|
Andijon mashinasozlik instituti
|
| bet | 9/10 | | Sana | 24.05.2024 | | Hajmi | 1,71 Mb. | | #251725 |
Bog'liq Tursunaliyev Botirbek BMI edited 16Mehnat muhofazasi.
Maktablar va oliy ta’lim muassasalarida qo‘ng‘iroq chalinish tizimini avtomatlashtirish jarayonida mehnat muhofazasi masalalari alohida ahamiyat kasb etadi. Ushbu bo‘limda mehnat muhofazasi bo‘yicha qo‘llaniladigan asosiy qoidalar va talablar keltirilgan bo‘lib, ular loyihaning xavfsiz va samarali amalga oshirilishini ta’minlashga qaratilgan.
Mehnat muhofazasi qoidalariga rioya qilish tizimning texnik xizmat ko‘rsatish jarayonida ishchilarning xavfsizligini ta’minlash, elektr va yong‘in xavfsizligi bilan bog‘liq xatarlarni minimallashtirish va ish sharoitlarini yaxshilashni nazarda tutadi. Buning uchun elektr tokidan himoyalanish, yong‘inga qarshi choralar, mexanik shikastlanishdan himoyalanish va ish sharoitlari hamda gigiyena masalalariga alohida e’tibor qaratiladi [26].
Avtomatlashtirilgan qo‘ng‘iroq tizimlarini o‘rnatish va ekspluatatsiya qilishda mehnat muhofazasi bo‘yicha talablarning bajarilishi ishchilarning sog‘lig‘ini himoya qilish, ularning xavfsiz mehnat sharoitlarini ta’minlash va texnik nosozliklarni oldini olish imkonini beradi. Ushbu talablar tizimning samarali ishlashi va uzoq muddatli xizmat ko‘rsatishiga asos yaratadi.
Loyihada foydalaniladigan texnik vositalar, masalan, RD-TPD1 bitta kontaktli vaqt relesi, timer va 220 V ni 5 V ga o‘zgartirgich kabi qurilmalar bilan ishlashda maxsus xavfsizlik choralariga rioya qilinishi zarur. Uskunalar xavfsizligini ta’minlash va elektr toki bilan bog‘liq xavflarni kamaytirish uchun tegishli himoya vositalari va yo‘riqnomalarga amal qilish talab etiladi.
Ushbu bo‘limda mehnat muhofazasi bo‘yicha umumiy qoidalar va maxsus talablar, shuningdek, tizimni o‘rnatish va ishlatish jarayonida xavfsizlikni ta’minlashga qaratilgan choralar yoritiladi. Mazkur qoidalarga rioya qilish orqali loyiha muvaffaqiyatli va xavfsiz amalga oshiriladi.
Maktablar va oliy ta’lim muassasalarining qo‘ng‘iroq chalinish tizimini avtomatlashtirish loyihasini amalga oshirishda mehnat muhofazasi bo‘yicha qoidalar va talablarga rioya qilish muhimdir. Ushbu bo‘limda avtomatlashtirilgan tizimlarni o‘rnatish va ekspluatatsiya qilish jarayonida mehnat xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha ko‘rsatmalar keltiriladi [27].
Mehnat Muhofazasining Asosiy Talablari
1. Elektr Xavfsizligi
- Elektr tokidan himoyalanish: Barcha elektr uskunalari va kabellari tegishli izolyatsiyaga ega bo‘lishi kerak. Uskunalarni o‘rnatish va ulash jarayonida elektr xavfsizligi qoidalariga qat’iy rioya qilinishi lozim.
- Uch fazali tok tizimlari: Uskunalarni o‘rnatishda uch fazali tok tizimlariga alohida e’tibor berilishi kerak. Tok urish xavfini kamaytirish uchun yerga ulash tizimlari mukammal ishlashi lozim.
- Himoya vositalari: Elektr toki bilan ishlashda dielektrik qo‘lqoplar, rezina poyabzallar va boshqa himoya vositalaridan foydalanish majburiy.
2. Yong‘in Xavfsizligi
- Yong‘inga qarshi choralar: Tizimlarni o‘rnatish va ekspluatatsiya qilish joylarida yong‘inga qarshi choralar ko‘rilishi kerak. Yong‘in o‘chirgichlar, yong‘in signalizatsiyalari va evakuatsiya yo‘riqnomalari joyida bo‘lishi zarur.
- Kabel yotqizish: Elektr kabellari maxsus yong‘inga chidamli kanallarda yotqizilishi lozim. Kabel yotqizish jarayonida yong‘inga qarshi izolyatsiyalardan foydalanish kerak.
3. Mexanik Xavfsizlik
- Mexanik shikastlanishdan himoyalanish: Uskunalar va qurilmalarni o‘rnatishda mexanik shikastlanish xavfini oldini olish uchun barcha qismlar mustahkam o‘rnatilishi va joylashtirilishi lozim [28].
- Ish joyini tashkil qilish: Uskunalarni o‘rnatish va xizmat ko‘rsatish joylari toza va xavfsiz bo‘lishi, ortiqcha buyumlar joylashtirilmasligi kerak.
4. Ish sharoitlari va gigiyena
- Ventilyatsiya: Ish joylarida yetarli darajada ventilyatsiya tizimi bo‘lishi kerak. Elektr uskunalarining isishi natijasida hosil bo‘lgan issiqlikni chiqarish uchun maxsus ventilyatsiya tizimlari tashkil etilishi lozim.
- Yoritish: Ish joylari yetarli darajada yoritilgan bo‘lishi kerak. Yoritish tizimlari qulay va ko‘z uchun zararli bo‘lmasligi kerak [29].
Loyihada Ishlatiladigan Uskunalar Uchun Maxsus Talablar
1. RD-TPD1 bitta kontaktli vaqt relesi
- Xavfsiz ulanish: Vaqt relesi xavfsiz va mustahkam ulanishi, elektr toki bilan bog‘liq barcha xavflar oldi olinishi kerak.
- Izolyatsiya: Elektr komponentlari izolyatsiyalangan bo‘lishi zarur.
2. Timer va 220V ni 5V ga o‘zgartirgich
- Quvvat manbalarini xavfsiz ulanishi: Timer va o‘zgartirgichlarni ulashda barcha xavfsizlik choralari ko‘rilishi, to‘g‘ri izolyatsiya va himoya vositalari qo‘llanilishi kerak.
- Tushuncha va yo‘riqnoma: Uskunalarni ishlatishdan oldin qurilmani ishlatish yo‘riqnoma va tushunchalari bilan tanishish kerak.
Mehnat muhofazasi bo‘yicha barcha talab va qoidalarga rioya qilish tizimning xavfsiz va samarali ishlashini ta’minlash uchun muhimdir. Elektr xavfsizligi, yong‘in xavfsizligi, fizik xavfsizlik va ish sharoitlari bo‘yicha ko‘rsatilgan talablar asosida ishchilar muntazam ravishda o‘qitilishi va yo‘riqnoma berilishi zarur. Shuningdek, ish joylarida xavfsizlikni ta’minlash uchun zarur choralar ko‘rilishi, uskunalar xavfsiz va to‘g‘ri o‘rnatilishi lozim. Bu talablarga rioya qilish tizimni muvaffaqiyatli va xavfsiz ishlashini ta’minlaydi [30].
Xulosa
Bitiruv malakaviy ish “Maktablar va Oliy Ta’lim Muassasalarining Qo‘ng‘iroq Chalinish Tizimini Avtomatlashtirish” mavzusiga bag‘ishlangan. Bu ish, oliy ta’lim muassasalarida qo‘ng‘iroq chalinish tizimlarini avtomatlashtirishning muhimliligi va afzalliklarini ko‘rsatadi. Bu bitiruv malakaviy ishidan quyidagilarni xulosa qilishimiz mumkin:
Oliy ta’lim muassasalarida qo‘ng‘iroq chalinish jarayonlari osonlashtirildi va samaradorligi oshiriladi.
Avtomatlashtirilgan maktab qo‘ng‘irog‘i tizimlari ishchi kuchini tejashga yordam beradi, chunki ular qo‘lda ishlashni talab qilmaydi, o‘qituvchilar va xodimlarni boshqa muhim vazifalar uchun bo‘shatadi .
Qo‘lda ishlatish zaruratini yo‘q qiladi, aniq vaqtni ta’minlaydi va inson xatosi ehtimolini kamaytiradi. Bu ayniqsa muhimdir, chunki maktab qo‘ng‘irog‘i vaqtlari maktab jadvalini saqlash va sinflar va mashg‘ulotlar o‘rtasida silliq o‘tishni ta’minlashda muhim ro‘l o‘ynaydi.
Qo‘ng‘iroq tizimlarini avtomatlashtirish turli qurilmalar orqali amalga oshirilishi mumkin. Ammo biz ko‘rsatib o‘tgan tizim boshqalaridan soddaligi, ishonchliligi va eng muhimi xavfsizligi bilan ajralib turadi. Ammo har bir narsaning u qurilma bo‘ladimi yoki tizim bo‘ladimi afzalliklari bo‘lgani kabi, kamchiliklariga ham ega. Bu “Smart qo‘ng‘iroq” loyihasinig kamchiligi sifatida vaqt relesi ichida joylashtirilgan 3 Vli doimiy batareyaning tugashi deb qarash mumkin. Shu birgina batareya ishlamay qolishi tizimni ishdan chiqishiga olib keladi. Shuning uchun har yili yoki ikki yilda bir marotaba batareya almashtirib turilishi kerak.
|
| |
