275
Agar 2-qadam o‘rniga “№ bandiga o‘ting” ko‘rsatmasi mavjud
bo‘lsa, unda ushbu yozuv shakli to‘liq bo‘lmagan muqobil deb
nomlanadi (9.3-rasm).
9.3-rasm. Muqobil alternativ
Tsiklik hisoblash jarayonlari
Tsiklik strukturaning algoritmi ularga kiritilgan miqdorlarning har
xil qiymatlari uchun bir xil amallar ketma-ketligini takroriy
bajarilishini ta’minlaydigan algoritm deyiladi
87
.
Bir necha marta takrorlanadigan bo‘limlar tsikllar yoki tsikl tanasi
deb nomlanadi. Har bir tsikl bajarilganda yangi qiymatga ega bo‘lgan
algoritmning o‘zgaruvchisi tsikl parametri (yoki tsikli o‘zgaruvchisi)
deb nomlanadi.
Har qanday tsiklni tashkil qilish uchun quyidagi shartlar bajarilishi
kerak:
- tsikl boshlanishidan oldin tsikl parametri (o‘zgaruvchisi) ning
dastlabki qiymatini belgilash;
- tsikl tanasining har bir yangi takrorlanishidan
oldin tsikl
parametrini (o‘zgaruvchisini) o‘zgartirish;
- tsiklni tugatish (tsikldan chiqish) yoki takrorlash holatini
tekshirish;
- agar tsikl tugamagan bo‘lsa, tsiklning boshiga o‘ting yoki
chiqish sharti bajarilgan bo‘lsa, tsikldan chiqing.
Tsikl oxirini tugallanishiga ko‘ra quyidagi tsikl turlari ajratib
ko‘rsatiladi.
87
Трофимов В.В., Павловская Т.А. Алгоритмизация и программирование.
Учебник для
академического бакалавриата. Издательство: Москва – ЮРАЙТ. 2018 г. – С. 35
276
1. Tsiklning takrorlanish soni noma’lum (noma’lum takrorlanish
soni bo‘lgan tsikl). Tsikldan chiqish qo‘shimcha shart bilan amalga
oshiriladi.
2. Arifmetik progressiya turi (ma’lum takrorlanishlar soni bo‘lgan
tsikl). Ushbu tsikllarda parametr (tsikl o‘zgaruvchisi)
berilgan
boshlang‘ich qiymatdan ma’lum bir yakuniy qiymatga o‘zgarib, tsikl
bajarilganda har safar doimiy o‘sishni oladi, bu tsikl parametri
pog‘onasi deb ataladi (9.4-rasm).
