82
harakatini chegaralovchi natijaviy mahkamlanishi ―vklyucheno‖ va
―otklyucheno‖ apparat holatiga to‗g‗ri kelishi kerak.
Apparat va yuritma o‗qlari pishanglarini tekshirish:
-konusli shtift tagidagi rozetka keyingi teshigi silindrik burg‗ichda
teshik teshiladi. Tortgich shakl o‗zgarishi cheklanishi, egilib ketmasligi
ta'minlanadi; ulash va ajratish bir qo‗lda еngil bajarilish imkonini berishi
kerak.
Kam moyli uzgichlar haqida umumiy ma‘lumotlar.
1 kV dan yuqori kuchlanishli elektr zanjirlarida
yuklama ostida va
xavfli o‗ta yuklanishlarda va qisqa tutashuvlarda ulash va o‗chirish uchun
mo‗ljallangan. Eng ko‗p tarqalganlari kam hajmli tuvakli uzgichlar
(ВММП va ВМПЭ), bular yopiq va ochiq taqsimot jihozlarini
barcha
kuchlanishlarida keng tarqalganlardan hisoblanadi. Hozirgi vaqtda
vakuumli uzgichlar va elegazgli yoy sindirish jihozli (YOSJ) ko‗p
holatlarda moyli, elektramagnitli va havoli kommutatsiya apparatlarni siqib
chiqara boshladi. Chunki, yoyni sindirish
qurilmai YOSJ vakuumli va
elegazlilar juda bo‗lmaganda 20 yil davomida, ta‘mir talab qilmaydi, bu
davrda moyli kommutatsiya apparatlar moyi kommutatsiya apparatlarda
erkin
uglerod zarachalari kuyadi va, bundan tashqari, havo va nam kirib
qolishi sababli moyni izolyatsiyasi pasayadi.
Moyli kommutatsiya apparatlarda moy asosan yoyni sindirish muhit
bo‗lib xizmat qiladi, faqat qisman ajralgan kontaktlar
oraliq izolyatsiyasi
sifatida. Tok uzatuvchi qisimlar bir-biridan izolyatsiyasi va еrlangan
konstruksiyalardan
farfor
yoki
boshqa
qattiq
izolyatsiyalogvchi
matyeriallarda amalga oshiriladi.
Xar xil kommutatsiya apparatlarida suyuqlik yoy sindirish
muhitlarda (tansformator moyida, ftorliorganik sintetik suyuqlikda SF6-
suyuq elegaz turidan) еtarli darajada keng foydaliniladi. Moyli
uzgichlar(MU) eng keng qo‗llanilmoqda.
83
Moyning vazifsiga ko‗ra MU ikkita asosiy guruhga ajratish mumkin:
-bokli MU (yirik
hajmli MU, yoki MU yirik moy hajmli), ularda
moy yoyni sindirish va tok uzatuvchi qisimlarni erlangan bokdan
izolyasilash uchun.
-kam (kam moyli) MU, ularda moy faqat yoyni so‗ndirish uchun
yoki bir vaqtni o‗zida yoyni so‗ndirish va ajralgan
bitta qutb kontaktlar
oraliq izolyatsiyasi kabi foydalaniladi.
Kichik hajmli moyli kommutatsiya apparatlar tuvakli (gorshkovbiy),
berk va ochiq taqsimlash qurilmalarida har xil kuchlanishlarda keng
tarqalgan. Bino ichida ishlovchi kommutatsiya apparatlarning kontaktlari
po‗lat idishda (tuvakda ), shu tufayli uzgich nomi —―tuvakli‖ deyilishi
saqlab qolingan.
