http://web-journal.ru/
Часть-6_ Том-2_
Октябрь -2023
ЛУЧШИЕ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ
19
SUN’IY INTELLEKT: YUTUQ VA KAMCHILIKLARI
Jabborov Sattorbek Suxrobovich,
Muzaffarov Abdulaziz Azam o‘g‘li
Toshkent shahar Chilonzor tumani 173-sonli umumiy
o‘rta ta’lim maktabi 8-“V”sinf o‘quvchilari
Kalit so‘zlar:
sun’iy intellect, Alan Turing, CAPTCHA,
axborot
kommunikatsiya texnologiyalari, ong, kompyuter, robot, kelajak
Key words:
artificial intelligence, computer, robot,
thinking, consciousness,
awareness, personality, society, humanity, problems, prospects, future.
Sunʼiy ong, ya’ni sunʼiy intellekt yoki sunʼiy idrok (ingliz tilida Artificial
intelligence) qisqartirilganda AI sifatida ham talafuz qilinadi.
Insonlar yoki
hayvonlar tomonidan koʻrsatiladigan tabiiy ongdan farqli oʻlaroq, texnologiyalar
tomonidan koʻrsatiladigan insonning aqliy qobiliyati: hayotni, atrof muhitni ongda
aynan aks ettirish va oʻzgartirish, fikrlash, oʻqish-oʻrganish,
dunyoni bilish va
ijtimoiy tajribani qabul qilish qobiliyati turli masalalarni hal qilish, bir qarorga
kelish,
oqilona ish tutish, voqea-hodisalarni oldindan koʻra bilish layoqati ya’ni
ongdir. Yetakchi sunʼiy ong darslik kitoblari bu sohani „ongli agentlar“ni oʻrganish
deya takrorladi: oʻz muhitini fahmlaydigan va maqsadlariga muvaffaqiyatli erishish
imkoniyatini maksimal darajada oshiradigan amallarni amalga oshiruvchi har
qanday sistemadir.
Biz bilamizki sun’iy intellekt tushunchasini fanga ilk bora Alan Turing olib
kirgan. U 1912-yilning 23-iyunida Angliyaning
Maida Vale tumanida dunyoga
kelgan.1950-yilda u Turing testini kashf qilgan.Turing ikkinchi jahon urushida
nemislarning “Enigma” shifrlovchi mashinasini buzgan.1950
-yil oktyabr oyida
„Mind“ jurnalida nashr qilingan „Hisoblash mashinasi va suniy intellekt“
nomli
ilmiy maqolasida bir tajriba qilishni taklif qilgan. Unga koʻra, kompyuterlar
odamlar
bilan aloqa qilganda odamlardek „fikrlay oladi“ va „muloqot qila oladi“, yaʼni
kompyuterni oʻrgatish mumkin. Mazkur tajriba keyinchalik „Turing testi“ deb
nomlanib, kompyuterlarning onglilik darajasini tekshirgan. „Turing testi“ni aksi
bajarilishi natijasida CAPTCHA (hozirgi davrda dunyoga mashhur, odamlarni
haqiqatdan ham odamligini tasdiqlovchi test)ni kashf qilgan.
Turing birinchilardan boʻlib xotirasida dasturlarni
saqlaydigan kompyuter
yaratish mumkinligini isbotlovchi ilmiy ishini taqdim etgan.
