• Kerakli asbob va uskunalar.
  • 3-laboratoriya ishi Mavzu: Tunnel diodni parametrlarini o‘rganish. Ishdan maqsad




    Download 0,67 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet1/4
    Sana15.11.2023
    Hajmi0,67 Mb.
    #99179
      1   2   3   4
    Bog'liq
    Tunel diod uz




    3-laboratoriya ishi 
    Mavzu: Tunnel diodni parametrlarini o‘rganish. 
    Ishdan maqsad.
    Tunnel diodning ishlash prinsipi bilan tanishish, volt-amper 
    xarakteristikasi (VAX) va tunnel tokining temperaturaga bog„liqligini o„rganish. 
    Kerakli asbob va uskunalar. 
     1 Rastrli uyali panel DIN A4 …………………………….……………… 576 74 
     1 АИ301Г tunnel diod ………………………………………..…………. 
     1 Rezistor 100 Ω, 2 W …………...……………………………………… 57 732 
     1 AC/DC ta‟minlash manbai 0 … 12 V/3 A …...…………...…….……. 521 485 
     2 Analogli Multimetr LD 20 ………………………………………….. 531 120 
     6 Qizil va ko„k kabellar jufti, 50 cm ………………………………….….. 501 45 
     
    Nazariy qism 
    1958-yil Yaponiyalik olim Leo Esaki p-n o„tishda yangi bir effektni kuzatishga 
    muyassar bo„ldi. U tekshirgan diod germaniyli yarimo„tkazgichdan tayyorlangan, n-
    va p-qismidagi donor va akseptorlarning konsentratsiyasi 1,6·10
    25
    m
    -3
    va p-n 
    o„tishning kengligi 1,5·10
    -8
    m bo„lgan diod edi. Dioddan o„tayotgan teskari tokning 
    miqdori to„g„ri yo„nalishdagi diffuzion tokning miqdoriga qaraganda bir necha marta 
    katta bo„lib, deyarli temperaturaga bog„liq bo„lmagan. To„g„ri tok esa maksimum 
    qiymatlarga ega bo„lib, p-n o„tishning mavjud bo„lgan nazariyasi yordamida 
    tushuntirish mumkin emas edi. 
    Analiz shuni ko„rsatdiki, p-n o„tishdan o„tayotgan tok kvantomexanik tunnel 
    effekti
    1
    natijasida vujudga kelar ekan. Shuning uchun bunday diodni 
    tunnel diodi
    (Esaki diodi)
    deb yuritiladi. 
    n-va p-sohasi aynigan holatda bo„lgan p-n o„tishni ko„rib chiqaylik. Bunday 
    yarimo„tkazgichlarda Fermi sathi
    2
    o„tkazuvchanlik va valentlik zonalari ichida yotadi 
    (1-rasm). 
    1
    Tunnel effekti – p – n o„tish sohasidagi 
    potensial toʻsiqdan 
    elektronlarn
    ing sizib (sirqib) o„tish hodisasi.
    2
    Fermi sathi – Xususiy yarimo„tkazgichlarda elektronlar bilan to„ldirilish ehtimolligi ½ ga teng bo„lgan energetik sath 
    bo„lib, unda zaryad tashuvchilar teng miqdorda elektronlar va kovaklardan iborat bo„lganligi uchun Fermi sathi chizig„i 
    energetik sathlar bo„yicha o„rtada joylashadi. 
    1 – rasm. Tunnel diodning energetik sxemasi 



    2 – rasm. Tunnel diodga to‘g‘ri kuchlanish 
    berilganda to‘g‘ri tokning o‘zgarishi 
    Muvozanat holatda Fermi energetik sathi p-n o„tishning ikkala tomonida ham 
    bir xil tekislikda yotadi. 1-rasmning chap tarafidagi sxemada p-tipdagi 
    yarimo„tkazgichda valentlik zonasining eng yuqorigi energetik sathidan µ gacha 
    bo„lgan energetik oraliqni µ
    p
    bilan belgilangan, n-tipdagi yarimo„tkazgichda esa 
    o„tkazuvchanlik zonasining eng pastki energetik sathidan µ gacha bo„lgan energetik 
    oraliqni µ
    n
     bilan belgilangan. p-tipli yarimo„tkazgichda µ
    p
    oraliq harakatchan kovaklar 
    bilan to„lgan bo„lib, n-yarimo„tkazda µ
    n
    oraliq harakatchan elektronlar bilan 
    to„lgandir. Muvozanat vaqtida elektronlar energiyasi potensial to„siqdan kichik bo„lsa 
    ham, n-sohadan p-sohaga va aksincha tomonga tunnel effekti tufayli p-n o„tishdan 
    o„tib turishi mumkin. Lekin ikkala tomonga yo„nalgan elektronlar soni teng 
    bo„lganligi uchun elektr toki hosil bo„lmaydi. Ozgina qo„yilgan tashqi kuchlanish 
    muvozanatni buzishga olib keladi va bir tomonga yo„nalgan elektronlar oqimi 
    ikkinchi tomonga yo„nalgan elektronlar oqimidan ortib ketadi va p-n o„tishda elektr 
    toki hosil bo„ladi. 
    Oldin to„g„ri yo„nalishda kuchlanish 
    qo„yilgandagi tok miqdorining o„zgarishini 
    qarab chiqaylik. Tushuntirish oson bo„lishi 
    uchun µ

    Download 0,67 Mb.
      1   2   3   4




    Download 0,67 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    3-laboratoriya ishi Mavzu: Tunnel diodni parametrlarini o‘rganish. Ishdan maqsad

    Download 0,67 Mb.
    Pdf ko'rish