• BR-9 tipdagi qurilmada atmosfera havosini ajratish. Asosiy apparatlari.
    		•

    Havoni ajratish agregatlari




    Download 0,7 Mb.
    bet3/5
    Sana14.02.2024
    Hajmi0,7 Mb.
    #156519
    1   2   3   4   5
    Bog'liq
    3-maruza. Хavoni ajratish qurilmalari

    Havoni ajratish agregatlari.

    G- 6800 havoni ajratish agregati 99,5 - 99,99% toza azotni olishga mo‘ljallangan, soatiga 6800 m3 xavo sarfga ega. Ikki xil bosim (20 va 0,6 MPa), ya’ni past bosimda ( 0,6 MPa) va yuqori bosimda (20 MPa) xavoni oraliq ammiakli sovutish usuli yordamida ishlaydi. Bu yerda quvurli issiqlik almashgichlar va drossellar qurilmalaridan foydalanilgan. AKt - 16 - 2 da 99,998% azot, texnik kislorod - 95% li, texnik kislorod (99,2% O2) va neon + geliy aralashmasi olinadi AKt - 16 – 1 qurilmalarini; BR - 6; BR - 6M qurilmalarga almashtirdi. Bularda asosan regeneratorlar, qisman issiqlik almashgichlar, hamda turbodetanderlar qo‘llanilgan. Ular aktiv (agarda siqilgan xavo yo‘naltiruvchi apparatda kengaysa va reaktiv (qisman yo‘naltiruvchi apparatda, qisman ishchi g‘ildirakning kurakchalarida kengaysa) bo‘ladilar. Bo‘lish natijasida olinayotgan kislorod va azotning tannarxini asosiy qismini ya’ni ya’ni elektr energiyasiga(60-70%), eskirgan uskuna uchun 12-18% mablag‘ sarflanadi.
    BR-9 tipdagi qurilmada atmosfera havosini ajratish. Asosiy apparatlari.
    Texnik jixatdan muxim gaz aralashmalarini rektifikatsiya yo‘li bilan ajratish uchun zarur bo‘lgan juda past temperaturalarni yuqorida aytib o‘tilgan usullar bilan olib bo‘lmaydi. Chunki yuqoridagi usullar bilan olingan qaynash temperaturalari gaz aralashmalarini ajratish jarayonlari uchun yuqori. Chuqur vakuum xosil qilinib, temperatura pasaytirilishi ba’zi bir sovuqlik eltkichlarining muzlab qolishiga, xamda xavo so‘rilishiga olib keladi. Shuningdek kompressor ishi qiyinlashadi.
    Juda past temperatura olishda kislorod (qaynash temperaturasi –183 oC) yoki azot (qaynash temperaturasi –196 oC) ni bug‘latish usuli xam yaramaydi. Chunki ularning kritik temperaturalari xam juda past, suv bilan suyultirib bo‘lmaydi.
    Kritik temperaturasi –100 oC dan past bo‘lgan gazlarni (kislorod, azot, vodorod, geliy va boshqalar) suyultirish quyidagi usullar bilan amalga oshirish mumkin:
    Gazni drossellash usuli bilan;
    Gazni detanderda tashqi ish bajarish yo‘li bilan kengaytirish;
    Drossellash va detanderda kengaytirish usulini birga qo‘llash yo‘li bilan.
    Gazni detanderda kengaytirish sikli drossellanish sikliga qaraganda iqtisodiy jixatdan, samarali. Lekin, eng samaradori uchinchisi, ya’ni kombinatsiyali usul xisoblanadi.
    Gazlarni drosselash sikllari texnikada Linde sikli deyiladi. Bu sikllarning xammasida regenerativ usul qo‘llaniladi. Drossellash usuli bilan gazni suyultirib bo‘lmaydi. Qarama-qarshi yo‘nalishli regenerativ issiqlik almashinish qurilmasi qo‘llanilsa, gazni drossel ventili oldidan drossellanish jarayonida temperaturasi pasaytirilgan gaz bilan sovitilsa, gaz suyuqlikka aylanadi.
    Bir karra drossellanishli yuqori bosim sikli. r1 bosim va T1 temperaturaga ega bo‘lgan gaz kompressor I tomonidan so‘rib olinadi va r2 bosimgacha siqilib II sovitgichga xaydaladi. U yerda suv tomonidan issiqlik ajratib olinadi va gazning temperaturasi boshlang‘ich T1 xolatiga keltiriladi (6.18-rasm). Siqish jarayoni T-S diagrammada 1-2 izoterma bilan tasvirlangan.
    Keyin siqilgan gaz qarama-qarshi yo‘nalishli regenerativ issiqlik almashinish qurilma III da «teskari» gazlar xisobiga o‘zgarmas bosim (izobara 2-3) bo‘yicha soviydi. r2 bosimga ega bo‘lgan, sovuq siqilgan gaz drossel IV orqali o‘tadi. Drossellanish natijasida gaz bosimi boshlang‘ich r1 xolatga keladi, 3-4 izoentalpiya chizig‘i bo‘ylab temperaturasi pasayib, suyuq fazaga o‘tadi. Gazning suyulmagan qismi issiqlik almashinish qurilmasi III ga o‘tib siqilgan gazni sovitadi. Bu jarayonda «qaytayotgan» gaz T1 temperaturagacha r1 o‘zgarmas bosimda (5-1 izobara) isiydi va kompressor I orqali so‘rib olinadi, sikl qaytariladi.
    Suyultirilgan gaz miqdori n ning suyulmagan n-1 qismiga nisbati (1 kg siqilgan gaz miqdoriga to‘g‘ri keluvchi) T-S diagrammada 4-5 va 0-4 kesmalar nisbati bilan aniqlanadi.
    Sovitish koeffitsienti quyidagi formula orqali aniqlanadi:

    bu yerda i1 va i2 – 1 va 2 nuqtalardagi gazning entalpiyalari; R – gaz doimiysi.
    Yuqori bosim bir karrali drossellanish siklining sovitish koeffitsienti kichik bo‘ladi. Uni ko‘tarish maqsadida Lindening takomillashtirilgan sikllari ishlab chiqarilgan. Bu sikllarda samaradorlikni oshirish maqsadida quyidagi usullar qo‘llaniladi:
    regenerativ issiqlik almashinish qurilmasiga kirishdan avval ammiakni sun’iy sovitish;
    yuqori bosimgacha siqilgan gazni ikki karra drossellanish, gaz sirkulyatsiyasini qo‘llash.





    Download 0,7 Mb.
    1   2   3   4   5




    Download 0,7 Mb.