|
3. Dielektriklərin polyarlaşmasını xarakterizə edən kəmiyyətlər
|
| bet | 5/6 | | Sana | 31.01.2024 | | Hajmi | 147.41 Kb. | | #149038 |
Bog'liq DİELEKTRİK MÜHAZİRƏ 3 (1) atom-fizikas-may-2021 (1) =1,00059, su üçün = 80, germanium kristalı üçün =16, teflon üçün = 2,08 və s.
Dielektrik xassələrinə görə anizatrop olan kristallarda və ya teksturlarda müxtəlif istiqamətlərdə müxtəlif qiymətlərə malik olur. Məsələn, titanat-barium, 300K temperaturda tetraqonal struktura malik olur və simmetriya oxu istiqamətində 1kHs tezlikdə = 200-dür. Bu oxa perpendikulyar istənilən istiqamətdə =400 olur. Nisbətən aşağı simmetriyalı rombik struktura malik seqnet duzunda isə 230K temperaturda 1kHs tezlikdə baş kristallik oxlar boyunca dielektrik nüfuzluğu , və qiymətlərə malik olur.
Skalyar kəmiyyətlər isə, məsələn, maddənin sıxlığı ancaq bir qiymətlə xarakterizə edilirlər və onlar sıfır tərtibli tenzorlardır. və kimi vektorlar üçölçülü koordinat sistemində üç qiymətlə xarakterizə edilir və onlar birinci tərtib tenzorlardır.
Dielektrik xassələrinin anizatropiyası əsasən müxtəlif pyezoelektriklərdə müşahidə edilir, belə ki, maddənin pyezoelektrik xassəsinin əsas əlaməti kristalda simmetriya mərkəzinin olmamasıdır. Qeyri-mərkəzi simmetrik həmçinin piroelektriklərdə də müşahidə edilir.
Pyezoelektrikləri tədqiq edərkən təkcə onun dielektrik nüfuzluğunun tenzor xarakterini nəzərə almaq kifayət etmir. Bu zaman pyezoelektrikin dielektrik nüfuzluğunun qiymətinə ölçülən nümunənin hansı mexaniki şəraitdə olması da təsir edir.
Əgər elektrik sahəsinin tətbiq etdikdə baxılan nümunə sərbəst deformasiya edə bilirsə, onda onun dielektrik nüfuzluğu, nümunə mexaniki deformasiya edə bilməyəcəyi haldakından böyük olur.
Bu maraqlı effekt onunla bağlıdır ki, pyezoelektrik mexaniki çevricidir. Belə ki, kristalda toplanan elektrik enerjisi təkcə elektronların, ionların və ya dipolların sürüşməsi hesabına deyil, həm də bütövlükdə kristalın mexaniki elestiki deformasiyası hesabına da yaranır.
Nümunə mexaniki deformasiya edə bilməyəcəyi (sıxılmış) halda, artıq xarici elektrik sahəsi mexaniki deformasiya yaratmır. Əgər kondensatorda pyezoelektrik sərbəst və sıxılmış halda olduqda onun tutumu ölçülərsə, onda birinci halda tutum daha böyük olar.
Deməli, pyezoelektriki xarakterizə edən elektrik kəmiyyətlər kristalın mexaniki halından asılı olur.Ona görə də maddədə mexaniki gərginlik olmayan halda onun dielektrik nüfuzluğunu
|
| |
