9. Elektr stansiyalarning o‘z ehtiyoj sxemalari
Elektr stansiyalarning o‘z ehtiyoj istemolchilari tarkibi elektr stansiya turi,
undagi transformatorlar quvvati, sinxron
kompensatorlar mavjudligi, elektr
qurilmalar turiga bog‘liq bo‘ladi. Elektr stansiyalarning o‘z ehtiyoj istemolchilari
soni soddalashtirilgan sxema asosida
qurilgan elektr stansiyalarda, doimiy
navbatchilik
tashkil
qilinmagan
ob’ektlarda
bo‘ladi.
Bu
istemolchilar:
trnasfomatorlarni shamollatish motorlari, QR
va QN yuritmalarni qizdirish,
taqsimlash qurilmalari jamlanmasi hamda yoritish uskunalari kiradi.
Yuqori kuchlanish uzgichlari qo‘llanilgan nimstansiyalarda compressor
qurilmalari, operativ toki o'zgarmas tokda nimstansiyalarda esa zaryadlash va
razryadlash qurilmalari qo‘shimcha o‘z ehtiyoj qurilmalaridir.
Sinxron
kompressorlar o‘rnatilganda ularning podshipniklarini moylash tizimi, sovutish mi
nasoslari kiradi.
Elektr stansiyalarning muhim o‘z ehtiyoj istemolchilariga operativ zanjirlar,
aloqa tizimi, telemexanika, transformatorlarni
sovutish tizimi, avariyaviy yoritish
tizimi, yong‘in o‘chirish tizimi, kompressor energiya qabul qilgichlari kiradi.
O‘z ehtiyoj istemolchilari quvvati kichik, shuning uchun 380/220 V tizimiga
ulanadi.
O‘z ehtiyoj transformatorlari quvvati o‘z ehtiyoj istemolchilari yuklamasidan
yuklanish koeffitsienti hisobga olib tanlanadi, bunda
yozgi va qishqi yuklanish
alohida hisobga olinadi.
110-220 kV kuchlanishli nimstansiya uchun o‘z
ehtiyoj transformatorlari
quvvati chegarasi 630 kVA dan oshmasligi kerak. Texnik - iqtisodiy asoslanganda
u
к
=8% da 1000 kVA transformator qo‘llanilishiga ruxsat beriladi.
330 kV va undan yuqori kuchlanishli nimstansiya uchun o‘z ehtiyoj
transformatorlari quvvati chegarasi 1000 kVA dan oshmasligi kerak.
Har bir nimstansiyada 2 tadan kam bo‘lmagan o‘z ehtiyoj transformatorlari
o‘rnatiladi.
Bir transformatorli nimstansiyalarda ikkinchi transformator elektr ta’minoti
mahalliy elektr tarmoqlaridan amalga oshiriladi.
Ikki transformatorli nimstansiyalarda ish endi boshlanganda bir transformator
o‘rnatishga ruxsat beriladi.
Nimstansiya operativ zanjirlarida o‘zgaruvchan va o‘zgarmas tok ishlatilishi
mumkin.
O‘zgarmas operativ tok 330-750 kV kuchlanishli barcha nimstansiyalarda,
110/220 kV kuchlanishli 3 va undan ortiq moyli uzgichlar qo‘llanilsa, 110/220 kV
kuchlanishli nimstansiyalarda havo uzgichlari bo‘lsa qo‘llaniladi.
O‘zgaruvchan operativ tok yuqori kuchlanishli uzgichlarsiz 35-220 kV
kuchlanishli nimstansiyalarda qo‘llaniladi. Bir yoki ikki yuqori kuchlanishli uzgichli
110 kV kuchlanishli nimstansiyalarda to‘g‘rilangan o‘zgarmas tokdan foydalanish
mumkin.
1-rasm. Elektr stansiyalarning o‘z ehtiyoj sxemalari:
a - o‘zgaruvchan operativ tokli; b - o‘zgarmas operativ tokli
O‘zgaruvchan operativ tok nimstansiyalarda o‘z ehtiyoj transformatorlari T1,
T2 bosh trasformator kirishiga payvandlash orqali ulanadi. 6-10
kV kuchlanishli
shinalarda kuchlanish to‘liq yo‘qolsa 6-10 kV kuchlanishli uzgichlarni boshqarish
uchun kerak.
0,4 kV shinasi seksiyalanadi. O‘zgaruvchan operativ tok zanjirlari ta’minoti TS
stabilizatorlar orqali chiqishida 220 V bilan amalga oshiriladi.
O‘zgarmas operativ tok nimstansiyalarda o‘z ehtiyoj transformatorlari T1, T2
6-35 kV li shinalarga ulanadi. Agar 6-35 kV kuchlanishli taqsimlash qurilmalari
mavjud bo‘lmasa o‘z ehtiyoj transformatorlari asosiy transformator past kuchlanish
chulg‘amiga ulanadi.
