Ip o‘tkazish quyidagi hollarda bajariladi:
1. Dastgohni ilk bor taxtlashda;
2. To‘qilayotgan assartiment turi o‘zgartirilganda;
3. Dastgoh jihozlari (lamel,gula,tig’) o‘zgartirilganda, ishdan chiqganda,
tamirlanganda;
4. Iplar yoppasiga uzilib ketganda.
Ip bog’lash quyidagi hollarda bajariladi:
To‘qilayotgan assartiment turi o‘zgarmaganda bajariladi
Ip o‘tkazish jihozlari
Lamel – Tanda iplarini nazorat qilib, ip uzilganda dastgohni to‘xtatish uchun
xizmat qiladi. Lamellar tuzilishi turlicha bo‘ladi. Mexanik va elektrik tarzda
ishlaydigan lamellarga bo‘linadi. Quyida lamellarning elektrik 15.1-rasm a) va
mexanik 19.1-rasm b) tarzda ishydigan turlari keltirilgan.
a) b)
19.1-rasm. a) mexani k, b) elektrik tarzda ishlydigan lamellar.
Elektrik lamellar (19.1-rasm a) da ichki va tashqi reykalar bilan tutashadigan
yuqorigi qiya qismi 1, tanda ipi o‘tqaziladigan ko‘zcha 2, reyka joylashadigan tirqish
3 dan iborat. Mexanik tarzda ishlaydigan lamellar (19.1-rasm b) da keltirilgan.Bu
lamellarning elektrik tarzda ishlaydigan lamellardan farqi shundaki yuqorigi qismi
1 yarim aylana shaklida bo‘ladi. Lamelning ko‘zi 2dagi tanda ipi uzilganda u
pastga tushadi. Reyka joylashadigan tirqish 3 da mexanik tarzda ishlaydigan
qo‘zg’almas va qo‘zg’aluvchan tishli reykalar o‘rnatiladi.
Lamellar DAST Davlat standarti 9076-92 boyicha tayyorlanadi:
L-yopiq lamel, dastgohda mexanik tarzda ishlaydi;
LO- ochiq lamel, dastgohda mexanik tarzda ishlaydi;
LE-yopiq lamel, elektrik tarzda ishlaydi;
LOE-ochiq lamel, elektrik tarzda ishlaydi.
Lamellar turi va ularning o‘lchamlari 19.1-jadvalda keltirilgan
19.1-jadval.
№
Lamel turi
Qalinligi,mm
Eni, mm
Massasi,
100 donasi
1.
2.
3.
L-115
L-160
L-210
0,2
0,2
0,25
9
12
12
115
160
210
Paxta iplari uchun quyidagi o‘lchamdagi lamellar ipning teksiga qarab tavsiya
etiladi.
Lamel turi Ip teksi
L-115 11,8 dan balandiga
L-160 11,8-18,5
L-210 18,5-36...
Lamel zichligi quyidagi formula bilan aniqlanadi.
Z
l
=
n
T
n
rk
B
l
, (19.1)
Bunda;
− tanda iplarining son;
𝑛
𝑟𝑘
− lamellar o‘rnatiladigan reykalar soni; 𝐵
𝐿
− lamel reykasining eni.
Lamellar zichligi 𝑍
𝑙
≤ [𝑍
𝑙
] ijozat ztilgan zichlikdan kam yoki teng bo‘lishi lozim
aks holda iplarning uzilish xavfi oshadi.
[𝑍
𝑙
] -ijozat etilgan lamellar zichligi.
Lamellar eni shodalar enidan kelib chiqgan holda aniqlanadi.
𝑉
𝑠ℎ
= (𝑉
𝑡𝑖𝑔’
+ 1); 𝑉
𝑙
= 𝑉
𝑠ℎ
+ 1, (19.2)
Bunda:
𝑉
𝑠ℎ
-shodalar eni;
𝑉
𝑡𝑖𝑔’
–to‘qima taxtlangan tig’ eni;
𝑉
𝐿
-lamel reykasi
eni.
Gula- Tanda iplari gula ko‘zidan o‘tqaziladi va u o‘rilish asosida ipni ko‘tarib
tushirish uchun xizmat qiladi. 19.2- rasm a), b).
a) b)
19.2-rasm. Gulalar: a) metal sim dan tayyorlangan yuqorigi va pastgi quloqlari
yopiq gula, b) yuqorigi va pastgi quloqlari ochiq shaklli plastinali gula
Yuqorigi va pastgi quloqlari ochiq shaklli plastinali gulada. Gula tutqich
o‘rnatiladigan tirqish 1, Tanda ipi o‘tqaziladigan ellipssimon shakldagi ko‘zcha 2
dan tashkil topgandir.
Gulalar ipdan (paxta ipidan va kaprondan) , simli va plastinali bo‘ladi. Gula va
uning o‘lchamlari (19.3-rasm).da keltirilgan. Chizmada gulaning a,v,g,d ichki
o‘lchamlari.
19.3-rasm. Gula va uning o‘lchamlari
Gula zichligi quyidagicha aniqlanadi.
𝑍
𝑔
=
𝑛
𝑇
𝑛
𝑠ℎ
∗𝐵
𝑠ℎ
; (19.3)
Bunda:
𝑛
𝑇
-tanda iplarining soni;
𝑛
𝑠 ℎ
-shodalar soni.
𝐵
𝑠ℎ
= 𝑉
𝑡𝑖𝑔 ′
± (1 ÷ 2). Gulalar zichligi 𝑍
𝑔
≤ [𝑍
𝑔
] ijozat ztilgan zichlikdan
kam yoki teng bo‘lishi lozim aks holda iplarning uzilish xavfi oshadi
[𝑍
𝑔
] -ijozat
etilgan gulalar zichligi. 19.2- jadvalda gulaning A, a, v, g, d, o‘lchamlari
keltirilgan.
Gulaning asosiy o‘lchamlari. Jadval-19.2
Gula,
№
Gulani
umumiy
balandligi
Simni
yo‘g’onligi
Buram berilgan
turidagi
gula
ko‘zi
Gula qulog’i
balandligi
Gula
qulog’i
eni
A
a
v
balandligi
g
eni
a
d
18
235
0,34
3,5
1,5
22
5
19
235
0,34
5
2
22
5
20
335
0,34
3,5
1,5
16
5
Arkat - Arkat bog’ichi DAST-9661-59 asosida tayyorlanadi. Arkat bog’ichi-
ning asosiy ko‘rsatkichi bu uning kuch tasirida uzilishi va cho‘zilishidir.
Arkat bog’ichi(shnuri) quyidagi iplardan tayyorlanadi:
Kaprondan 2.Paxta ipidan; 3.Kanopdan.
Masalan: Kaprondan tayyorlangan arkat uchun: 29x6 teks;
29x4 teks iplari qo‘llaniladi.
Minimal kuch tasirida uzilishi kaprondan dan bo‘lgan arkat uchunmos
ravishda 70,35 N.,44,1N. cho‘zilishi 2 %, buram berilishi bir metrga 270± 20
buramini tashkil etadi.
Litsa-jakkard mashinalarida gula vazifasini o‘tab u 18,5x12 teksli pishitilgan
iplardan tayyorlanib metal ko‘zchadan,halqa va yukchadan iborat bo‘ladi.
Zamonaviy jakkard mashinalarida metal simli gula, ko‘zcha va gulani pastki qismi
prujinadan iborat.
Tig’-tanda iplari uning tishlar orasidan o‘tqaziladi hamda to‘qimani enini
hosil qiladi ,to‘qimani tanda iplari boyicha zichligini hosil qiladi. 5.4-rasm a), b), v),
g). Tig’lar mokili va mokisiz dastgoxlar uchun tayyorlanadi ular bir- biridan farq
qiladi. 19.4-rasm a), b), v) mokisiz dastgoxlarning tig’lari. Bu tig’larning pstki qismi
yassi qilib tayyorlangan bo‘lib ular batanga boltlar yordamida mahkamlanadi. 5.4-
rasm. v) da pnevmatik dastgohlarning tig’i keltirilgan Bu tig’larning tishlarining
o‘rta qismida maxsus oyiq qilib ishlangan bo‘lib undan havo oqimi xomuzadan
arqoq ipini yo‘naltiradi. 19.4-rasm g) da mokili dastgohlarning tig’i keltirilgan.
a)
b) v)
g)
19.4-rasm a) tig’ning old tomonidan ko‘rinishi,b) tig’ning yon tomonidan
ko‘rinishi, v) pnevmvtik dastgoh tig’ining yon tomonidan ko‘rinishi, g)
qulamlangan mokili dastgoh tig’i .
Tig’ 19.4-rasm. g) da tig’ tishi 1,Slachok 2, tig’ tishlarini biriktirgich va ipi
3 dan tashkil topgan. Tig’ tishi mustahkam o‘ralishi uchun ip ustidan maxsus qog’oz
bilan o‘raladi .
Tig’ nomerini aniqlash formulasi. tig’ nomeri deb bir dm. da joylashgan tig’
tishlari soniga aytiladi.
𝑁
𝑡𝑖𝑔 ’ = (
𝑍
𝑡(1−
𝑎
𝑎
100
)
𝑍𝑎
tish/dm.
Bunda: Z
t
-tanda iplarining bir dm.dagi soni. Ip/dm; a
a
-arqoq iplari boyicha
qisqarish,% da; Z
a
-bir tig’ tishidan o‘tgan iplar soni.
| 