8-mavzu. Piliklash jarayoni.
Reja:
1.Pilik tayyorlashning o’rni va ahamiyati.
2. Piliklashning mohiyati, maqsadi va vazifasi.
3. Pilik mashinasini ta`minlash.
4.Ta`minlash qurilmasi, ularning turlari va ularga qo’yilgan talablar. Pilik mashinasida cho’zish jarayoni.
5. Cho’zish asboblari, ularning turlari va ishlashi.
Adabiyotlar:
1. G‘ofurov Q.G‘ va boshqalar. «Yigiruv korxonalari va jihozlari ». «Sharq» T. 2007y.
2. «Truetzschler», «Rieter» va «Marzoli» firmalarining sayt materiallari.
Yigirish sistemasining piliklash o‘timida piltalangan piltadan pilik tayyorlanadi. Pilik tayyorlashda cho‘zish, pishitish va o‘rash jarayonlari qo‘llaniladi.
Piliklashning maqsadi ip yigirishga yaroqli piltaga nisbatan ingichka va ravon xomaki mahsulot – pilik olishdan iborat.
Piliklashning mohiyati esa piltani kerakli miqdorda ingichkalashtirish, unga buramlar berib pishitish va g‘altakga o‘rashdan iboratdir.
Piliklash mashinasining vazifalari
Piliklash mashinasining vazifasi piltani belgilangan chiziqiy zichlikgacha ingichkalashtirish, mahsulotni pishitish va g‘altakka o‘rashdan iborat. Pilta cho‘zish asbobida ingichkalashtiriladi, uni tashkil etuvchi tolalarning uchlari to‘g‘rilanadi, tekislanib parallellashtiriladi va undan nozikroq pilik hosil qilinadi. Piltachaga pishitish mexanizmi yordamida buramlar berilib pishitiladi - pilik shakllantiriladi. Pilikni keyingi bosqichda ishlatishga qulay bo‘lishi uchun o‘rash mexanizmi vositasida g‘altakga o‘rab, undan pakovka hosil qilinadi.
Piliklash mashinalarining turlari
Piliklash mashinalari bir, ikki va uch o‘timda ishlatilib kelingan. Fan texnika taraqiyotining natijasida o‘rtacha chiziqiy zichlikdagi iplarni bir o‘timli, kichik chiziqiy zichlikdagi iplarni esa ikki o‘timli piliklash mashinalarida tayyorlash imkoni yaratildi.
Piliklash mashinalari tayyorlanayotgan pilikning chiziqiy zichligiga qarab qo‘yidagi turlarga bo‘linadi:
Yo‘g‘on pilik tayyorlovchi mashinalar
Yo‘g‘onligi o‘rtacha pilik tayyorlovchi mashinalar
Ingichka pilik tayyorlovchi mashinalar
Bundan tashqari piliklash mashinalari tarkibiy qismlari – ta’minlash zonasi, cho‘zish asbobi va pishitish-o‘rash mexanizmining tuzilishi bilan ham farqlanadi.
Hozir piliklash mashinalarida to‘la pakovkani ajratib olish va bo‘sh g‘altaklarni joylashtirish avtomatik mexanizmlar yordamida amalga oshirilmoqda.
Piliklash mashinasining ishlashi
|
Zinser-668 piliklash mashinasining texnologik sxemasi
1-ta’minlash qurilmasi;
2-cho‘zish asbobi;
3-buram taqsimlagich;
4-rogulka;
5-g‘altakli karetka;
6-g‘altakni o‘rnatish moslamasi;
7-g‘altakning harakat uzatmasi;
8-g‘altakli karretkaning harakat uzatmasi
|
Piliklash mashinalarining ishlashi deyarli bir xil. Ular bir biridan ta’minlash qurilmasi, cho‘zish asbobining tuzilishi, cho‘zish miqdori, rogulka o‘lchami, soni va ular orasidagi masofa hamda pakovka massasi kabi parametrlari bilan farq qiladi.
Cho‘zish asbobiga kiritilgan pilta kerakli miqdorda cho‘zilganda uni tashkil etuvchi tolalar uchlari yanada to‘g‘rilanib, tekislanib parallellashtiriladi va undan yupqa piltacha hosil qilinadi. Piltachani pishitish mexanizmi yordamida o‘z o‘qi atrofida aylantirib – buramlar berib pilik shakllantiriladi. Hosil qilingan xomaki mahsulot - pilik keyingi bosqichda ishlatishga qulay bo‘lishi uchun uni o‘rash mexanizmi vositasida g‘altakga o‘rab pakovka hosil qilinadi.
Mashinadagi texnologik jarayon kompyuter dasturi yordamida boshqariladi. Pilta va pilik uzilishini nazorat qiluvchi moslamalar o‘rnatilgan bo‘lib, mashinani avtomatik to‘xtatishga xizmat qiladi.
Piliklash mashinalarining texnik tavsifi
Ko‘rsatkichlar
|
R-260-5
|
Zinser-668
|
F-15/F-35
|
FT 2N
|
TJ FA 458A
|
RTT-132
|
Ishlab chiqaruvchi firma (Davlat)
|
Rossiya
|
Germaniya
|
Rieter
|
Marzoli
|
Xitoy
|
Rossiya
|
Pilikning chiziqiy zichligi, teks
|
182-130
|
2222-200
|
1450-179
|
1470-170
|
1000-200
|
435-125
|
Rogulkalar orasidagi masofa, mm
|
260
|
260
|
260
|
220-260
|
216
|
132
|
Rogulka o‘lchami, mm
|
135-155
|
150-400
|
150-400
|
150-400
|
152-400
|
180-200
|
Mashinadagi rogulkalar soni
|
120
|
192 gacha
|
160 gacha
|
192gacha
|
120
|
120
|
Pakovka massasi, kg
|
1,2-1,5
|
4,0 kg
|
4,0 kg
|
4,0 kg
|
4,0 kg
|
0,35-0,22
|
Rogulkaning aylanishlar chastotasi, min-1
|
700-1200
|
1500
|
1500
|
1500
|
1200
|
1000-1200
|
Cho‘zish asbobining turi
|
4x4; 3x3
|
3x3; 4x4
|
3x3; 4x4
|
3x3; 4x4
|
3x3; 4x4
|
4x4
|
Cho‘zish miqdori
|
2,4-18
|
3,0-15,8
|
4-20
|
4-20
|
4,2-12
|
8-18
|
Buramlar miqdori, bur/m
|
20-100
|
10-100
|
17-96
|
12-140
|
18,5-80
|
20-100
|
Ta’minlash qurilmasi
Piliklash mashinasida piltali tazlar mashinaning orqa tomoniga joylashtiriladi. Tazlarning diametri nisbatan katta maydonni egallaydi (ular 4 qator qilib joylashtiriladi).
Ta’minlash qurilmalari qo‘yidagi talablarga javob berishi shart:
Qurilma balandligi xizmat ko‘rsatuvchining bo‘yini hisobga olgan bo‘lishi kerak.
Qurilma balandligini o‘zgartirish imkoniyati bo‘lishi shart.
Tazlarni joylashtirish qulay va oson bo‘lishi kerak.
Uzatilayotgan piltalar bir-biriga tegmasligi kerak.
Pilta yo‘naltirgichlar
Ta’minlash qurilmalarida turli konstruksiyadagi bir yoki bir necha yo‘naltiruvchi val va pilta ajratkichlar ishlatiladi.
silliq vall
|
halqali yo‘naltirgich
|
|
|
pilta ajratgich
|
Baland ramkali ta’minlash qurilmalarida yashirin cho‘zilishning oldini olish uchun uzatuvchi yo‘naltiruvchi vallar ko‘paytirilib, pilta joylashgan tazlarda prujinali disklar qo‘llanilmoqda.
Zinzer-668 piliklash mashinasining ta’minlash qurilmasi.
1-piltali tazlarning birinchi guruhi. 2- piltali tazlarning ikkinchi guruhi. 3-ta’minlash qurilmasining ustuni. 4-olti qirrali yo‘naltiruvchi val. 5-pilta ajratgichlar. 6-fotorele (pilta uzilishini sezuvchi). 7-kronshteyn.
|
