K' sistemada chizg’ich uchlarining koordinatalari Lorents almashtirishlaridan topiladi

K' sistemada chizg’ich uchlarining koordinatalari Lorents almashtirishlaridan topiladi:

• K' sistemada chizg’ich uchlarining koordinatalari Lorents almashtirishlaridan topiladi:

Bu munosabat uzunlik qisqarishi formulasidir.

• Bu munosabat uzunlik qisqarishi formulasidir.
•  
• Bu formula jismning uzunligi uning xarakat tezligiga bog’liq ekanini ko’rsatadiki, xarakatlanayotgan jismning K sistemada o’lchangan uzunligi uning o’zi tinch turgan K' sistemada o’lchangan uzunligidan kichikdir. Xarakat tezligi qancha katta bo’lsa, xarakatlanayotgan jismlarning o’lchamlari xarakat yo’nalishida shuncha ko’p qisqaradi. Bu xodisa uzunlikning qisqarishi yoki Lorents qisqarishi deyiladi.

Bu tezliklarni qo’shishning relyativistik qonunidir. Bu qonun umumiy xarakterga ega bo‟lib, tabiatdagi katta-yu-kichik tezliklarni qo’shishda aniq natija beradi. Dunyoda yorug’likning c tezligidan katta tezlik yo’q. Kushiluvchi v' va v tezliklarning qiymati xar qancha katta bo’lganda, ya’ni yorug’lik tezligiga juda yaqin bo’lganda xam, bari bir, natijalovchi tezlik yorug’lik tezligidan kichikligicha qolaveradi. Misol. Yerga nisbatan v tezlik bilan uchib barayotgan raketadan, xuddi shu yo’nalishda yorug’lik signali uzatilmoqda. Bu signalning Yerga nisbatan tezligi qanday? Yechilishi: Tezliklarni qo’shishning relyativistik qonuniga muvofiq (v' = C bo’lganidan):

• Bu tezliklarni qo’shishning relyativistik qonunidir. Bu qonun umumiy xarakterga ega bo‟lib, tabiatdagi katta-yu-kichik tezliklarni qo’shishda aniq natija beradi. Dunyoda yorug’likning c tezligidan katta tezlik yo’q. Kushiluvchi v' va v tezliklarning qiymati xar qancha katta bo’lganda, ya’ni yorug’lik tezligiga juda yaqin bo’lganda xam, bari bir, natijalovchi tezlik yorug’lik tezligidan kichikligicha qolaveradi. Misol. Yerga nisbatan v tezlik bilan uchib barayotgan raketadan, xuddi shu yo’nalishda yorug’lik signali uzatilmoqda. Bu signalning Yerga nisbatan tezligi qanday? Yechilishi: Tezliklarni qo’shishning relyativistik qonuniga muvofiq (v' = C bo’lganidan):
• Bundan shunday xulosa kelib chiqadi: jism yoki jism zarrasining tezligi xar qanday sanoq sistemasida xam yorug’likning c tezligidan katta yoki xatto unga teng bo’la olmaydi