|
Agrosanoatda qayta tiklanadigan energiya manbalarini oʻni anotatsiya
|
| Sana | 16.05.2024 | | Hajmi | 0,62 Mb. | | #237665 |
Bog'liq AGROSANOATDA QAYTA TIKLANADIGAN ENERGIYA MANBALARINI OʻNI
AGROSANOATDA QAYTA TIKLANADIGAN ENERGIYA MANBALARINI OʻNI
Anotatsiya. Agrosanoatda qayta tiklanadigan energiya manbalarini tanlash muhimdir. Bu maqolada, quyosh paneli, shamol turbinasi va bioenergiya energiya manbalarini koʻrib chiqamiz. Har birining afzalliklari, kamchiliklari va qulayligi haqida toʻliq tushuncha olish uchun bu maqolani oʻqing.
Kalit soʻzlar.
Qayta tiklanadigan energiya vaqt oʻtishi bilan tabiiy ravishda toʻldiriladigan qayta tiklanadigan manbalardan toʻplangan energiyadir¹. U quyosh nuri, shamol, suv harakati va geotermal issiqlik kabi manbalarni oʻz ichiga oladi¹. Qayta tiklanadigan energiya koʻpincha elektr tarmogʻi, havo va suvni isitish va sovutish hamda mustaqil ravishda ishlaydigan energiya tizimlariga elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun energiya yaratib beradi¹.
Qayta tiklanadigan energiya manbalari quyida keltirilganlar kabi turlarga boʻlinadi¹³:
Quyosh energiyasi
Shamol energiyasi
Gidroenergetika
Bioenergiya
Geotermal energiya
Okean va dengiz energiyasi
Vodorod energiyasi
Qayta tiklanadigan energiya manbalari ekologik manfaatlardan tashqari iqtisodiy afzalliklarni ham taqdim etadi². Texnologiyaning rivojlanishi ishlab chiqarish va oʻrnatish bilan bog'liq xarajatlarni pasaytirishda davom etar ekan, qayta tiklanadigan energiya energiya ishlab chiqarishning an'anaviy shakllari bilan tobora raqobatbardosh boʻlib bormoqda².
////////////////////////////////////////////////////////////////
Agrosanoatda qayta tiklanadigan energiya muhim oʻrin tutadi. Ushbu soha energiya samaradorligini oshirish va iqlim oʻzgarishiga javob berishga yordam beradi¹.
Oʻzbekistonda, qayta tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanishni kengaytirish va energiya samaradorligini oshirish kechiktirib boʻlmaydigan vazifalarga aylandi¹. Quyosh va shamol resurslari, xalqaro koʻmak va texnologik yutuqlar tufayli Oʻzbekiston oʻzining energetik landshaftini oʻzgartirish va barqaror kelajakka yoʻl ochish uchun noyob imkoniyatlarga ega¹.
Agrosanoatda qayta tiklanadigan energiya quyidagi usullar orqali foydalanilishi mumkin:
///////////////////////////////////////////////
Agrosanoatda quyosh panellari muhim oʻrin tutadi. Quyosh panellari orqali quyosh energiyasini elektr energiyasiga aylantirish mumkin². Bu usul agrosanoatda suv nasoslash, suv isitish va boshqa elektr ta'minotiga talab qilinadigan joylarda foydalanilishi mumkin².
1-rasm. Quyosh panellari
Quyosh panellari, invertorlar va energiya saqlash tizimlarini ishlab chiqarish va quyosh energiyasi bilan ta’minlashga ixtisoslashgan LESSO Group kompaniyasining yetakchi boʻlinmasi LESSO Solar kabi kompaniyalar mavjud¹. Ular quyosh panellarining quvvatini sozlash, turli tomlar va beton pollarga mos keladigan montaj qavslarini moslashtirilgan ishlab chiqarish, shuningdek, invertorlar va akkumulyator batareyalari paketlari yuklarning yaxshi ishlashiga ishonch hosil qilish va ishonchli va bardoshli aqlli va yuqori samarali PV saqlash va zaryadlovchi integratsiyalashgan tizimni eng yuqori tejamkor usulda yaratishga yordam berish¹.
Quyosh panellari ilg'or batareyalar yoki vodorod saqlash kabi energiya saqlash tizimlari bilan birlashtirish qayta tiklanadigan energiyani doimiy va ishonchli ta'minlash imkonini beradi⁴. Bu usuldan asosan elektr energiyasini iqtisod qilish, tejash maqsadida foydalaniladi³. Quyosh panellaridan olingan energiyani invertor 220 yoki 380 voltga aylantirib, kunning yorug‘ vaqtida iste’molchiga toʻg‘ridan toʻg‘ri yetkazib berishi mumkin³.
///////////////////////////////////////////////////
Agrosanoatda shamol turbinlari yordamida shamol energiyasi mehanik energiyaga aylantiriladi va elektrik energiyasiga oʻzgartiriladi³. Bu manba, shamolning kuchli va doimiy boʻlishi mumkin boʻlgan hududlarda foydalanish imkonini beradi³.
2-rasm. Shamol turbinlari
Oʻzbekistonda, IFC Oʻzbekistondagi birinchi shamol elektr stansiyasini moliyalashtirdi². Ochiq maʼlumotlar Videogalereya Media materiallar IFC Oʻzbekistonning Navoiy viloyatida yuz minglab uylarni elektr energiyasi bilan ta’minlaydigan birinchi 500 megavatt quvvatga ega shamol elektr stansiyasini (WES) moliyalashtirish boʻyicha shartnoma tuzdi².
Shamol turbinlari orqali ishlab chiqarilgan elektr energiyasi 2015-yilda global elektr energiyasiga boʻlgan talabning qariyb 4 foizini qondirdi¹. Shamol energiyasi deyarli taxmin qilmaydi Jahon energiya ishlab chiqarishining 4% BBVA Research "Qayta tiklanadigan energiya: javob shamolda" hisobotida shamol turbinalarining samaradorligini oshirish bu foizni oshirishi mumkin deb hisoblaydi⁴.
Shamol turbinlari yordamida shamol energiyasi mehanik energiyaga aylantiriladi va elektrik energiyasiga oʻzgartiriladi³. Bu manba, shamolning kuchli va doimiy boʻlishi mumkin boʻlgan hududlarda foydalanish imkonini beradi³.
///////////////////////////////////////////////////////
Agrosanoatda bioenergiya muhim oʻrin tutadi. Bioenergiya, organik materiallarni (biomassa) ishlab chiqarish uchun foydalanadi¹. Bu usulda, organik materiallar biogazga aylantiriladi va keyin bu gaz elektr energiyasiga aylantiriladi¹.
Oʻzbekistonda, bioresurslar iqtisodiy salohiyati oʻsishiga ehtiyoj ortib bormoqda, chunki qayta tiklanmaydigan resurslar (neft, koʻmir, gaz va x.k.) kamaymoqda va atrof-muhit muammolari muhimroq boʻlib bormoqda¹. Bioiqtisodiyotning rivojlanishi qayta tiklanadigan energiya manbalariga, yer va suv ekotizimlari xizmatlaridan barqaror foydalanish natijasida ishlab chiqarilgan mahsulotlar va materiallarga tobora koʻproq asoslangan resurs tejamkor doiraviy iqtisodiyotga yordam beradi¹.
Bioenergiya manbalarini ishlab chiqarish uchun quyidagi usullar foydalanilishi mumkin:
Biomassa: Agrosanoatda oʻzod qoldirilgan organik materiallar bioenergiya manbasi sifatida foydalanilishi mumkin. Bu usulda, organik materiallar biogazga aylantiriladi va keyin bu gaz elektr energiyasiga aylantiriladi.
Biodizel: Biodizel, bitki yoki hayvon yog'laridan ishlab chiqariladi. U dizel dvigatellarda ishlatilishi mumkin.
Bioetanol: Bioetanol, bitki materiallaridan ishlab chiqariladi. U benzin dvigatellarda ishlatilishi mumkin.
Bu usullar agrosanoatda energiya samaradorligini oshirishga va iqlim oʻzgarishiga javob berishga yordam beradi¹.
Har bir usulning oʻzining afzalliklari va kamchiliklari bor, shuning uchun qaysi birini tanlash sizning mahsulotlaringiz, joylashuvingiz va moliyaviy imkoniyatlaringizga bog’liq. Agar sizning joylashuvingizda quyosh yorug’ligi yoki shamol kuchliligi yuqori boʻlsa, quyosh paneli yoki shamol turbinasi siz uchun eng yaxshi tanlov boʻlishi mumkin. Agar sizning ferma yoki xususiy mulkdagi biologik qoldiq miqdori katta boʻlsa, bioenergiya siz uchun qulay boʻlishi mumkin.
|
| |
