4-rasm. “EMAS” mantiqiy elementi rostlik jadvali, mantiqiy funksiyasi va sxematik
belgilanishi.
MUHOKAMA
Mantiqiy elementlar mavzusi faqatgina Elektronika, Radioelektronika va
Sxematexnika fanlaridagina emas balki Axborot texnologiyalarini o‘qitishda ham juda
ahamiyatli sanaladi.
NI Multisim – bu elektron emulyator bo’lib, u yordamida siz eng qisqa vaqt ichida
elektron asboblar sxemalarini yaratishingiz va ishlash tamoyillarini o’rganishingiz mumkin
bo’ladi.
Ikkilik kodi – bu ikkilik oʻzgaruvchi qiymatlarining ketma-ketligi. Ikkilik kodini
tuzishda atigi ikkita simvol qoʻllanilishiga qaramay ixtiyoriy sonning turlicha kodlarini
tuzish mumkin.
Oʻnlik, sakkizlik yoki oʻn oltitalik sanoq tizimidagi raqamlarni ikkilik yoki ikkilik-
oʻnlik kodga oʻzgartiruvchi kombinatsion mantiqiy qurilma –
shifrator
yoki
koder
deb
ataladi.
2-TOM, 3-SON
73
5-rasm. Ni Multisim muhiti asosiy ish oynasi ko’rinishi.
Ikkilik sanoq tizimidagi raqamlarni oʻnlik sanoq tizimidagi kodga oʻzgartiruvchi
kombinatsion mantiqiy qurilma -
deshifrator
yoki
dekoder
deb ataladi. Bunday
oʻzgartirishlar, masalan, elektron soatlarda, EHM va shu kabilar dasturidagi ma’lumotlarni
qayta shifrlashda qoʻllaniladi. Deshifrator shifratorga teskari boʻlgan amalni bajaradi. Agar
deshifratorning n adres kirishlari uning m chiqishlari soni bilan m=
2
𝑛
munosabat bilan
bogʻlangan boʻlsa, bunday deshifrator
toʻliq
deb ataladi. Agar m<
2
𝑛
boʻlsa, deshifrator
toʻliq emas
deb ataladi.
6-rasm. Deshifrator
1-jadval
“3 dan 8 ga” Deshifrator haqiqiylik jadvali
2-TOM, 3-SON
74
i
𝑥
0
𝑥
1
𝑥
2
𝑥
3
𝑥
4
𝑥
5
𝑥
6
𝑥
7
𝑄
3
𝑄
2
𝑄
1
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
1
2
0
0
1
0
0
0
0
0
0
1
0
3
0
0
0
1
0
0
0
0
0
1
1
4
0
0
0
0
1
0
0
0
1
0
0
5
0
0
0
0
0
1
0
0
1
0
1
6
0
0
0
0
0
0
1
0
1
1
0
7
0
0
0
0
0
0
0
1
1
1
1
Ni multisim muhitida 3 x 8 deshifratorning sxemasini yig’ish uchun dastlab biz
kerakli mantiqiy elementlar hamda komponentlarni tanlab olamiz. Bizga kerak bo’ladigan
komponentlar: NOT, AND3, Probe, Interactive digital constant va ulovchi simlar kerak
bo‘ladi.
7-rasm. NI Multisimda yig‘ilgan 3x8 Deshifrator sxemasi.
|
