|
Abdulla Qahhor "O‘tmishdan ertaklar"
|
| bet | 27/30 | | Sana | 11.12.2023 | | Hajmi | 0,52 Mb. | | #115438 |
Bog'liq 1-dars. Abdulla Qahhor “O‘tmishdan ertaklar” qissasi va “Sarob” Daryolar guvillab chopar dengizga,
Qushlar xayolingni zavqqa o'raydi.
Zamin mo''jizalar beraru bizga,
Evaziga faqat hayrat so'raydi.
Mustaqillik, istiqlol yillarida shoir ijodi yangi pog'onaga ko'tarildi, xalq va yurt tashvishi haqidagi o'ylar yanada teranlashdi. "Shoir qalbi" (1998 yil) she'rida shoir o'zi bir umr sevib kuylagan yurtga bo'lgan teran tuyg'ularini quyidagicha izg'or etdi:
Yurtda ne muborak ishlar bo'lg'uvsi,
Undan shoir qalbi shavqqa to'lg'uvsi...
Uning har go'shasi jahondir menga,
Toshloq yo'llari ham ravondir menga...
Mavjiga nogahon kimdir tosh otgay,
Zarbi yuragimning tubiga botgay...
Gar sen daryo bo'lsang - irmog'ingdirman,
Lat yesang, og'riqli barmog'ingdirman.
Hikmat sadolari", "Haj daftari", "Jeneva daftari"ga kirgan turkum she'rlar yozdi. "Xalq", "Vatan", "Turkiston bolalari", "O'zbek qomusi", "Fidoyi" kabi she'rlarda Vatan mavzusining yangi qirralari ochib berildi, yurtning koriga yaragan ezgu fazilatli insonlar obrazi yaratildi. Bu she'rlarning mazmun-mundarijasini Vatan va xalq sha'niga madhiya aytish, mavjud reallikni shunchaki ta'kidlash tashkil etmaydi. Ularda jahon tsivilizatsiyasiga salmoqli hissa qo'shgan qadim yurtning, "jonida bir gavhar bor", qonida "iymon nuri doimo oqib turgan", "kattakon yo'lga chiqqan" xalq kechmishi va istiqboli manzaralari chiziladi, mas'uliyatli bugunga xos xususiyatlar badiiy gavdalantiriladi, inson va jamiyat, inson va tabiat mavzusidagi azaliy o'ylar davom ettiriladi. Istiqlolning qadriga yetish, Vatanni ko'z qorachig'idek asrash, o'tmish saboqlaridan qat'iy xulosa chiqarib, nihoyat "olomonlik" psixologiyasini uloqtirb tashlab haq-huquqini, jahanaro qadrini tanigan xalq bo'lishga da'vat, kelajagi buyuk O'zbekistonning saodati uning farzandlarining yakqalamligida ekanligi hissiy-obrazli yo'sinda ifodalab beriladi.
Vijdondan ayrilib qolgan fursatda
Boshlanar toj-taxtga ruju daf'atan.
Ne-ne zukko xalqlar qolib g'aflatda
To'zg'ib ketajakdir butun bir Vatan... yoki:Chinor bo'lib ildiz oting, qoya bo'lib tiklangiz qad, Ulug'-ulug' ajdodlarning havotiri Sizdan behad... O'tinch ila hasratimni nasihat deb yuzga solmang, Xudo insof bergan kuni barmog'ingiz tishlab qolmang,-
kabi misralarda orziqib kutilgan istiqlolni mustahkamlashga, yakdillikka, ogohlikka, o'zlikni tanishga, "urfoni zo'r millat bo'lish"ga, o'tkinchi zeb-ziynatlarga mukkasidan ketishdan baland turib, "yurak javhari"ni asrashga, yuksak ma'naviyat egasi bo'lishga da'vat yangraydi, ona-yurtning kamoli uchun yurakdan kuyingan bedor qalb o'rtanishlari kechinmalar tarzida beriladi.
Chuqur falsafiylik, butun bir she'rning vaqt va zamon, inson va tabiat munosabatlari zamiriga qurilishi, har bir satrda chatnab turgan tafakkur yog'dulari singari shoirning butun ijodiga xos xususiyatlar to'qsoninchi yillarda yozilgan "Mayna", "Buyuklik", "Armon emasmi?", "Adolat", "Dunyo", "Bir qarasam..." kabi she'rlarda izchil davom ettirildi.
Eng so'nggi vaqtlarda yozilgan "O'zbekiston asri", "Oliy ne'mat", "Bedorlik", "Yo'lto'sar" kabi she'rlarda ham O'zbekistonning buyuk kelajagiga ishonch tuyg'ulari tarannum etildi, buyuk davlat qurilishi yo'lida to'g'anoq bo'lmoqchi bo'lgan daydi to'dalar, qalang'i-qasang'ilarning sho'm niyati, razil qiyofasi fosh etildi.
Yaqinginada yozilgan "Shoir yuragi" she'rida ijodkor qalbi olamda yuz berayotgan barcha hodisalar bir-bir o'tadigan ko'prikka qiyoslanadi. Bu ko'prikdan sog'lar ham, bemorlar ham, sultonlar ham, qullar ham, suyishganlar ham, bir-biriga g'animlar ham, nur bilan zulmat, o'lim va hayot bir-bir o'tadi. She'rda har bir chinakam shoir "insoniyat ko'prigi"dan galma-gal o'tayotgan odamlar dilidan kechayotgan his-tuyg'ularni muhrlashga mas'uldir degan g'oya singdirilgan. Bu mas'ullik xalqimizning sevimli shoiri tarixga "O'zbekiston asri" bo'lib kirajak yigirma birinchi asrda ham "insoniyat his-tuyg'ulari ko'prigi"da sobit turajagiga qat'iy ishonch uyg'otadi.
|
| |
