|
Algoritm tushunchasi Algoritmni asosiy ta`riflari, xossalari va ularning turlari
|
| bet | 4/5 | | Sana | 14.05.2024 | | Hajmi | 108,5 Kb. | | #232174 |
Bog'liq 1-Maruza A va BOddiy klassik algoritmlar
Oddiy klassik algoritmlar, asosiy va keng qo‘llaniladigan algoritmlardir, ularga misollar: qidirish, saralash, o‘zgaruvchanlar, va boshqalar kiradi. Bu algoritmlar umumiy ravishda kompyuter dasturlashning asosiy qismi bo‘lib, o‘qitish va dasturlash sohalarida o‘rganiladi. Quyidagi oddiy klassik algoritmlar misollarini ko‘rsatish mumkin:
Qidirish (Linear Search): berilgan ro‘yxatda belgilangan qiymatni qidirish uchun ishlatiladi.
Har bir elementni tekshirish va so‘ralgan qiymatni topish uchun kirish ro‘yxati orasida birinchi dan oxirigacha yurish mumkin.
Saralash (Sorting): ro‘yxatdagi elementlarni tartiblash uchun ishlatiladi.
Oddiy klassik saralash algoritmlari quyidagilardir:
Ulug‘lanish (Bubble Sort)
Quyidagidan yuqoriga (Insertion Sort)
Birlash (Merge Sort)
Tezroq saralash (Quick Sort)
Darajalar (Factorials):
Berilgan sonning faktorialini topish uchun ishlatiladi.
Faktorial, sonning butun musbat sonlari yig‘indisi hisoblanadi, masalan, 5! = 5 × 4 × 3 × 2 × 1 = 120.
Kvadratlikning ildizlarini topish (Finding Square Roots):
Berilgan sonning kvadratlikning ildizini hisoblash uchun ishlatiladi.
Odatda Hisoblashning ildizlari (Babylonian method) yoki Darvozalarni ishlatish (Binary search) algoritmalaridan foydalaniladi.
Fibonacci sonlari (Fibonacci Numbers):
Berilgan sonning Fibonacci ketma-ket sonini hisoblash uchun ishlatiladi.
Har bir son, o‘zidan oldingi ikki sonni qo‘shish orqali aniqlanadi: 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, va hokazo.
Bu oddiy klassik algoritmlar, dasturlashni o‘rganish va dasturlashni amalga oshirish jarayonida o‘qitiladigan eng asosiy algoritmlardir.
Tyuring mashinasi va tezisi
Tyuring mashinasi va uning tezisi, kompyuter ilmi va dasturlash sohasidagi asosiy kontseptlar(dasturlash sohasida o‘rganiladigan turli fikrlar, qarorlar, usullar, va asosiy ma’lumotlar to’plami bilan bog’liqdir)dan biridir.
Tyuring mashinasi, matematik Alan Tyuring tomonidan 1936-yilda taqdim etilgan kompyuter modelidir. Bu model kompyuter dasturlashining matematik asoslarini tushuntiradi. Tyuring mashinasi qanday vaqtda qanday miqdorda ma'lumotlarni ishlab chiqarishi, o'qish va yozish, ma'lumotlar ustida amallarni bajarishni o'rganadi.
Tyuring mashinasi boshqa kompyuter modellaridan farq qiladigan eng muhim xususiyati bu uning abstraktsiyasi(Abstraktsiya, asl maqsaddan bevosita kelib chiqqan ma'lumotlardan ko'proq o'zgaruvchilarni yaratish jarayonidir. Bu, ma'lumotlarning oddiy va oqimli qismlarini ajratib olish va faqat kerakli ma'lumotlarni saqlash uchun kerakli ma'lumotlar bilan farq qilish demakdir. Abstraktsiya, kompyuter dasturlash va dasturiy injineriyada keng qo'llaniladi) va soddaligi. Uning barcha operatsiyalari odatda bitta ma'lumot bandligi ustida amalga oshiriladi.
Agar qandaydir ommaviy muammoni yechish algoritmi ma’lum bo‘lsa, u holda uni realizasiya qilish uchun shu algoritmda aniq yoritilgan ko‘rsatmalarni ijro qilish zarur. Tyuring ta’kidlaydiki, istalgan mumkin bo‘lgan hisoblashni o‘tkazish uchun uning elementar operasiyalarini qaytarish yetarli. Tyuring ayrim turdagi nazariy hisoblash mashinasini izohlab berdi. Bu mashina muayyan mexanik qurilma emas, balki «xayoliy» matematik mashinadir. Berilgan ko‘rsatmani bajaruvchi hisoblovchi odamdan yoki mavjud raqamli hisoblash mashinasidan Tyuring mashinasi ikki jihati bilan farq qiladi.
Birinchidan, «Tyuring mashinasi» xato qila olmaydi, ya’ni u og‘ishmay (chetga chiqmasdan) ko‘rsatilgan qoidani be kami-ko‘st bajaradi.
Ikkinchidan, «Tyuring mashinasi» potensial cheksiz xotira bilan ta’minlangan.
|
| |
