Al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti nukus filiali telekommunikatsiya texnologiyalari fakulteti

Download 143,17 Kb.
bet	4/5
Sana	07.12.2023
Hajmi	143,17 Kb.
	#113499

Bog'liq
baymuratov D
FTX (kompaniya) - Vikipediya., Mustaqil ish, 6 mavzu, professional-ta-lim-tizimida-matematika-fanini-o-qitishda-zamonaviy-axborottexnologiyalardan-foydalanish, Hosilaviy qimmatli qog‘ozlar bozori ipoteka qimmatli qog‘ozlar b, Avtomatlashtirilgan tizimlarni tayyorlash davrlari, 2 - ma\'ruza, 05 01 04 Hisoblash mashinalari, majmualari va kompyuter tarmoqlarining, Mavzu 17, Mavzu 6-7, 1

Haqiqiy ma'lumotlar turi Haqiqiy ma'lumotlar turi sobit nuqtali va suzuvchi nuqtali formatlarda ifodalanishi mumkin bo'lgan haqiqiy sonlar to'plamini anglatadi. Ruxsat etilgan nuqtali raqamlar sonning butun va kasr qismlari sifatida yoziladi. Masalan: 5,45, -0,001, 17,0, -9,1919, 0,143. Raqam nuqta bilan boshlanmaydi yoki tugamaydi. Suzuvchi nuqtali raqamlar keng qiymat oralig'ida (juda kichikdan juda kattagacha) o'zgarib turadigan raqamlarni yozish uchun ishlatiladi. Raqamning o'nlik tartibi E harfi bilan yoziladi. Masalan, 65,4E22 65,4 1022 ga to'g'ri keladi. O'zgaruvchan nuqtali raqamlar: 0,547E+3, 5,47E+2, 54,7E+1, 547,0E0, 5470E-1, 54700E -2 bir xil 547 raqamini ifodalaydi. Jadval 2. Haqiqiy ma'lumotlar turi Тип Допустимые значения Точность Формат REAL 2.9  10-39 .. 1.7  10+38 11-12 знаков 6 байт SINGLE 1.5  10-45 ..3.4  10+38 7-8 знаков 4 байта DOUBLE 5.0  10-324 .. 1.7  10+308 15-16 знаков 8 байт EXTENDED 3.4  10-4932 .. 1.1  10+4932 19-20 знаков 10 байт СОМР –9.2  10+18 .. 9.2  10+18 19-20 знаков 8 байт Haqiqiy sonlarni qayta ishlash uchun quyidagi amallar taqdim etiladi: qo'shish (+), ayirish (–), ko'paytirish (*), bo'lish (/). Paskalda daraja ko'rsatish amali mavjud emas. Agar c = ab bo'lsa, c = e(b ln a) formulasi yordamida c hisoblanadi. Agar a va b haqiqiy turdagi o'zgaruvchilar bo'lsa, u holda dasturning tavsiflovchi qismida bo'lishi kerak a, b : haqiqiy; Yuqorida aytib o'tilganidek, o'zgaruvchining turi nafaqat uning ichki tasvirining uzunligini belgilashga, balki dasturda unga nisbatan bajariladigan amallarni boshqarishga ham imkon beradi. O'zgaruvchilardan foydalanishni nazorat qilish Paskalning boshqa dasturlash tillariga nisbatan muhim afzalligi bo'lib, u avtomatik turni o'zgartirishga imkon beradi. Paskalda yashirin turdagi konvertatsiya qilish deyarli mumkin emas. Istisno faqat REAL tipidagi ifodalarda foydalanishga ruxsat berilgan INTEGER (integer) tipidagi konstantalar va o'zgaruvchilar uchun qilingan. Mantiqiy tur faqat ikkita qiymatni o'z ichiga oladi, ular rost va noto'g'ri (TRUE va FALSE) sifatida belgilanadi. BOOLEAN so'zi mantiqiy o'zgaruvchilarni tavsiflaydi. Mantiqiy o'zgaruvchilar mantiqiy hisoblar natijalarini saqlash uchun ishlatiladi. TRUE va FALSE qiymatlari asosan doimiy identifikatorlardir. FALSE va TRUE konstantalarining identifikatorlari uchun quyidagi munosabat amal qiladi: False < True. Mantiqiy oʻzgaruvchilar uchun faqat “>“ (kattaroq), “<“ (kichik), “>=“ (katta yoki teng), “<=“ (kichik yoki teng), “ solishtirishga ruxsat beriladi. =“ (teng) va “ <>“ (teng emas). Boshqa haqiqiy amallar quyidagilardir: mantiqiy qo'shish (VA), mantiqiy ko'paytirish (OR), inkor qilish (NOT). BOOLEAN tipidagi o'zgaruvchilar 1 bayt xotirani egallaydi. Literal (belgi) turi ko'plab bosma belgilarni o'z ichiga oladi. Belgilar turi CHAR - bitta belgini (harf, belgi yoki kod) saqlash uchun mo'ljallangan ma'lumotlar turi. 256 ta kengaytirilgan ASCII belgilaridan istalgan birini IBM kompyuterida ushbu turdagi o'zgaruvchiga joylashtirish mumkin. Bular [‘A’...’Z’, ‘a’...’z’] harflari, raqamlar [‘0’...’9’], tinish belgilari va maxsus belgilar. CHAR o'zgaruvchisi xotirada 1 bayt joy oladi. CHAR tipidagi o'zgaruvchilar uchun qiymatlar apostroflarda ko'rsatilgan. Bundan tashqari, ASCII kodining raqamli qiymatini belgilash orqali qiymatlarni o'rnatish mumkin. Bunday holda, belgining ASCII kodini ko'rsatadigan raqamdan oldin (#) belgisi qo'yiladi. Masalan, CH:= #65 – CH o‘zgaruvchisiga ASCII kodi 65 bo‘lgan belgi, ya’ni “A” belgisini belgilash. Belgilar o'zgaruvchisi tavsifi: u, v : belgi; Agar dasturdagi konstanta identifikator bilan belgilansa, u CONST xizmat so'zidan foydalangan holda tavsif qismida e'lon qilinishi kerak. Masalan, CONST yili = 1998; vaqt = 12,05; yil butun son konstantasi, chunki u sonda kasrga ega emas; vaqt haqiqiy turdagi doimiydir. O'zgaruvchilarni e'lon qilish bo'limi zahiralangan VAR so'zi bilan boshlanadi, keyin esa maxsus o'zgaruvchilar keladi. O'zgaruvchini e'lon qilish uchun o'zgaruvchining nomi va uning turini ko'rsatish kerak. Masalan, VAR a:INTEGER; d, c: REAL; b, e, f, g: CHAR; Avtomatik turdagi o'zgartirishni taqiqlash Paskalda ma'lumotlarni o'zgartirish vositalari mavjud emas degani emas. Tildagi ma'lumotlarni o'zgartirish uchun bir turdagi qiymatni parametr sifatida qabul qiladigan va natijani boshqa turdagi qiymat sifatida qaytaradigan o'rnatilgan funktsiyalar mavjud. CHAR (belgi) tipidagi ma'lumotlarni butun songa aylantirish uchun ORD funktsiyasi mo'ljallangan; INTEGERni CHARga teskari o'zgartirish CHR funktsiyasi tomonidan amalga oshiriladi. Xususan, REALni INTEGERga aylantirish uchun hatto ikkita o‘rnatilgan funksiya mavjud: ROUND REALni eng yaqin butun songa aylantiradi va TRUNC kasr qismini tashlab, REALni qisqartiradi. trunc(3.14) = 3, trunc(-3.14) = -3, trunc(3.7) = 3. dumaloq (3,14) = 3, dumaloq (3,7) = 4, dumaloq (-3,14) = -3. Download 143,17 Kb.

Download 143,17 Kb.