тармок операцион тизими.
Ёрдамчи(хизмат курсатувчи) дастурий таъминотга асосий
дастурий
таъминот
имкониятларини
кенгайтирувчи
ва
фойдаланувчининг иш мухитини (интерфейсни) кулайрок ташкил
этувчи дастурлар киради. Булар ташхис килувчи, компьютернинг
ишчанлигини оширувчи, антивирус, тармок ишини таъминловчи ва
бошка дастурлардир.
Энг кўп тарқалган замонавий
мобил операцион тизимлар
1. Anroid-Linux
2. Windows Mobile
3. Symbian OS
4.Palm OS
5. iPhone OS
6. Black Berry
7. Bada
Symbian OS
Таъсисчиси - Nokia фирмаси
График интерфейс ва тизим ядроси бир-биридан
ажратилган. Бу уни турли мобил қурилмаларга енгил
мослашиш имконини беради.
Ноқулайлиги - ҳар бир версия учун ўз иловаларини
яратиш кераклиги.
Symbian OS
Устунлиги
-
Хотира ва процессорга
талаблар пастлиги
-
Фойдаланилмаган хотирани
бўшатиш функцияси
-
Стабиллик
-
Бу платформа вируслари
-
камлиги
-
Янги версиялар тез ишлаб
-
чиқилади ва хатолар
тузатилади
-
Турли қўшимча модул
дастурлар кўплиги
Камчилиги
-
ШК билан боғланиш учун
қўшимча софт ўрнатиш
зарур
-
Эски ва янги версиялар
дастурлари бир-бирига
тўғри келмайди
(Несовместимость)
Windows Mobile
MS
фирмаси маҳсулоти – стол компьютери версияси
билан бир хил дастурий интерфейс ишлатади.
Win Mobile -
Кўп масалалилик, кўпоқимлилик ва кўп
платфаормали ОТ.
Устунлиги
-
Стол
компьютерлари
тизими билан ўхшашлиги
-
Қулай синхронизация
-
Офис
дастурларининг
комплектда мавжудлиги
-
Кўп масалалилик
Камчилиги
-
Қурилмага юқори тартибдаги
талаби
-
Вирусларнинг кўплиги
-
Ностабил ишлаши
Android
Android- энг ёш мобил ОТ дир.
Linux асосида яратилган, очи
қ кодли (Google-қўллаб қувватлайди)
Кўп иловалар – пулли ва текин –
қулай юклаш
1-версияси 2008 йилда ишлаб чи
қилган –шу вақтгача 10
маротаба яхшиланган
телефонлар
коммуникаторлар
планшетлар
смартбуклар
Ра
қамли
проигривателлар
Қўл соатлари
нетбуклар
iPhone OS
iPhone OS –
фақат Apple компанияси
маҳсулотларида ишлатилади
iPhone, iPod, Apple TV, iPad
Устунлиги
-
Фойдаланиш қулайлиги
-
Сифатли қўллаш хизмати
-
Мунтазам янгиланиши
(муаммолар ҳал қилиш)
-
AppStore
да
турли
дастурларни сотиб олиш
имкони
Камчилиги
-
Норасмий
иловаларни
ўрнатишда
*
Джейлбрейк
(jailbreak)
зарурлиги
-
ОТ
нинг
блокловчи
характери
-
Кўпмасалалик йуклиги
-
Ички хужжатлар редактори
йуклиги
iPhone OS
*Джейлбрейк (jailbreak) – iOS қурилмаларидаги файл тизимига тўлиқ
рухсат олиш
Palm OS
Palm OS- 1996
йилда жуда кенг тарқалган. Кенг имкониятли –қулай
фойдаланувчи интерфейси ҳозир яна ривожлана бошлади
Устунлиги
-
Ресурсларга талаби паст
-
Фойдаланувчи
қулай
интерфейси
-
ШК
билан
қулай
мосланувчанлик
(синхронизация)
-
ишончлилик
Камчилиги
-
Тўлиқ кўпмасалалилиги
йўқлиги
-
Мультимедиа
функциялари йўқлиги
-
Тизим ривожланмаслиги
Blackberry OS
Blackberry OS – Research In Motion Limited
қурилмалари учун ишлаб чиқилган. Корпоратив
муҳитга мўлжалланган.
Устунлиги
-
Электрон почтада
ишлаш қулайлиги
-
ШК билан енгил
мослашиш
-
Хавфсизликни созлаш
кенг имкониятлари
Камчилиги
-
Фақат матн маълумотлари
учун оптималлаштирилган
графика
билан
яхши
ишламайди
-
Қулай бўлмаган браузер
Замонавий
компьютерлар ва
уларнинг
архитектураси
Dunyodagi eng yaxshi
kompyuterlar haqida
ma’lumotlar.
56
Sistema bloki;
Klaviatura;
Displey;
Xozirgi zamon kompyuterlari
asosan shaxsiy kompyuterlar
bo’lib, ularning texnik tuzilishini
3 qismga bo’lish mumkin:
57
U o’z ichiga:
kompyuter ishini boshqaruvchi xamma
elektron sxemalarni (bular mikroprotsessor,
tezkor xotira, qurilmalarning kontrollerlari
va shinalardan iborat);
kompyuterning elektron sxemalariga
berilaetgan o’zgaruvchi tokni past
kuchlanishli o’zgarmas tokka o’tkazuvchi
ta’minlash blogini;
ma’lumotlarni disketlarga yozuvchi va
disketlardagi ma’lumotlarni xotiraga
kirituvchi diskovodlarni;
ma’lumotlarni qattiq diskga yozuvchi yoki
undan o’quvchi disk(vinchester)ni oladi.
Kompyuterning asosiy qismi bu
sistema blokidir.
58
Modem - telefon tarmogi orkali boshka kompyuterlar
bilan
o’zaro ma’lumotlarni bir-biriga o’zatish
qurilmasi.
Faks- modem telefaks ishlarini bajaradigan qurilma.
Klaviatura ma’lumotlarni
kompyuter xotirasiga kiritish
uchun ishlatiladi.
Displey ma’lumotlarni kiritayotganda ekranda ko’rish va
xotiradagi
ma’lumotlarni ekranda ko’rish uchun ishlatiladi.
Printer matnli va grafikli ma’lumotlarni qog’ozga
chiqarish uchun ishlatiladi. Bu qurilmalardan tashkari
kompyuterga yana xar xil kiritish va chiqarish
qurilmalarni ulash mumkin. Bularga kuyidagi qurilmalar
kiradi:
"Sichqoncha"- ma’lumotlarni kiritish ishlarini
yengillashtiradigan qurilma.
6
Faks
- modem telefaks
ishlarini
bajaradigan
qurilma.
Skaner
- qog’ozdagi matnli
va grafikli ma’lumotlarni
xotiraga kirituvchi qurilma.
Uning
ishlash
printsipi
xuddi
kserokopiyaga
o’xshagan bo’ladi.
Plotter
-
chertejlarni
qog’ozga
chiqarish
qurilmasi.
Audioplata
- kompyuterda
ovoz chiqarish qurilmasi.
Xozirgi
vaqtda
egiluvchi
disklardan
boshqa
katta
xajmli (650M bayt) maxsus
disklar xam yaratilgan. Bu
qurilma
shunday
disklardan
ma’lumotlarni
o’qish uchun ishlatiladi.
Trekbol
-
xuddi
"sichqoncha"
ishini
bajaradigan qurilma.
Tarmoq adapteri - maxalliy
tarmoqqa ulovchi qurilma.
Grafik
planshet-
chizmalarni
mashina
xotirasiga
kirituvchi
qurilma.
7
61
Eng Kuchli: Sunway TaihuLight
«Qanday kompyuter eng kuchli bo‘lib
hisoblanadi?» — ehtimol bu har birimiz
uchun qiziqarli savoldir. Javobi oddiy: bu
mashinaning nomi Sunway TaihuLight
bo‘lib, Xitoyda joylashgan. Sahifamizni
tayyorlash vaqtida ushbu qurilma
jahonda ishlab-chiqarilgan eng
samarador superkompyuterlar TOP-500
ro‘yxatida birinchi qatorni egallagandi,
u yiliga ikki marta yangilanadi.
Jahondagi eng ajoyib kompyuterlar
Superkompyuterlar samaradorligi — bir soniyada amalga
oshiriladigan operatsiyalar soni flopslarda o‘lchanadi
(inglizchadan: Floating-point operations per second).
TaihuLight qurilmasining eng yuqori samaradorligi 125,43
petaflopsni tashkil etadi, ya’ni 125 430 000 000 000 000
operatsiyani amalga oshirish imkoniga ega. Bunday
baquvvat mashinani elektr quvvati bilan ta’minlash uchun
15 megavattdan ortiq quvvat, bundan tashqari,
superkompyuterni sovitishga 28 megavatt quvvat talab
etiladi. Energiyaning bir kecha-kunduzlik sarfi taxminan 20
foizni tashkil etadi. Olimlar inson miya faoliyatini
modellashtirish uchun 1 ekzaflops (1018) samaradorlik
zarur deb hisoblaydilar, ya’ni bu taxminan TaihuLight kabi
8–10ta kompyuter demakdir. Intel ekspertlari bunga 2020-
yilda erishish mumkin deb taxmin qilmoqdalar.
63
Kompyuterlar faqat katta emas, balki juda kichik, mitti
shaklda ham bo‘ladi. Tanishing: Michigan Micro-Mote, —
|