• 2-TOM, 3-SON
  • 1-rasm. Mantiqiy elementlar: a) «YOKI» elementi; b) «VA» elementi; c) «INKOR» elementi. TADQIQOT NATIJALARI
    		•

    Raqamli (mantiqiy) elektron qurilmalar




    Download 0,69 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet3/5
    Sana19.08.2024
    Hajmi0,69 Mb.
    #269663
    1   2   3   4   5
    Bog'liq
    68-75 Axmedjanova G KONFERENSIYA XXI ASRDA INNO.TEX

    Raqamli (mantiqiy) elektron qurilmalar
    belgilariga koʻra sinflanishlari mumkin. 
    Ishlash prinsipiga koʻra barcha mantiqiy elementlar ikki sinfga boʻlinadilar: kombinatsion 
    va ketma-ketli. 
    Kombinatsion
    qurilmalar yoki avtomatlar deb, chiqish signallari kirish 
    oʻzgaruvchilari kombinatsiyasi bilan belgilanadigan, ikkita vaqt momentiga ega boʻlgan, 
    xotirasiz mantiqiy qurilmalarga aytiladi. Kombinatsion qurilmalar yoki HAM-EMAS, 
    YOKI-EMAS va boshqa alohida elementlar yordamida, yoki oʻrta ISlar, yoki katta va oʻta 
    katta IS tarkibiga kiruvchi ISlar koʻrinishda tayyorlanadi. Mazkur va keyingi boblarda faqat 
    kombinatsion MElarni koʻrib chiqamiz. 
    Ketma-ketli
    qurilmalar yoki avtomatlar deb, chiqish signallari kirish oʻzgaruvchilari 
    kombinatsiyasi bilan belgilanadigan, hozirgi va oldingi vaqt momentlari uchun, ya’ni kirish 
    oʻzgaruvchilarining kelish tartibi bilan belgilanadigan, 
    xotirali
    mantiqiy qurilmalarga 
    aytiladi. Ketma-ketli qurilmalarga triggerlar, registrlar, schetchiklar misol boʻla oladi. 

    2-TOM, 3-SON 
    70 
    Quyida mantiq algebrasining asosiy funksiyalarini elektronika va dasturlashni 
    birlashtirgan holda qanday amalga oshirishni ko‘rib chiqamiz. Elеmеntlarning o‘zi oddiy 
    elеktr 
    sxеmalardan tuziladi. Bunda sxеmaning kirish qismiga kеlgan signallarga argumеnt dеyilsa, 
    chiqishdagi signallar esa argumеntning funksiyasi bo‘ladi. Sxеmaning ma’lum qismida 
    signalning mavjud bo‘lishi bir (1)ni, mavjud emasligi esa nol (0)ni ifodalaydi. 
    1-rasm. 
    Mantiqiy elementlar: a) «YOKI» elementi; b) «VA» elementi; c) «INKOR» 
    elementi. 
    TADQIQOT NATIJALARI 
    “VA” - bu kirish ma’lumotlari bo‘yicha birlashma yoki mantiqiy ko‘paytirish 
    operatsiyasini bajaradigan mantiqiy element. Ushbu element 2 dan 8 gacha bo‘lishi mumkin 
    (ishlab chiqarishda eng keng tarqalgan elementlar "va" 2, 3, 4 va 8 kirish bilan) kirish va 
    bitta chiqish. 

    2-TOM, 3-SON 
    71 
    X va Y kirishlarga bir vaqtda “1” signali berilsa (ya'ni ulagichlar bir vaqtda ulansa), 
    Z chiqishda “1” signali hosil bo'ladi (ya'ni lampa yorishadi). Kirishlardan birortasiga yoki 
    bir vaqtda ikkalasiga «0» signali berilsa (ya'ni ulagichlardan biri yoki bir vaqtda ikkalasi 
    ulanmagan holda bo'lsa), chiqishda «0» signali hosil bo'ladi (ya'ni lampa o'chgan holda 
    bo'ladi).
    2-rasm. “VA” mantiqiy elementi rostlik jadvali, mantiqiy funksiyasi va sxematik 
    belgilanishi. 
    X va Y kirishlarga bir vaqtda “0” signali berilsa (ya'ni ulagichlar bir vaqtda 
    ulanmagan holda bo'lsa), Z chiqishda “0” signali hosil bo'ladi (ya'ni lampa o'chgan holda 
    bo'ladi). Kirishlardan birortasiga yoki bir vaqtda ikkalasiga «1» signali berilsa (ya'ni 
    ulagichlardan biri yoki bir vaqtda ikkalasi ulansa), chiqishda «1» signali hosil bo'ladi (ya'ni 
    lampa yorishadi). 

    2-TOM, 3-SON 
    72 
    3-rasm. “YOKI” mantiqiy elementi rostlik jadvali, mantiqiy funksiyasi va sxematik 
    belgilanishi. 
    “EMAS” mantiqiy elementida faqat bitta (X) kiruvchi va bitta (Y emas) chiquvchi 
    signal mavjud. Bu “teskari zanjir” deb ham ataladi. “EMAS” mantiqiy amalida kiruvchi 
    signalning qiymati qarama-qarshisiga o‘zgaradi, masalan, kiruvchi signal “1” kirish signali 
    bilan ta’minlansa, chiquvchi signal orqali “0” signali hosil bo‘ladi va aksincha.

    Download 0,69 Mb.
    1   2   3   4   5




    Download 0,69 Mb.
    Pdf ko'rish