91-120 PHP
91. PHP sintaksisi
92. PHP da izohlar bilan ishlash
93. PHP da o‘zgaruvchilarga nom berish qoidalari.
94. PHP da operatorlar.
95. PHP da kvadratning tomoni berilgan uning perimetri aniqlansin P = 4*a.
96. PHP da ikki xonalik son berilgan. Oldin uning o‘nliklar xonasidagi raqamini, so‘ng birlar xonasidagi raqamini chiqaruvchi programma tuzilsin.
97. PHPda Ikki xonalik son berilgan uning raqamlar yig‘indisini chiqaruvchi dastur tuzilsin.
98. PHP da uch xonalik son berilgan uning raqamlar yig‘indisini chiqaruvchi dastur tuzilsin.
99. PHP da matematik funksiyalar.
100. PHP da o‘zgarmaslar.
101. PHP da shart operatorlari.
102. PHP da $_GET Global o‘zgaruvchilari.
103. PHP da toifalar.
104. PHP da satrlar bilan ishlash.
105. PHP da tanlash operatori.
106. PHP da for sikl operatori.
107. PHP da do-while, while operatorlari.
108. PHP da funksiyalar bilan ishlash.
109. PHP da massivlar bilan ishlash.
110. GET va POST metodlari.
111. PHP da majburiy maydonlarni to‘ldirish talabi.
112. PHP da include va include_once funksiyalari.
113. PHP da require va require_once funksiyalari.
114. PHP da sessiyalar.
115. PHP da OOP.
116. PHP da massivlarni saralash.
117. PHP da ma’lumotlarni ekranga chiqarish
118. Mijoz-server texnologiyasining ishlash prinsipi OpenServer misolida
119. PHP ni o‘rnatish va sozlash.
120. PHP da vaqt funksiyalari.
91. PHP sintaksisi
PHP sintaksisi, PHP dasturlarini to'g'ri va ishlovchi qilib yozish uchun kerak bo'lgan qoidalardan iborat. Quyidagi asosiy qoidalar PHP sintaksisining bir qismidir:
// PHP skriptining boshlang'ichi qismi
echo "Salom, dunyo!";
?>
HTML skriptlar uchun boshqa qism
2.PHP O'zgaruvchilari:
PHP o'zgaruvchilari $ belgisi bilan boshlanadi.
O'zgaruvchilarga qiymat tayinlash uchun = belgisi ishlatiladi.
$ism = "John";
$yosh = 25;
echo "Salom, $ism! Sizning yoshingiz $yosh da.";
?>
3.Matematik Amallar:
Matematik amallar uchun arifmetik operatorlar (+, -, *, /, %) ishlatiladi.
$son1 = 10;
$son2 = 5;
$yigindi = $son1 + $son2;
echo "Yig'indi: $yigindi";
?>
4.Satr Matnlari:
Satrlar matnlarni yozish uchun " yoki ' belgilaridan foydalaniladi.
$matn1 = "Salom, ";
$matn2 = 'dunyo!';
echo $matn1 . $matn2;
?>
5.Shart Operatorlari:
Shart operatorlari (if, else, elseif, switch) shartlarni tekshirish uchun ishlatiladi.
$x = 10;
if ($x > 5) {
echo "$x katta 5 dan.";
} else {
echo "$x kichik yoki teng 5 ga.";
}
?>
6.Funksiyalar:
PHP-da funksiyalar boshqa tillardagi funksiyalarga o'xshash sintaksisga ega.
function salom($ism) {
echo "Salom, $ism!";
}
salom("John");
?>
92. PHP da izohlar bilan ishlash
PHP dasturlashda izohlar (comments) kodni tushunarliroq qilish, boshqalar bilan ma'lumot almushni osonlashtiradi. PHP-da ikkita turi mavjud: satr bo'yicha izohlar va blok bo'yicha izohlar.
Satr bo'yicha izohlar: // belgisi orqali boshlanadi va satrning oxirigacha keladi.
php
// Bu birinchi PHP dasturi
$ism = "John"; // Foydalanuvchi ismi
$yosh = 25; // Foydalanuvchi yoshi
echo "Salom, $ism!"; // Matn chiqarish
?>
Blok bo'yicha izohlar: /* belgisi orqali boshlanadi va */ belgisi bilan tugaydi. O'rtasida bir necha qator bo'lishi mumkin.
php
/*
Bu blok bo'yicha izoh.
Unda bir nechta qator izoh yozish mumkin.
*/
$ism = "John";
$yosh = 25;
echo "Salom, $ism!";
?>
Izohlar kodni tushunarliroq qilish va uni tuzatib chiqish uchun juda foydali.
93. PHP da o‘zgaruvchilarga nom berish qoidalari.
PHP-da o'zgaruvchilarga nom beringan mashqni quyidagicha:
Harf yoki pastki chiziq (_) bilan boshlanishi kerak.
Harf, raqam yoki pastki chiziq bilan davom etishi mumkin.
Bo'sh joylarni ishlatishingiz mumkin emas.
Kalit so'zlar (reserved words) ishlatilmaydi.
O'zgaruvchilarni amaldagi vazifalarga qarab nomlash maslahat beriladi.
To'g'ri: $ism, $yangi_o'zgaruvchi
Quyidagi misol o'zgaruvchi nomlashda yordam bera oladi:
php
// To'g'ri nomlash
$ism = "John";
$yosh = 25;
$is_student = true;
?>
94. PHP da operatorlar.
PHP dasturlash tilida har xil operatorlar mavjud, ularni boshqa til operatorlari bilan solishtirish mumkin. Quyidagi asosiy PHP operatorlari mavjud:
1.Arifmetik operatorlar: Matematik amallar uchun ishlatiladi.
+ Qo'shish
- Ayirish
* Ko'paytirish
/ Bo'lish
% Qoldiq
php
$a = 10;
$b = 3;
$yigindi = $a + $b; // 13
$ayirma = $a - $b; // 7
$kopaytirish = $a * $b; // 30
$boLish = $a / $b; // 3.333...
$qoldiq = $a % $b; // 1
2.Tenglik operatorlari: Qiymatlar o'zaro tengmi tushish uchun ishlatiladi.
== O'zaro teng
=== O'zaro teng va tur
!= O'zaro teng emas
!== O'zaro teng emas va tur
< Kichik
> Katta
<= Kichik yoki teng
>= Katta yoki teng
php
$x = 5;
$y = "5";
$tengmi_tushish = ($x == $y); // true
$tengmi_tushish_va_tur = ($x === $y); // false
$teng_emas = ($x != $y); // false
$teng_emas_va_tur = ($x !== $y); // true
$kichik = ($x < $y); // false
$katta = ($x > $y); // false
$kichik_yoki_teng = ($x <= $y); // true
$katta_yoki_teng = ($x >= $y); // true
3.Birlashgan qiymat operatori: Harakat qilingan qiymatlar bo'yicha o'zgaruvchini yangilaydi.
$a += $b; → $a = $a + $b;
$a -= $b; → $a = $a - $b;
$a *= $b; → $a = $a * $b;
$a /= $b; → $a = $a / $b;
$a %= $b; → $a = $a % $b;
php
$a = 10;
$b = 3;
$a += $b; // $a ni $b ga qo'shib, $a = 13
$a -= $b; // $a ni $b dan ayirib, $a = 10
$a *= $b; // $a ni $b ga ko'paytirib, $a = 30
$a /= $b; // $a ni $b ga bo'lib, $a = 10
$a %= $b; // $a ni $b ga bo'lib qoldiqni olish, $a = 1
4.O'tish operatori: O'zgaruvchini bir dona o'zgartirib yuborish uchun ishlatiladi.
$a++ → $a = $a + 1;
$a-- → $a = $a - 1;
php
$a = 5;
$a++; // $a ni 1 ga oshiradi, $a = 6
$a--; // $a ni 1 dan ayiradi, $a = 5
5.Shart operatorlari: Shartlarni tekshirish va shartni bajarish uchun ishlatiladi.
$a ? $b : $c → Agar $a rost bo'lsa, $b ni, aks holda $c ni qaytaradi.
php
$x = 10;
$y = ($x > 5) ? "Katta" : "Kichik yoki teng";
6.Logik operatorlar: Mantiqiy amallar uchun ishlatiladi.
&& yoki and → Mantiqiy "va"
yoki or → Mantiqiy "yoki"
! → Mantiqiy "emas"
php
$a = true;
$b = false;
$and_natija = ($a && $b); // false
$or_natija = ($a $b); // true
$not_natija = !$a; // false
95. PHP da kvadratning tomoni berilgan uning perimetri aniqlansin P = 4*a.
// Kvadratning tomoni (a)
$tomon = 5;
// Kvadratning perimetri (P)
$perimetri = 4 * $tomon;
// Natijani chiqarish
echo "Kvadratning tomoni: $tomon\n";
echo "Kvadratning perimetri: $perimetri";
?>
Bu dasturda, kvadratning tomonini ifodalayadigan o'zgaruvchi $tomon olinadi va kvadratning perimetri formulasi bo'yicha $perimetri o'zgaruvchiga qiymat tayinlanadi. Natijani ekranga chiqaramiz.
Misol uchun, agar $tomon ning qiymati 5 bo'lsa, dastur quyidagi chiqishni beradi:
Kvadratning tomoni: 5
Kvadratning perimetri: 20
96. PHP da ikki xonalik son berilgan. Oldin uning o‘nliklar xonasidagi raqamini, so‘ng birlar xonasidagi raqamini chiqaruvchi programma tuzilsin.
// Ikki xonalik sonni olish
$son = 56;
// O'nliklar xonasidagi raqamni olish
$onliklar = floor($son / 10);
// Birliklar xonasidagi raqamni olish
$birliklar = $son % 10;
// Natijani chiqarish
echo "Ikki xonalik son: $son\n";
echo "O'nliklar xonasidagi raqam: $onliklar\n";
echo "Birliklar xonasidagi raqam: $birliklar";
?>
Bu dasturda, ikki xonalik son olinadi va keyingi qadamlarda bu sonni o'nliklar va birliklar bo'yicha ajratib, ularni alohida o'zgaruvchilarga saqlanadi. Natijani ekranga chiqaramiz.
Misol uchun, agar $son ning qiymati 56 bo'lsa, dastur quyidagi chiqishni beradi:
Ikki xonalik son: 56
O'nliklar xonasidagi raqam: 5
Birliklar xonasidagi raqam: 6
97. PHPda Ikki xonalik son berilgan uning raqamlar yig‘indisini chiqaruvchi dastur tuzilsin.
// Ikki xonalik sonni olish
$son = 56;
// Ikki xonadagi raqamlarni olish
$birliklar = $son % 10;
$onliklar = ($son - $birliklar) / 10;
// Raqamlar yig'indisini hisoblash
$yigindi = $birliklar + $onliklar;
// Natijani chiqarish
echo "Ikki xonalik son: $son\n";
echo "Yig'indisi: $yigindi";
?>
Bu dasturda, ikki xonalik son olinadi va keyingi qadamlarda bu sonni birliklar va onliklar bo'yicha ajratib, so'ngra ularni yig'indisi hisoblanadi. Natija ekranga chiqariladi.
Misol uchun, agar $son ning qiymati 56 bo'lsa, dastur quyidagi chiqishni beradi:
Ikki xonalik son: 56
Yig'indisi: 11
98. PHP da uch xonalik son berilgan uning raqamlar yig‘indisini chiqaruvchi dastur tuzilsin.
// Uch xonalik sonni olish
$son = 123;
// Uch xonadagi raqamlarni olish
$birliklar = $son % 10;
$onliklar = (($son % 100) - $birliklar) / 10;
$yuzliklar = ($son - ($son % 100)) / 100;
// Raqamlar yig'indisini hisoblash
$yigindi = $birliklar + $onliklar + $yuzliklar;
// Natijani chiqarish
echo "Uch xonalik son: $son\n";
echo "Yig'indisi: $yigindi";
?>
Bu dasturda, uch xonalik son olinadi va keyingi qadamlarda bu sonni birliklar, onliklar va yuzliklar bo'yicha ajratib, so'ngra ularni yig'indisi hisoblanadi. Natija ekranga chiqariladi.
Misol uchun, agar $son ning qiymati 123 bo'lsa, dastur quyidagi chiqishni beradi:
Uch xonalik son: 123
Yig'indisi: 6
99. PHP da matematik funksiyalar.
PHP, matematik amallarni bajarish uchun bir qator boshqa funktsiyalarni o'z ichiga olgan bo'lib, ularni matematik funktsiyalari deb ataymiz. Quyidagi matematik funktsiyalarni bilib olishingiz mumkin:
1.abs(): Modulni qaytaradi:
$son = -10;
$modul = abs($son);
echo "Modul: $modul"; // Natija: Modul: 10
?>
2.sqrt(): Kvadrat ildizni qaytaradi:
$son = 25;
$ildiz = sqrt($son);
echo "Ildiz: $ildiz"; // Natija: Ildiz: 5
?>
3.pow(): Bir sonni boshqa bir son bilan darajaga oshiradi:
$son = 2;
$daraja = 3;
$natija = pow($son, $daraja);
echo "Natija: $natija"; // Natija: 8
?>
4.round(): Sonni yaqin butun songa yaxlitlaydi:
php
$son = 3.7;
$yaqin_butun = round($son);
echo "Yaqin butun: $yaqin_butun"; // Natija: Yaqin butun: 4
?>
5.ceil(): Sonni katta yaqin butun songa yaxlitlaydi:
$son = 5.2;
$katta_yaqin_butun = ceil($son);
echo "Katta yaqin butun: $katta_yaqin_butun"; // Natija: Katta yaqin butun: 6
?>
6.floor(): Sonni kichik yaqin butun songa yaxlitlaydi:
$son = 8.9;
$kichik_yaqin_butun = floor($son);
echo "Kichik yaqin butun: $kichik_yaqin_butun"; // Natija: Kichik yaqin butun: 8
?>
7.rand(): Belgilangan oraliqdagi tasodifiy sonni qaytaradi.:
php
$tasodifiy_son = rand(1, 10);
echo "Tasodifiy son: $tasodifiy_son";
?>
100. PHP da o‘zgarmaslar.
O'zgarmas - bu oddiy qiymat uchun nom yoki identifikatordir. Skriptni bajarish paytida doimiy qiymat o'zgarishi mumkin emas. Kelishuvga muvofiq o'zgarmaslar katta harflar bilan belgilonstanta nomi harf yoki pastki chiziqdan boshlanib, undan keyin har qanday raqamlar, raqamlar yoki pastki chiziqlar qo'yiladi. Agar siz o'zgarmasni kiritgan bo'lsangiz, uni hech qachon o'zgartirib bo'lmaydi.
Konstantani aniqlash uchun determin () funktsiyasidan foydalanish va doimiy qiymatni olish uchun siz shunchaki uning nomini ko'rsatishingiz kerak. O'zgaruvchilardan farqli o'laroq, $ bilan doimiy bo'lish shart emas. Agar siz o'zgarmasning nomini dinamik ravishda olishni istasangiz, const () funktsiyasidan o'zgarmasning qiymatini o'qish uchun foydalanishingiz mumkin.
define("MINSIZE", 50);
echo MINSIZE;
echo constant("MINSIZE"); // Yuqoridagi bilan o'xshash
Faqatgina skalalar ma'lumotlari (boolean, integer, float va string) konstantalarda bo'lishi mumkin.
|
