Algoritmlashtirish va dasturlash asoslari




Download 0,87 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/14
Sana15.11.2023
Hajmi0,87 Mb.
#99283
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
Bog'liq
9.Iqtisodiyotda axborot kommunikasiya texnologiyalari va tizimlari-272-291



271 
9-BOB. ALGORITMLASHTIRISH VA DASTURLASH 
ASOSLARI 
 
9.1. Algoritm tushunchasi va uning xususiyatlari. 
Muayyan muammoni hal qilish algoritmlarini ishlab chiqish va 
shakllantirish eng muhim va hal qiluvchi bosqichdir, chunki bu 
bosqichda kelajakda kompyuter bajarishi kerak bo‘lgan harakatlar 
ketma-ketligi oldindan to‘liq aniqlanadi. Algoritmda qilingan xatolar 
hisoblash jarayonining noto‘g‘riligiga va natijada noto‘g‘ri natijaga 
olib keladi. 
Algoritm - bu muammoni hal qilish usulining tavsifi yoki 
boshqacha qilib aytganda, hisoblash jarayoni bosqichlari ketma-
ketligi bo‘lib, kerakli natijani olish uchun kompyuter tomonidan 
amalga oshiriladi. 
Algoritm quyidagi xususiyatlarga ega: 
1. Aniqligi. Algoritmlarning nazarga olingan barcha bosqichlari 
aniq harakatda bo‘lishi kerak, amalga oshirilayotgan bosqichlari 
tushunarsiz bo‘lishi mumkin emas.
2. Natijaviyligi, ya’ni ma’lum bir oddiy bosqichlarni bosib 
o‘tgandan so‘ng kutilayotgan natijani olishga erishishdan iborat. 
3. Ommaviyligi, ya’ni bitta masalani еchish uchun emas balki 
shunga o‘xshash turdosh masalalar sinfini hal etish uchun xizmat 
qiladi.
4. Diskrеtlilik, ya’ni algoritmni bir nеchta elеmеntar 
bosqichlarga ajratish imkonini mavjudiligi. 
Algoritmni ishlab chiqish quyidagi bosqichlarni bajarishdan 
iborat: 
1) ma’lumotlarni qayta ishlash bosqichlarini ajratib ko‘rsatish; 
2) ular o‘rtasida mantiqiy aloqalarni o‘rnatish asosida 
ma’lumotlarni qayta ishlash bosqichlari tartibini aniqlash; 
3) har bir bosqich mazmunining tavsifi. 
 
 


272 
9.2. Hisoblash jarayonlarni grafik aks ettirish. 
 
Hisoblash jarayonlarini tasvirlashning turli usullari mavjud. Bu 
og‘zaki, operator, blok-sxema shakli. 
Algoritm qoidalari to‘plamining tabiiy tili yordamida aniq tavsifi 
algoritmni og‘zaki tasvirlash shakli deb ataladi. 
Operator sxemasi - bu hisoblash jarayonining ayrim avtonom 
bosqichlarining mazmunini tavsiflovchi operatorlar yordamida 
algoritmni aks ettirish. Operator - bu dasturni amalga oshirish 
jarayonida ma’lum bir harakatlarning bajarilishining ko‘rsatkichidir. 
Algoritmdagi qadamlar ketma-ketligining grafik tasviri blok-
sxema deb ataladi. 
Blok-sxemaning har bir qismi ma’lum bir shaklga ega bo‘lgan 
geometrik figuralar bilan tasvirlangan. Har bir shakl bitta bosqichni 
anglatadi va blok deb nomlanadi. 
Blok-sxema chiziqlarining normal yo‘nalishi yuqoridan pastga va 
chapdan o‘ngga qarab hisoblanadi va o‘qlar bilan ko‘rsatilmaydi. 
Boshqa barcha holatlarda o‘qlar talab qilinadi. 
Blok raqamlari yuqori chap burchakda joylashtirilgan bo‘lib, 
bloklar harflar bilan yoki harflar va raqamlar birikmasi bilan 
belgilanishi mumkin. 
Agar blokning mazmuni uning ichiga sig‘masa, unda “izoh” 
ishlatiladi. Izoh blok-sxemaning bo‘sh joyiga joylashtiriladi va 
tushuntirilayotgan blokga yoki chiziq chizig‘i bilan blok chizig‘iga 
ulanadi. Izoh sarlavha blokiga parallel ravishda yuqori va pastki 
chegara chiziqlari ichida yoziladi. 

Download 0,87 Mb.
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Download 0,87 Mb.
Pdf ko'rish