|
6-mavzu: raqamli gigiena va netiket reja
|
| bet | 1/17 | | Sana | 15.06.2023 | | Hajmi | 112 Kb. | | #73317 |
Bog'liq 6 Mavzu maruza Media
6-MAVZU: RAQAMLI GIGIENA VA NETIKET
Reja:
1. Raqamli dunyo va raqamli fuqarolarning huquqlari.
2. Kiberjinoyat – yuqumli kasallik, Raqamli gigiena – vaksina.
3. Netiket qoidalari – raqamli olam tartib-qoidasi.
Tayanch so‘zlar: gigiyena, netiket, raqamli dunyo, huquq, kiberjinoyat, kibermakon.
Raqamli huquq g‘oyasi Internet tarmog‘i paydo bo‘lishi bilan dunyoga
keldi. Raqamli qonunchilik shakllanish jarayonini boshdan o‘tkazib, doimiy
o‘zgarishlarga yuz tutmoqda. Hozir tarmoqda o‘zini to‘g‘ri tutish va xavfsizlik
ko‘nikmalarini shakllantirish uchun uning murakkab qoidalarini
o‘rganishning ayni vaqti. Raqamli etika haqida gapirganda kengroq ko‘lamda
xulq va o‘zaro ta’sirni nazarda tutamiz, raqamli gigiena esa - axborot
xavfsizligining turli darajalarda namoyon bo‘lishiga oid qoidalardir.
Ijtimoiy tarmoqlar foydalanuvchilari moliyaviy va kiberjinoyatlar
oldida ojiz bo‘lib qolyaptilar, tarmoqda himoya borasida esa aniq va
tushunarli normalar hali-hanuz mavjud emas. Shu bois, raqamli gigiena
qoidalari - endilikda tavsiya emas, har kim uchun real ehtiyojdir!
Raqamli fuqarolik Raqamli fuqaro - bu mamlakat va jamiyat hayotida ishtirok etish uchun axborot texnologiyalaridan keng foydalanadigan kishi. Ushbu maqomga erishish uchun Internetdan muntazam va samarali foydalanish, shu bilan
birga, texnologiyalarni qo‘llashda mas’uliyatli bo‘lish kifoya.
Oddiy fuqarolik bilan raqamli fuqarolikning farqi nimada?
Birinchi navbatda, raqamli fuqarolik beradigan yangi imkoniyatlarda:
•davlat elektron xizmatlaridan foydalanish;
•qog‘ozbozlikning kamayishi;
•jamiyat hayotiga tegishli masalalar yuzasidan muhokamalarda elektron
ishtirok etish;
•kelishuvlar;
•tovar va xizmatlardan foydalanish;
•global jamiyat hayotida ishtirok etish.
Hatti-harakatlarning eksterritorialligi ham e’tiborga loyiq —
axir, muhimi, onlayn bo‘lish. Bugun ijtimoiy tarmoqlar va boshqa servislar barcha
qiziqishlarimizdan boxabar, bu ularga foydalanuvchi haqida to‘liq
tasavvurga ega bo‘lish, uning portretini yaratish imkonini beradi. Shuning
uchun, Siz bo‘lishayotgan har bir narsa beiz qolmasligini - Sizning izingizni
qoldirishini anglash muhim. Keyin nima bo‘ladi?- target reklama
- marketing va ijtimoiy tadqiqotlar va h.k.Yuqorida sezilarli zarar keltirmaydigan, kezi kelsa, foydali misollar keltirildi. Biroq Siz haqingizdagi axborot servis va
platformalarda narx-navo shakllanishiga ta’sir ko‘rsatishi mumkin, bu esa
zaruriy mahsulotlar reklamasidek yoqimli emas. Yodingizda bo‘lsin, hech bir
ijtimoiy tarmoq ma’lumotlar o‘g‘irlanishi xavfidan mutlaq himoyaga ega
emas. Demak, Siz izlagan ma’lumotlar tarixi va kontent bilan bog‘liq
harakatlaringiz jinoyatchilar qo‘liga tushib qolishi mumkin. Shuning uchun
ham bugun har bir ongli foydalanuvchi uchun raqamli savodxonlik
ko‘nikmalariga ega bo‘lish va o‘z ma’lumotlarini qanday himoyalashni bilish
muhim.
Har kuni ijtimoiy tarmoqlar, veb-sayt va boshqa resurslar cheksiz
ko‘lamdagi shaxsiy ma’lumotlarni yig‘adi va qayta ishlaydi.
Shaxsiy ma’lumotlar - bu muayyan jismoniy shaxsga bevosita yoki
bilvosita tegishli bo‘lgan axborot. Masalan, ism va familiya, telefon raqami
va elektron manzil - biz kuniga bir necha marotaba xayrixohlik bilan
bo‘lishadigan ma’lumotlar.
|
| |
