|
Andijon mashinasozlik instituti Elektrotexnika fakulteti ee yoʻnalishi k94-21 guruh talabasi Istamov Rustamning Elektr tarmoqlari va tizimlari fanidan mustaqil ishi
|
| bet | 1/2 | | Sana | 01.04.2024 | | Hajmi | 161.07 Kb. | | #183894 |
Bog'liq ett m.i k rostla Yulian kunlari, Бойитиш мустақил иш мавзулари, Barcha talabalar uchun eslatma!!!, Muhammadiyeva Lola Po’latovna, M.A, ОМК-ИС ЖУРГИЗИУ-ОРИГИНАЛ, 08 03 Jismoniy tarbiya pedagoglar bilan o\'zaro hamkorlik , Geografiya kafedrasi, 3-amaliy, 1-Mustaqil ish. Mavzu IoT texnologiyasi umumiy qoidalari-fayllar.org, 1-mavzu. Maktabgacha yoshdagi bolalarni maktab ta\'limiga tayyorl (1), 1-SHAXSIY TOPSHIRIQ, 726240, 2.2-ma\'ruza, 3-Qurilish qorishmalari. Me’yoriy hujjatlar. 2 Andijon mashinasozlik instituti Elektrotexnika fakulteti EE yoʻnalishi k94-21 guruh talabasi Istamov Rustamning Elektr tarmoqlari va tizimlari fanidan mustaqil ishi Kuchlanishni rostlash
1. Kuchlanishni stabillash nima? U qanday hollarda qo‘llanadi?
2. Kuchlanishni pog‘onali rostlash nima? U qanday hollarda qo‘llanadi?
3. Kuchlanishni qarama–qarshi rostlash nima? U qanday hollarda qo‘llanadi?
4. Kuchlanishni markazlashgan rostlash nima? U qanday hollarda qo‘llaniladi?
5. Kuchlanishni mahalliy rostlash nima? U qanday hollarda qo‘llaniladi?
Kuchlanishni rostlash tushunehasi Elektr iste’molchilarining
qisqichlaridagi kuchlanishni ruxsat etilgan qiymatlaridan ogishi tarmoq
ko‘rsatkichlarini pasayishiga olib keladi. Energetika sistemasidagi elektr
tarmoqlari kuchlanishining darajasiga shu tarmoqlaming energiya o‘t-
kazuv qobiliyati, iqtisodiyiigi va iste’molcnilarga yetkazib berilayotgan
energiyaning sifatiga bogiiqdir.
Elektr iste’molchilarini kerakli kuchlanish bilan transformatsiya
koeffitsiyentini o'zgartirish, tarmoq elementlaridan oqayotgan reaktiv
quvvat qiymatini, ayrim elementlar qarshiliklarini o‘zgartirish hisobiga
ta’minlash mumkin.Generatorlar yordamida kuchlanishni rostlash, generator imkoniyatiga ega boigan kuchlanishni rostlash diapazoni oralig’ida avtomatik
qozg‘atish regulyatorlari (AQR) yordamida amalga oshiriladi.
Rostlash qonuniyatining eng afzal holatini tanlashda texnik-iqtisodiy hisoblar asosida yoki juda yaqin va juda ham uzoqdagi iste’molchilaming mumkin boigan oxirgi yuklamalarini ko‘rib chiqib aniqlash mumkin.Transformatorlar (avtotransformatorlar)da kuchlanishni rostlash transformatsiya koeffitsiyentini o’zgartirish orqali amalga oshiriladi, buning uchun transformatorlar (avtotransformatorlar)ga chulg‘amlar sonining o‘zgartirishga imkon beruvchi maxsiis moslama o’matiladi. Bu uskunalarga bogiiq holda rostlashni yuklama ostida ham (yuklama ostida rostlash, y.o.r.), shuningdek yuklamani uzib ham (qo‘zg‘atkichsiz qayta ulash)»amalga oshirish mumkin.
Kuchlanishni rostlash deb maxsus texnik vositalar yordamida elektr
tizimining tegishli nuqtalarida kuchlanish darajasini o‘zgartirish jara-
yoniga aytiladi. Tarixan rivojlangan usul. kuchlanish va reaktiv quvvat-
ni rostlash energetika tizimini boshqarishni eng past iyerarxiya daraia-
sidan yuqoriga qarab bo'lgan. Ko‘p hollarda, boshida taqsimlovchi
tarmoqlami ta’miniash markazlari. ta’minlovchi podstansivalarida
transfonnatsiya koeffitsiyentlarini o'zgartirib. iste’moichilami ishlash
tartibi o'zgarganda kuchlanish ushlab turilgan. Bunda iste'molchilarda
va elektr stansiya va podstansiyalarda kuchlanish rostlangan.
Kuchlanishni rostlash deb elektr sistemasining harakterli nuqtalarida
kuchlanish qiymatini maxsus texnik vositalar yordamida meyoriy miqdorlarga
moslash maqsadida o’zgartirish jarayoniga aytiladi.
Kuchlanishni rostlash usullari bilan tanishishdan avval iste’molchilardagi
kuchlanishning qanday faktorlarga bog’liqligi bilan sxemasi 7.1-rasmda
keltirilgan tarmoq misolida tanishamiz.
Iste’molchilardagi kuchlanishlarning transformatorlarni yuqori
Tomonlariga keltirilgan qiymatlari ta’minlash markazidagi kuchlanishdan mos
uchastkalardagi kuchlanish isroflarini ayirish orqali aniqlanadi:
Bu formulalardan istemolchidagi kuchlanish ta’minlash markazi
Kuchlanishi, tarmoqda kuchlanish isrofi va transformatorlarning
transformatsiyalash koeffitsientlariga bog’liq ekanligini aniqlanadi.
Shunday qilib, kuchlanishni rostlashning vazifasi past kuchlanish
tarmoqlarida ruxsat etilgan kuchlanish og’ishini ta’minlashdan iborat bo’lib,
uning quyidagi usullari mavjud:
1) Tmda kuchlanishni o’zgartirish orqali;
2) Transformatorlarning transformatsiyalash koeffitsientlarini o’zgartirish
orqali.
3) Taqsimlovchi tarmoqlarda kompensatsiyalovchi uskunalardan
foydalanib, kuchlanish isrofini o’zgartirish orqali.
Kuchlanishni rostlash usullarini ta’minlash markazida (TM) amalga
oshiriladigan markazlashgan va bevosita is’temolchilarda amalga oshiridigan
mahalliy usullarga bo’lish mumkin.
Kuchlanishni mahalliy rostlashni guruhli va individualga usullarga bo’lish
mumkin. Guruhli rostlash is’temolchilar guruhi uchun, individual rostlash
asosan maxsus maqsadlarda amalga oshirilad
Yuqorida ko’rsatilgan kuchlanishni rostlash tiplarini yuklamani o’zgarishi
harakteriga bog’liq ravishda bir nechta kichik tiplarga ajratish mumkin.
Masalan, kuchlanishni markazlashgan rostlashda uchta nimtipni ajratish
mumkin. Bular, kuchlanishni stabillash; kuchlanishni ikkinchi darajali rostlash
va kuchlanishni qarama-qarshi rostlashdir.
Kuchlanishni stabillash amalda yuklamasi o’zgarmaydigan is’temolchilar
uchun, masalan, kuchlanish darajasi bir xilda tutib turilishi lozim bo’lgan uch
smenli korxonalar uchun qo’llaniladi. Bunday is’temolchilarning sutkalik
yuklama grafigi keltirilgan.
Aniq ifodalangan ikki darajali yuklama grafigiga ega bo’lgan
Is’temolchilar, masalan, bir smenli korxonalar, uchun ikki darajali rostlash
qollaniladi (7.2,b-rasm). Bunda sutka davomida yuklama grafigiga mos
ravishda kuchlanishning ikki darajasi tutib turiladi. Yuklama sutka davomida
O’zgaruvchan bo’lgan hollarda qarama-qarshi rostlash amalga oshiriladi (7.2,v-
rasm). Yuklamaning har bir qiymati mos kuchlanish va kuchlanish isrofi
qiymatlariga ega bo’ladi. Shu sababli yuklama o’zgarishi bilan kuchlanish ham
O’zgaradi. Bunda kuchlanishning og’ishi ruxsat etilganidan ortib ketmasligi
uchun uni yuklamaga bog'liq ravishda rostlash lozim.
Yuklama nafaqat sutka davomida, balki yil davomida ham o’zgaradi.
Masalan, yil davomida eng katta yuklama kuzgi-qishki mavsum davrida, eng
kichik yuklama esa yozgi davrda bo’ladi. Qarama-qarshi rostlash kuchlanishni
nafaqat yuklamaning sutka davomida o’zgarishi bo’yicha, balki sezon davomida
ham o’zgarishi bo’yicha rostlashdan iboratdir. U elektr stansiyalari va
nimstansiyalari shinalaridagi kuchlanish darajasini eng katta yuklama davrida
oshirilgan holatda, eng kichik yuklama davrida esa kamaytirilgan holatda tutib
turishni nazarda tutadi.
Kuchlanishni qarama-qarshi rostlash
bilan to’laroq tanishish uchun tranformatorning ikkita element - transformator
qarshiligi va ideal transformator ko’rinishida tasvirlangan almashtirish sxemasidan
foydalanamiz (2.2-rasm ). 2.2-rasm da quyidagi belgilanishlar qabul qilingan: Ut -
ta’minlash markazi shinasidagi kuchlanish; - tuman nimstansiyasining
birlamchi shinasidagi (Y U K )dagi kuchlanish;
U2q -tuman nimstansiyasi ikkilamchi (past) kuchlanishshinasi (PK)dagi kuchlanish;
U3- iste’molchilardagi kuchlanish.
Tuman nimstansiyalarining yuqori kuchlanish shinasidagi kuchlanish:
Yuyuqori kuchlanish va quyi kuchlanish shinalaridagi kuchlanishlar transformatordagi
kuchlanish isrofi AU, ga farq qiladi va bundan tashqari ideal transformatorda kuchlanish
trasformatsiyalash koeffitsientiga mos ravishda pasaytiriladi. Bu pasaytirilish darajasi
transformatoming rostlovchi shaxobchasini tanlashda hisobga olinishi lozim.
a- almashtirish sxemasi; b- kuchlanishlar epyurasi.
2.2,b-rasmda ikkita holat - eng kichik va eng katta yuklama holatlari uchun kuchlanishning
o’zgarish grafiklari tasvirlangan. Bunda ordinata o ’qi bo’yicha kuchlanish og’ishining
nominal kuchlanishga nisbatan foizlardagi qiymatlari joylashtirilgan.
2.2,b-rasmdan ko’rinadiki (shtrix chiziqlar), n,=l bo’lganda eng kichik yuklamalar
holatida is’temolchilardagi kuchlanishlar ruxsat etilganidan yuqori, eng yuqori yuklamalar
holatida esa ruxsat etilganidan past (ya’ni kuchlanish og’ishlari ruxsat etilganidan katta).
Bunda past kuchlanish tarmog’iga ulangan qabul qilgichlar (masalan, A va V
nuqtalarda) ruxsat etilmagan sharoitlarda ishlaydi. Quyi kuchlanish miqdorini - U2q ni tuman
nimstansiyasi transformatorining transformatsiyalash koeffitsienti n,m almashtirish orqali
o’zgartiramiz, ya’ni kuchlanishni rostlaymiz (2.2,b-rasmdagi uzluksiz chiziq).
Shunday qilib, ta’minlash markazidan uzoqdagi Vva unga yaqindagi A nuqtalardagi
is’temolchilardagi kuchlanishlar ruxsat etilgan chegraga kiritiladi. Eng katta va eng kichik
yuklama holatidagi bunday rostlashda kuchlanish mos ravishda oshiriladi va pasaytiriladi. Shu
sababli bunday rostlashni qarama-qarshi rostlash deb ataladi.
Xulosa
Xulosa qilib aytganda Kuchlanishni rostlashning bu usullari hozirgi davrgacha ham
saqlanib qolib, ular avtomatlashtirilgan dispetcherlik boshqaruvi
sistemalari (ADBS)ning quyi ierarxik darajalarida qoʻllaniladi. ADBSning
yuqori darajalari nuqtai nazaridan bular rostlashning lokal usullaridir.
Yuqori daraja ADBS lokal rostlash sistemalari va butun energetika
sistemasining holatini optimallash ishlarini koordinatsiyalaydi
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Andijon mashinasozlik instituti Elektrotexnika fakulteti ee yoʻnalishi k94-21 guruh talabasi Istamov Rustamning Elektr tarmoqlari va tizimlari fanidan mustaqil ishi
|
