KIRISH………………………………………………………………………...
18
1.3-rasm. Asosiy fondlarning eskirish turlari.
Ma’naviy eskirish - asosiy fondlarning qadrsizlanishi
yoki texnik jihatdan
muddatidan avval ish qobiliyatini yo’qotilishidir. U ikki shaklda yuzaga keladi:
birinchi shaklda asosiy fondlar ularning ishlab chiqarish qiymatlari pasayishi
natijasida qadrsizlansa, ikkinchi shaklda asosiy fondlarning
qadrsizlanishi yangi,
fan-texnika taraqqiyoti ta’siri ostida, yanada samaraliroq fondlarning paydo
bo’lishi natijasida ro’y beradi. Asosiy fondlar ma’naviy
eskirishining yuqorida
keltirilgan shakllarini quyidagi tarzda aniqlash mumkin:
.
100
н
с
н
2
И
;
Bu yerda:
P - asosiy fondlarning to’liq boshlang’ich qiymati;
V - asosiy fondlarning tiklanish qiymati;
P
n
- yangi texnikaning unumdorligi.
Asosiy fondlarni qayta ishlab chiqarish, ya’ni jismoniy va ma’naviy jihatdan
eskirgan asosiy fondlarning o’rnini iqtisodiy to’ldirish uchun korxona bu vositalar
qiymatidan
amortizasiya ajratmalarni
ayirib tashlaydi
hamda bu ajratmalar
keyinchalik xarajatlar sifatida mahsulot tannarxiga kiritiladi.
Amortizasiya
ajratmalari
quyidagi
formula
asosida
aniqlanuvchi
amortizasiya normalari (Na) asosida amalga oishiriladi:
100
*
П
А
Н
а
Bu yerda:
A - amortizasiya ajratmalari;
