II BOB Linux opertasion tizimida WLAN va local serverni o’rnatish va sozlash
2.1 Linux opertasion tizimida WLAN va local serverni o’rnatish va sozlash
Server mijoz kompyuterlari soʻroviga javob berish uchun moʻljallangan, nisbatan yuqori hisoblash imkoniga ega boʻlgan kompyuter. Server ma'lum bir sohaga xizmat qilishi ham mumkin. Server tarmoqdagi ma`lumotlarni saqlaydi, tarmoqning boshqa nuqtalariga uzatadi va asosiy xizmati – foydalanuvchilarni internetga ulaydi. Ayni mana shu xizmatlarni bajaradigan tashkilotni – provayder deb atashadi. Ularning serverlari internetga kirish darvozalari hisoblanadi.
Bundan tashqari server so`zi quyidagicha shakllarda ham ishlatiladi. Ajratilgan server, Virtual server, Proksi-server,Ajratilgan server va Protokol. Yirik kompaniyalar ko`pgina kompyuterlarga ega bo`lishadi. Tashkilotning barcha tarmoq xizmatlarini boshqarish uchun alohida kompyuter ajratilib, unga maxsus dasturlar o`rnatiladi, internetga doimiy holda ulanadi va uni ajratilgan server deb atashadi. Bu server orqali barcha kompyuterlar internetga chiqa olishadi.
Tabiyki, Linux operatsion tizimida local server o'rnatish uchun bir nechta yo'l bor. Misol uchun, Apache, Nginx yoki lighttpd kabi veb serverlarini o'rnatish mumkin. PHP, Python, Ruby yoki Perl kabi skript tilidan foydalanish uchun, LAMP (Linux, Apache, MySQL, PHP/Python/Perl) yoki LEMP (Linux, Nginx, MySQL, PHP/Python/Perl) staplarini o'rnatish mumkin. Bu, o'z maqsadlaringizga va loyihangizning talablari bilan bog'liq bo'ladi. Boshqa variantlar ham mavjud, masalan, FTP, DNS, SSH serverlari va h.k
Ubuntu, ommalashgan Linux distributivlaridan biri va ko'p qo'llaniladigan variantlardan biri hisoblanadi. Apache, Nginx, MySQL (yoki MariaDB) va PHP (LAMP) yoki Python/Perl/PHP (LEMP) stacklarini Ubuntu-da o'rnatish juda oson. Raqamli dasturlash tili Python yoki bash skriptlarni ham Ubuntu-da ishga tushirisingiz mumkin. Bu, sizning loyihangizning talablari va qo'llanish uchun qilishni istagan narsalarga bog'liq.
Ubuntu Server eng mashhur Linux distributivi, serverlar ko’tarish uchun ideal tanlov. U Debian arxitekturasiga asoslangan,barqarorlik va zamonaviy dasturiy ta’minotlar oʻrtasidagi balansni taklif etadi
Ubuntu keng ko’lamli dasturiy ta’minot paketlariga va kattagina qo’llab-quvvatlash hamjamiyatiga ega hisoblanadi.
2-rasm
Ubuntu Server uchun minimal talablar 64-bitli protsessor, 2 GB operativ xotira va 25 GB doimiy xotira.Ubuntu Server ko’pgina dasturiy ta’minot va hardware qo’rilmalari bilan mos keladi.Ubuntu Server foydalanuvchilar uchun qulay interfeys va tuliq yozilgan va xamma narsa tushuntirilgan dokumentatsiyaga ega bo’lib, bu o’z navbatida sozlash va boshqarishni osonlashtiradi.
BZ Research kompaniyasining yaqinda o'tkazgan tadqiqotiga ko'ra, Apache Tomcat Java dasturchilari orasida eng ko'p foydalaniladigan dastur serveridir. Apache Tomcat Server korporativ 64%Java muhandislari tomonidan foydalaniladi. Shuningdek, Tomcat konteyneri sessiya replikatsiyasi,klasterlash funksiyasi tufayli boshqa dastur serverlariga qaraganda ko'proq mashhurlikva ishlab chiquvchilar va tizim ma'murlari tomonidan qo'llab-quvvatlandi.
Apache Tomcat Server ni Ubuntu 22.04 da o'rnatish tartibi:
1-qadam: Tizim omborlarini yangilash
Ubuntu 22.04 terminalini ochish uchun “CTRL+ALT+T” tugmalarini bosamiz va tizim omborlarini yangilash uchun quyidagi buyruqni bajaramiz.
$ sudo apt update
2-qadam: Java-ni o'rnatish
Apache Tomcat serverini o'rnatishga kirishdan oldin tizimingizda “Java” bo'lishi kerak. Buning uchun “OpenJDK 11 ni o‘rnatish uchun quyidagi buyruqni bajaramiz:
$ sudo apt install openjdk-11-jdk
Keyin o'rnatilgan Java versiyasini tekshiramiz:
$ java version
3-qadam: Apache Tomcat paketi mavjudligini tekshiramiz
Talablarni bajarganingizdan so'ng, omborda Apache Tomcat paketining mavjudligini tekshiramiz:
$ sudo apt-cache search tomcat
Berilgan natija yuklash uchun “tomcat9 ” paketi ni bildiradi:
4-qadam: Ubuntu 22.04 da Apache Tomcat serverini o'rnatamiz
Kerakli Apache Tomcat paketini topgandan so'ng, biz uni quyida berilgan buyruq yordamida Ubuntu 22.04ga o'rnatamiz:
$ sudo apt install tomcat9 tomcat9-admin
Oʻrnatishga bir necha daqiqa ruxsat berish uchun “y” tugmasini bosamiz:
5-qadam: Apache Tomcat Server uchun portlarni tekshiramiz
Ubuntu 22.04 da, Apache Tomcat Server avtomatik oʻrnatishni tugatgandan soʻng ishlay boshlaydi. Ushbu operatsiyani tekshirish uchun siz “ss” buyrug'idan tarmoq rozetkasiga tegishli ma'lumotlarni ko'rsatish uchun foydalanishimiz mumkin:
$ ss -ltn
Apache Tomcat serveri uchun standart port “8080 ” bo‘lib, quyidagi chiqishda “8080” porti barcha kiruvchi ulanishlarni tinglayotganini ko‘rish mumkin:
6-qadam: Apache Tomcat Server uchun portlarni ochamiz
Agar tizimingizda UFW xavfsizlik devori faollashtirilgan bo'lsa, u tashqi qurilmalarni ulashda muammoga olib kelishi mumkin. Shunday qilib, istalgan turdagi manbadan “8080” portiga kirishga ruxsat berish uchun quyidagi “ufw” buyrug‘ini yozamiz:
sudo ufw allow from any to any port 8080 proto tcp
7-qadam: Apache Tomcat serverining test ishlashi
Agar biz ilgari berilgan barcha narsalarni diqqat bilan kuzatib borgan bo'lsak, unda Apache Tomcat Server Ubuntu 22.04 da ishlayotgan bo'lishi kerak. Uning ishlashini tekshirish uchun Apache Tomcat Server uchun ochilgan port raqami bilan tizimingizning orqaga qaytish manzilini belgilaymiz:
http://127.0.0.1:8080
Debian eng yoshi katta va shu bilan birga eng nufuzli Linux distributivlaridan biridir.U o’zining yengilligi,foydalanish qulayligi, xavfsizligi va bepul dasturiy ta’minot tamoyillariga sodiqligi bilan mashhur.Debian ko’plab boshqa Linux distributivlari uchun asos bo’lib xizmat qiladi.
Debianning uch xil versiyasi mavjud: » Unstable«, » Testing » va «Stable«. «Stable» versiyaga faqat «Testing» versiyada testdan o’tgandan so’ng o’zgartirishlar kiritilganligi sababli, ushbu Linux operatsion tizimi juda ishonchli hisoblanadi.
Debian dasturiy ta’minotlarning katta repozitoriyasini, paketlarni boshqarishning mukammal vositalarini taklif etish bilan bir qatorda barqarorlik va xavfsizlikka katta e’tibor beradi.U qat’iy open source siyosatiga amal qiladi va mukammal dasturiy ta’minot kutubxonasiga ega bo’lib, foydalanuvchilarga tizimni sozlash uchun turli xil utilitalar, multimedia dasturlari va razrabotka uchun kerakli vositalarini o’z ichiga olgan dasturiy ta’minot paketlarining keng tanlovidan foydalanish imkonini beradi.Serverlar uchun Debian «Stable» dan foydalanish tavsiya etiladi.Debian
, shuningdek, kamida 5 yil davomida versiyani qo’llab-quvvatlashni maqsad qilgan LTS variantiga ham ega.
3-rasm
Debian uchun minimal talablar 64-bit yoki 32-bitli protsessor (versiyaga qarab), 1GB (512 MB) operativ xotira va 10 GB doimiy xotira.
Debian distributivi barqaror va ishonchli bo’lib, u serverlarda va shaxsiy kompyuterlarda ham birdek foydalanish mumkin.U ham katta hamjamiyatga ega va ko’plab arxitekturalarni qo’llab-quvvatlaydi.Paketlarni boshqarish tizimlarining rivojlanishi va ko’p sonli dasturlarning mavjudligi ham uning o’ziga xos foydali jihati.
Debian-ning yangilanishlarni chiqarish davri boshqa distributivlarga qaraganda sekinroq bo’lishi mumkin, shu tufayli dasturiy ta’minotlarning versiyalari tez yangilanmasligiga olib kelishi mumkin.Dasturiy ta’minotni o’rnatish va sozlash ba’zi texnik bilimlarni talab qilishi mumkin
|
