20
va undan keyin ikki qarama-qarshi tizimning yuzaga kelishi va nihoyat 80-yillarda
parchalanishi juda katta о‗zgarishlarni boshlab berdi.
Bu о‗rinda, albatta, 90-yillarga kelib, sobiq SSSRda qanday tub о‗zgarishlar
bо‗lganiga jiddiy e‘tibor beramiz. Demak, sobiq imperiyaning tajovuzkorona
siyosati 73 yil mobaynida asta-sekinlik bilan chok-chokidan sitila bordi. Natijada
mamlakat ijtimoiy-siyosiy jarayonlarini ham, odamlar
xatti-harakatini ham
boshqarib bо‗lmaydigan holatlar vujudga keldi. Ana shunday murakkab siyosiy-
huquqiy va ma‘naviy muhim hamda aholi ma‘naviy-ruhiy holatining butun
miqyosi va mohiyatini tо‗g‗ri baholash lozim edi.
Darhaqiqat, XX asrning 80-yillari oxirida respublika yetakchisi
Islom
Karimov qanday sharoitda hokimiyat tepasiga keldi? О‗tmishdoshlaridan unga
qanday jamiyat meros bо‗lib qolgan edi? U qanday vaziyatda ish boshladi?
Darvoqe, masalaga ana shu tarzda xolis yondashilsa, bizningcha,
Prezidentning
ham, mamlakatning ham tо‗laqonli qiyofasi, xalqimizning xohish-irodasi, maqsad
va vazifalari, tashvish-iztiroblari, qо‗yingki, hammasi kо‗z о‗ngimizda kino
lentasiday yaqqol gavdalanadi. Mavjud hodisalar va qaror topgan ijtimoiy-
iqtisodiy, siyosiy-ma‘naviy muhitga adolatli tarzda baho berish kerak edi!
Islom Karimov respublikaning birinchi rahbarligiga saylanganidanoq, aytish
joizki, Markaz bilan о‗ziga xos, ya‘ni teng munosabatga kirishdi! Ochiqroq
aytganda, uning qat‘iyatliligi, u yoki bu tomonga og‗masdan о‗z
mustaqil fikriga
egaligi va о‗z yо‗liga sobitligi ―ulug‗ og‗a‖larga yoqmadi?! ―Millat manfaatiga
kо‗proq yon bosgani, respublika ichki hayotidagi vaziyatga chuqurroq kirib
borgani sayin KPSS Markaziy Komiteti Siyosiy Byurosida ham, SSSR Oliy
Kengashi va Ittifoq idoralarida ham unga nisbatan
munosabat keskinlasha
boshladi. Ayniqsa, yurtimizni abgor qilib, Markazga ―qochib‖ borgan bir guruh
―sobiqlar‖ bunday ―qulay‖ fursatdan foydalanib qolish uchun turli-tuman hiylayu
nayranglarni ishga solishdi. Qator markaziy nashrlarda О‗zbekiston va uning
rahbariyatiga nisbatan ig‗vogarliklar uyushtirildi. Bunday og‗ir, ziddiyatli bir
sharoitda ishlash respublika rahbaridan alohida asab,
nihoyatda vazminlik,
pо‗latdek mustahkam iroda talab etardi,‖ -deb yozgan edi professor Narzulla
Jо‗rayev (
Jо‗rayev N. Agar ogoh sen... - T.: Yozuvchi, 1997. 34-b.
).
Tarixdan ma‘lumki, о‗sha paytda mavjud jarayonlarni chuqur о‗rganmay,
tahlil etib ulgurmay turib, ―Birlik‖ xalq harakati va ―Erk‖ demokratik partiyasi
vakillari ―Karimov о‗z pozitsiyasini e‘lon qilmayapti. Uning aniq dasturi yо‗q‖,
deb ta‘na toshlarini otishdi. Turli mitingbozliklarda ochiqdan-ochiq hujumga
о‗tdilar. Islom Karimov tabiatan keng fe‘li ila
raqiblarga hurmat bilan qarash,
ularning fikrlarini eshitish, ijobiy xulosalar chiqarish, xalq va respublika manfaati
uchun har qanday ivg‗ogarliklar, tazyiqlaru zо‗ravonliklar, qolaversa, maqtovlaru
xushomadgо‗yliklarga bir xilda munosabatda bо‗lish, faqat aql-idrokka tayanib ish
tutish zarurligini bir soniya ham unutmadi!?
Alohida ta‘kidlash joizki, mustaqillik yо‗li – haqiqat va ezgulik yо‗li, inson
haq-huquqlari tengligi yо‗li, ma‘naviy barkamollik va yuksak madaniyat yо‗li, bir
sо‗z bilan aytganda, boy insoniy fazilatlar majmui. Shuning uchun ham 1989-1991
yillarda Islom Karimov о‗z tanlagan yо‗lining tо‗g‗riligiga qat‘iy ishondi va
21
millionlab yurtdoshlarimizni bunga ishontira oldi. Mustaqillikning ikkinchi yilida
―Buyuk maqsad yо‗lidan og‗ishmaylik‖ degan mavzuda О‗zR Oliy Kengashining
12 sessiyasida (1993 yil 6 may) quyidagi purma‘no fikrlarini muhrladi: ―...Bizni
tanlagan yо‗limizdan
hech kim, hech qachon qaytara olmaydi. Zotan, Vatanga
bо‗lgan mehru muhabbat har qanday muammoni yechishga qodirdir. Endi ortga
yо‗l yо‗q. О‗zbekiston istiqbolini sobitqadamlik bilan barpo etmog‗imiz zarur. Bu
yо‗lda
ikkilanmoq,
manfaatparastlikning
mayda-chuyda
tashvishlariga
о‗ralashmoq – Vatanga, xalqqa, kelajak avlodga xiyonat bо‗ladi!
Istiqboldagi О‗zbekiston Vatan ozodligi nasib etmagan bobolarimizga ulug‗vor
haykal bо‗lajak! О‗zbekistonnnig shuhratiga shuhrat qо‗shuvchi farzandlarimizga
muqaddas beshik bо‗lajak‖.(
Karimov I.A. О‗zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. -T.:
О‗zbekiston. 1993. 182-b.
)
О‗z-о‗zidan biror voqea-hodisa sodir bо‗lmaydi, albatta. XX asrning 80-yillar
oxiri va 90-yillar boshlaridagi alg‗ov-dolg‗ov paytlarni nihoyatda chuqur: ham
siyosiy, ham iqtisodiy, ham ma‘naviy tahlil qilgan
Prezident Islom Karimovning
qat‘iy, hal qiluvchi pozitsiyasi quyidagilarni tashkil qilgan edi:
-
Yangilik bilan eskilik о„rtasida hamma vaqt keskin kurashlar, ziddiyatlar va
