• Kovalent boglanish.
  • 1.Qutbsiz kovalent boglanish.
  • 2.Qutbli kovalent boglanish
  • Metall boglanish .
  • 2-Modul: Qatti q jismlarda atomlararo bog’lanishlar va ularning turlari




    Download 332,27 Kb.
    Pdf ko'rish
    bet2/4
    Sana28.01.2024
    Hajmi332,27 Kb.
    #147601
    1   2   3   4
    Bog'liq
    4-8 ma\'ruza
    4-M I. AQLLI SHAXAR docx, 05 120 000327, l;\', Lecture - 1, 1-3 ma\'ruza, 4-8 ma\'ruza, Milliy va jahon tarbiya konsepsiyalarini qiyosiy tahlili.
    Ionli bog'lanish. Ionli bog'lanish elektromanfiylik qiymatlari bir-biridan keskin 
    farq qiladigan element atomlari (odatda, metall va metalmas atomlari) o'rtasida 
    vujudga keladi. Bunda elektromanfiyligi kuchli element atomi elektromanfiyligi 
    kuchsiz element atomidan elektronni tortib oladi va ular qarama-qarshi zaryadli 
    ionlarga aylanadi. Bu ionlar o'zaro elektrostatik tortishish kuchlari yordamida 
    o'zaro birikadi. 
    Kovalent bog'lanish. Kovalent bog'lanish, asosan, metalmas atomlari orasida 
    vujudga keladi. Atomlarning o'zaro bir yoki bir necha elektron juftlik hosil qilishi 
    natijasida vujudga keladigan bog'lanish kovalent bog'lanish deyiladi. Kovalent 
    bog'lanish tabiatiga ko'ra 2 xil bo'ladi: 
    1.Qutbsiz kovalent bog'lanish. Elektromanfiylik qiymati jihatidan o'zaro teng 
    bo'lgan element atomlari o'rtasida vujudga kelgan bog'lanish qutbsiz kovalent 
    bog'lanish deyiladi. 
    Bunda atomlar o'rtasida hosil bo'lgan umumlashgan elektron juftlik har 
    ikkala atom yadrolaridan bir xil uzoqlikda joylashadi. Qutbsiz kovalent bog'lanishli 
    moddalarga, ko'pincha, oddiy moddalar H
    2
    , O
    2
    , Cl
    2
    , N
    2
    molekulalarini misol qilishi 
    mumkin. 
    2.Qutbli kovalent bog'lanish. Elektromanfiylik qiymatlari jihatidan bir-biridan oz 
    farq qiladigan element atomlari orasida vujudga kelgan bog'lanish qutbli kovalent 
    bog'lanish deyiladi. 
    Bunda atomlar o'rtasida hosil bo'lgan umumlashgan elektron juftlik 
    elektromanfiyligi kuchliroq element atomi tomon siljigan bo'ladi, natijada 
    molekulani bir tomonida musbat qutb, ikkinchi tomonida manfiy qutb (dipol) 
    vujudga keladi. Molekula qutbli bo'ladi. 
    Elementlarning kovalent bog'lanish hosil qilish xususiyati, ularning kovalentligi 
    (valentligi) deyiladi. 
    Metall bog'lanish. Ko'pchilik metallarning o'zlariga xos bir necha xususiyatlari 
    mavjud bo'lib, bu bilan ular boshqa oddiy va murakkab moddalardan farq qiladi. 
    Metallarning suyuqlanish va qaynash harorat-larining yuqori bo'lishi, metall 


    sirtidan yorug'lik va tovushning qaytishi, ulardan issiqlik va elektr tokining yaxshi 
    o'tishi, zarba tasirida yassilanishi kabi xossalar metallarning eng muhim fizik 
    xossalaridandir. Bu xossalar faqat metallarga mansub bo'lgan metall bog'lanish 
    mavjudligi bilan tushuntiriladi. 
    Ma'lumki, barcha metallar kristall moddalardir. Metall kristallaridagi panjara 
    tugunlarining bir qismida ion joylashgan bo'ladi. Metallarning tashqi energetik 
    pog'onalaridagi valent elektronlari atom yadrosi bilan kuchsiz bog'langani uchun 
    oson uziladi. Uzilgan elektronlar atomlar va ionlar oralig'ida harakatlanib yuradi, 
    agar erkin elektron bironta elektronini yo'qotgan atomga (ionga) yakin kelib 
    kolsa, unga birikib, ionni neytral atomga aylantiradi. Demak, erkin elektronlar goh 
    bir ion, goh ikkinchi ion atrofida aylanib yuradi va metall kristallidagi barcha 
    atomlar (ionlar) orasida bog'lanish hosil qiladi. Kimyoviy bog'lanishning bunday 
    turi metall bog'lanish deyiladi. 

    Download 332,27 Kb.
    1   2   3   4




    Download 332,27 Kb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    2-Modul: Qatti q jismlarda atomlararo bog’lanishlar va ularning turlari

    Download 332,27 Kb.
    Pdf ko'rish