Aluminiy qoyishmalari avtomobil kuzovlari uchun nisbatan yaqindan beri ishlatilmoqda. Butun kuzov va ularning alohida qismlarini ishlab chiqish yo’lga qo’yilgan – kapotlar, eshik, tom va boshqalar. Ularning mexanik xususiyatlari po’latga nisbatan past bo’lgani uchun ularning qalinligini oshirish kerak bo’ladi va ularning po’latga qo’shish murakkabdir.
Ayrim metal va qotishmalar ishdan chiqishi, xususiyatlari va ishlatishi
9.7.1. Magniy va mis hamda ularning qotishmalari.
Magniyning Al, Mn, Zn, Si va boshqa elementlar bilan xosil qilgan birikmalariga magniy qotishmalari deyiladi. Bu qotishmalarning xossalarini yaxshilash uchun ularga ma’lum miqdorda sirkoniy, niobiy, toriy elementlari xam kiritiladi. Bu qotishmalarning texnologik xossalari yaxshiligi, solishtirma puxtaligining yuqoriligi, termik ishlovlardan keyin puxtalanishi va boshqa xususiyatlariga ko‘ra ulardan samolyotsozlikda va boshqa soxalarda keng foydalaniladi.
Magniy qotishmalari 2 guruxga ajratiladi:
1. Deformatsiyalanuvchi qotishmalar. Bu qotishmalarning GOST 14957-76 ga ko‘ra MA-1, MA2, M2-I, MA8 va boshqa markalar bo‘lib, ulardan armaturalar, murakkab shaklli turli hil detallar tayyorlashda foydalaniladi.
2. Quyma qotishmalar. Bu qotishmalarning ML1 , MLZ, ML5 na boshqa markalari bo‘lib, murakkab shaklli quymalar olishda foydalaniladi. Shuni qayd etish joizki, bu qotishmalarning korroziya bardoshligining pastligi sababli undan tayyorlangan detallar sirti yupqa qilib lak, bo’yok, epoksid smolalar bilan qoplanadi.
9.7.2. Mis va ularning qotishmalari. Mis va uning xossalari.
Texnikada misning rux, kalay, aluminiy, beriliy, kremniy, marganes, nikel va korg’oshin qotishmalaridan keng foydalaniladi. Chunki misning yuqorida qayd etilgan elementlar bilan legirlanishi mexanik, texnologik, antifriksion, korroziyabardoshlik xossalarini oshiradi.
Misning ruxli qotishmasiga Si—Zn xolatida latun deyiladi, va agar qotishmada rux miqdori 39% gacha bo‘lsa, ruxni misdagi qattiq eritmasi olinib, unda misning elementar fazoviy kristall panjarasi saqlangan holda, uning ayrim atomlari rux bilan o‘rin almashadi. Shu boisdan bu strukturali latunlar puxta, plastik va korroziyaga bardoshli bo‘ladi. Tarkibida rux miqdori 39% dan 46% gacha bo‘lsa, bu qotishmalar kristallanishining boshlanish va tugash temperatura (chiziq) larining yaqinligi sababli ular yaxshi quyma xossalariga xam ega bo‘ladi.
|
