıberiw (súwret. 6. 5, marker 1);
    - «Receive»- elektron pochta serverine kelip túsken xatni alıw (súwret. 6. 5, marker 2);
    - «Delete»- qabıl etilgen elektron xatni óshiriw (súwret. 6. 5, marker 3);
    - «Configure Mail»- pochta klienti parametrlerin maslastırıw (súwret. 6. 5, marker 4).
    Barlıq jeke komp'terlar elektron pochta klientlerin maslastırǵannan keyin serverlerdi maslastırıwǵa ótiledi.
    Birinshi náwbette simvol atlı uzel IP-adresin anıqlaytuǵın DNS-server parametrlerin maslastırıw kerek.



    Súwret. 6. 5. Elektron pochta klienti áynegi.
    Onıń ushın tıshqanchaning shep tárepin serverdiń konfiguratsiya aynasına alıp barıp «Config» (súwret. 6. 6, marker 1) basıladı, «DNS» tuymeshesi basıladı (súwret. 6. 6, marker 2)..



    Súwret. 6. 6. DNS-server maslastırıw áynegi.
    Nátiyjede DNS-server maslastırıw áynegi payda boladı.
    Bul aynaǵa (tuit. uz hám example. uz) server atları hám olardıń IP-adresler ornatıladı. Kórsetilgen dizimnen «Type» (súwret. 6. 6, marker 3) resurs jazıw túri saylanadı «A Record», maydan «Name» (súwret. 6. 6, marker 5), server atı kórsetiledi, maydan «Address»-uyqas IP-adres ornatılıp «Add» (súwret. 6. 6, marker 6 ) tuymeshesi basıladı.
    Izox - ishda DNS-jazıwdı hámme serverlerge ornatıladı
    Keyin «Config» bóliminden (súwret. 6. 6, marker 7) «EMAIL» tuymeshesi basıladı.
    Nátiyjede súwret 6. 7. kórsetilgen ayna payda boladı.
    «Domain Name» (súwret. 6. 7, marker 1) maydanda elektron pochta server domen atınıń kórsetip «Set» (súwret. 6. 7, marker 2) tuymeshesi basıladı.
    Serverde paydalanıwshı pochta qutıları payda etiledi. «User» (súwret. 6. 7, marker 3) maydanında pochta qutisini payda qılıw ushın paydalanıwshı login kórsetiledi, «Password» maydanda (súwret 50, marker 4) onıń parolı kórsetiledi, keyin «+» (súwret. 6. 7, marker 5) tuymeshesi basıladı.
    Uyqas túrde hámme paydalanıwshılar pochta qutıları payda etiledi.
    Pochta qutisini alıp taslaw ushın paydalanıwshı loginini belgilep «-» (súwret. 6. 7, marker 6 ) tuymeshesi basıladı. Parol' almastırıw ushın «Shańe Password» (súwret. 6. 7, marker 7) tuymechasidan paydalanıladı.

    Súwret. 6. 7. E-mail-server aynasın maslastırıw.
    Súwret. 6. 7. E-mail-server aynasın maslawtielektron pochta barlıq serverlerinde pochta qutıları payda etilgennen keyin tarmaq modeli konfiguratsiyalash tamamlanadı.
    Jumıstı dawam ettiriw ushın simulyatsiya rejimine ótiledi. Onıń ushın «Simulation» (súwret. 6. 8, marker 1) bólimine ótiledi.
    Nátiyjede Cisco Packet Tracer aynasında simulyatsiya áynegi yoritiladi (súwret. 6. 8, marker 2).
    rish.

    Súwret. 6. 8. Simulyatsiya áynegi
    Simulyatsiya aynasında shegaralanǵan protokollar paketlerin kóre oladgan kóriniske keltiretuǵın protokollardı fil'trlew múmkinshiligi bar. Onıń ushın «Edit Filters» (súwret. 6. 8, marker 3) tuymeshesi qollanıladı.
    Odan tısqarı «Capture/Forward» (súwret. 6. 8, marker 4) tuymeshesi menen simulyatsiyaning qádemme qádem orınlanıwın baqlaw múmkin. Bul baqlaw nátiyjesinde tarmaq arqalı uzatılıp atırǵan paketler processler diziminde sáwlelendiriledi (súwret. 6. 8, marker 5). Simulyatsiya tezligi processlerin basqarıw (súwret. 6. 8, marker 6 ) de keotirilgan.
    Birinshi náwbette protokllar fil'tlarini maslastırıw kerek. Onıń ushın protokollardı fil'trlew (súwret. 6. 9, marker 1). bóliminden «Edit Filters» (súwret. 6. 8, marker 3) tuymeshesi basıladı.
    Bul ishda DNS, SMTP hám POP3 protokollararo maǵlıwmat almaslaw baqlanadı. Sol sebepli prokollar diziminen kerekli protokollarǵa belgi qóyıladı (ris. 6. 9 ).



    Súwret. 6. 9. Protokollar fil'trlerin maslastırıw áynegi.

    Maslastırıp alınǵannan keyin simulyatsiyalatirish baslanadı.


    Wazıypaǵa uyqas túrde tómendegi elektron pochta arqalı maǵlıwmat uzatıw processlerin úyreniw kerek:
    - bir domen ishinde elektron pochta arqalı maǵlıwmat uzatıw hám qabıllaw ;
    - ikki domenlararo elektron pochta arqalı maǵlıwmat uzatıw hám qabıllaw ;
    - ámeldegi bolmaǵan adreske elektron pochta arqalı maǵlıwmat uzatıw.
    Maǵlıwmat uzatıw ushın tıshqanchaning shep tuymechasini konfiguratsiya aynasıdaǵı «Desktop» (súwret. 6. 3, marker 1) bólimine kirip «E-Mail» (súwret. 6. 3, marker 3) tuymeshesi basıladı.
    Nátiyjede pochta klienti áynegi ashıladı (súwret. 6. 5).
    Bul aynada «Compose» (súwret. 6. 5, marker 1) tuymesin basıp, jańa elektron xat (súwret. 6. 10 ) ushın ayna payda etiledi.
    Payda etilgen aynada : qabıl etiwshi adresi «To» (súwret. 6. 10, marker 1) maydanından, «Subject» (súwret. 6. 10, marker 2) maydanına xat teması hám xat tekstin (súwret. 6. 10, marker 3) kirgiziw kerek.
    Xatni jıberiw ushın «Send» (súwret. 6. 10, marker 4) tuymeshesi basıladı.

    6. 10-súwret. elektron pochtanıń jańa maǵlıwmatın payda qılıw.

    «Send» tuymeshesi bosilishi menen jeke kompyuter aynasın jawıp (minimizatsiyalab) qoyıp simulyatsiya aynasınan «Capture/Play» (súwret. 6. 10, marker 4) tuymeshesi basıladı.


    Nátiyjede tarmaqta paketlerdiń uzatılıw processleri sáwlelendirilgen simulyatsiya kórinedi.
    Izox - «Capture/Play»tuymechasining bosilishi tarmaqtaǵı tek bir processni sáwlelendiredi. Pútkil processni baqlaw ushın «Capture/Play» tuymechasini jiberilgen xat paketi qabıl etiwshi serverine yeib bargmagunga shekem bir neshe matra basıladı.
    Xat paketi qabıl etiwshi serverine jetip barǵannan keyin, klient pochtasın ashıp serverden qabıl etilgen maǵlıwmat soraladı.
    Onıń ushın klient pochta aynasına kirip «Receive» (súwret. 6. 5, marker 2) tuymeshesi basıladı hám ShK áynegi yopilib simulyatsiya aynasınan «Capture/Play» tuymeshesi basıladı.
    Keltirilgen ishda elektron xatni ush túrli adresler boyınsha jıberiw talap etiledi:
    - qabul etiwshine, jiberiwshi menen bir domenda jaylasqan ;
    - qabul etiwshine, jiberiwshi menen ayrıqsha domenda jaylawagan;
    - qabul etiwshine, pochta qutisi keltirilgen domenlarning qandayda-birında belgilengenler etilmegen (ámeldegi bolmaǵan adreske).
    Simulyatsiya dáwirinde «Event List» blokında tarmaq arqalı uzatılıp atırǵan paketler yoritiladi.
    Berilgen wazıypaǵa tiykarlanıp keltirilgen maǵlıwmat tiykarında elektron pochtadagai maǵlıwmat almaslaw processleri protokolları funkciyaların yoritiladi.
    Onıń ushın maǵlıwmat paketlerin uzatıw processleri baqlawdı grafik usılları qollanılıwı qolay boladı.
    Расм. 6.10. электрон почтанинг янги маълумотини хосил қилиш.

    «Send» тугмачаси босилиши билан шахсий компьютер ойнасини ёпиб(минимизациялаб)қўйиб симуляция ойнасидан «Capture/Play» (расм. 6.10, маркер 4) тугмачаси босилади.


    Натижада тармоқда пакетларнинг узатилиш жараёнлари акс эттирилган симуляция кўринади.
    Изох – «Capture/Play»тугмачасининг босилиши тармоқдаги фақат битта жараённи акс эттиради.Бутун жараённи кузатиш учун «Capture/Play» тугмачасини жўнатилган хат пакети қабул қилувчи серверига еиб боргмагунга қадар бир неча матра босилади.
    Хат пакети қабул қилувчи серверига етиб боргандан сўнг,мижоз почтасини очиб сервердан қабул қилинган маълумот сўралади.
    Унинг учун мижоз почта ойнасига кириб «Receive» (расм. 6.5, маркер 2)тугмачаси босилади ва ШК ойнаси ёпилиб симуляция ойнасидан «Capture/Play» тугмачаси босилади.
    Келтирилган ишда электрон хатни учта турли адреслар бўйича жўнатиш талаб этилади:

    1. қабул қилувчига ,жўнатувчи билан битта доменда жойлашган;

    2. қабул қилувчига, жўнатувчи билан фарқли доменда жойлашаган;

    3. қабул қилувчига, почта қутиси келтирилган доменларнинг бирортасида қайд этилмаган (мавжуд бўлмаган адресга).

    Симуляция даврида «Event List» блокида тармоқ орқали узатилаётган пакетлар ёритилади.
    Берилган вазифага асосан келтирилган маълумот асосида электрон почтадагаи маълумот алмашиш жараёнлари протоколлари функцияларини ёритилади.
    Бунинг учун маълумот пакетларини узатиш жараёнлари кузатишни график усуллари қўлланилиши қулай бўлади.



    Download 2,12 Mb.
    1   2   3




    Download 2,12 Mb.