KORXONАLАRDА KORPORАTIV BOSHQАRUV USULINI
SАMАRАLI OSHIRISH JАRАYONLАRI
Abdullayev Temurbek
Farg’ona Politexnika instituti
Аnnotatsiya
Ushbu tezisda korxonalarni samarali rivojlantirishda aholini
ish bilan band etish jarayonlari mamlaktni barqaror rivojlanish asosi
boʼlib ushbu muommaga boʼlgan talablar sezilarli oʼzgarganligi, har xil
faoliyat turlarini mehnat shartnomalari bilan qamrab olish sohasi
kengayganligi va ularning turlari soni ortishida yangi risklar
yuzaga keltirilganligi izohlangan.
Kalit soʼzlar:
korporativ boshqaruv, ish bilan bandlik, mehnat
bozori, menejerlar, korporativ madaniyat, strategiya.
Hozirgi kunda aholini ish bilan bandligi va mehnat bozoriga
bevosita taʼsir koʼrsatadi va avvalgi tushunchalar va anʼanaviy
kontseptsiyalarni shubha ostiga qoʼyadi. Ular koʼpincha ishga
joylashtirish uchun yangi imkoniyatlar ochadi va ish beruvchilarga ham,
xodimlarga ham koʼproq moslashuvchanlikni taʼminlaydi.
Hamda korxonalarda korporativ boshqaruv usullari qaror topishining
koʼrsatib oʼtilgan xususiyatlari, bir tomondan: Oʼzbekiston
Respublikasida oʼtish davrining asosiy yukini “oʼziga olgan"ligi
alohida roli bilan belgilanadi, bu yuk milliy iqtisodiyotni
qayta qurishning kardinal tuzilmasiga hamda ijtimoiy ishlab
chiqarishni tashkil qilishda anʼanaviy bogʼliqdir
Bundan tashqari, aktsiyadorlik jamiyatlarining rahbariyati
va menejerlari tomonidan biznesni korporativ boshqarish
boʼyicha ilgʼor xorijiy tajribani yetarli darajada oʼrganilmaganligi,
shuningdek mazkur muammo nazorati hamda korxona faoliyatini
boshqarish organlari tomonidan kompleks yondashuvning yoʼqligi
kooperatsiya
jarayonlariga salbiy taʼsir koʼrsatdi. Mazkur nazorat va boshqaruv
organlari aktsiyadorlik jamiyatlarini boshqarish jarayonlarini
realizatsiya qilishning oʼziga xos tomonlarini yetarlicha hisobga olmaydi.
Korxonalar ishlab chiqarish zanjirida texnologik taraqqiyot
tufayli odamlar faqat texnologik jarayon uzluksizligini
taʼminlash va avtomatlashtirilgan dasturlarni nazorat[2]
qilish uchun talab qilinyapti. Ishlab chiqarish zanjirida uzoq yillar
davomida ananaviy kasblardan yigʼuvchi chilangarlar, tokarlar,
payvadnchilar, montajchilar yoki oddiy ishchilarni i
zlash tobora koʼproq befoyda boʼlib bormoqda. Korxonani
rivojlantirishda menejerlar tashkilotda koʼp oʼlchamli va uzoq muddatli
kadrlar jarayonlarida uning barcha xodimlari yuqori darajada
javobgarligi va inson salohiyatining oʼzigaxosligi hisobiga
firma uchun raqobatli ustunliklarni [3]
taʼminlaydigan «katalizator» rolini oʼynashi koʼzda tutilgan.
Raqobatli madaniyat masʼuliyat hissini yuzaga keltiradi,
odamlarning qobiliyatlari esa raqobatli ustunliklar yaratadi. Shu sababli
personal boʼyicha menejer ikkita strategik vazifani hal qilishi lozim:
1) korporativ madaniyatni boshqarish vositalaridan foydalangan
holda, xodimlarning javobgarlik darajasini oshirish
orqali kompaniyaning raqobatdosh ustunliklarini yaratish. Kuchli
korporativ madaniyat sizga xodimlarni jalb qilish va saqlab qolish,
kompaniyaning yuqori obroʼsini yaratish, yangi mijozlar va yuqori
malakali
ishchilarni jalb qilish imkonini beradi. Korporativ madaniyatni
yangilanishi va doimiy ravishda atrof-muhit sharoitlariga moslashishi
mehnat sharoitlari sifatini yaxshilashga, xodimlar va isteʼmolchilarga
fikr bildirishga qaratilgan. Seminar, forumlar, davra suhbatlari va
reklama kompaniyalari shu maqsadga xizmat qiladi. Xodimlarni
marketing
faoliyatiga jalb qilish ularning tashabbusi va kasbiy oʼzini oʼzi anglash
darajasiga yordam beradi;
2) xodimlarning kasbiy mahoratini oshirishga yordam beradigan
inson salohiyatini shakllantirish orqali kompaniyaning raqobatdosh
ustunliklarini taʼminlash. Korporativ madaniyat qanchalik jozibali
boʼlmasin, biroq, jahon bozorining talablari va tashkilotning salohiyati
oʼrtasidagi tafovut asosan korporatsiya xodimlarining kasbiy
mahoratini rivojlantirish tufayli bartaraf etilishi mumkin.
Xodimlarning insoniy qobiliyatlari, kasbiy mahoratini
rivojlantirish nafaqat xodimlarni boshqarish xizmatlari, balki
menejerlar faoliyatining asosiy yoʼnalishiga aylanadi.
Bugungi kunda mamlakat darajadagi strategiyalarning derli
barchasi barqaror rivojlanish, fuqarolar farovonligini oshirish,
turmush sifatini yaxshilash va h.k. maqsadlarda ishla chiqiladi. Bunday
strategiyalar ishlab chiqish uchun eʼlon qilingan muammoli [4] asoslar
va taklif qilingan strategik
yechimlar hamda bu yechimlar va kutilayotgan natijalar oʼrtasida aniq va
oddiy mantiqiy bogʼliqlik topib boʼlmaydi.
Zamonaviy tashkilotlar faoliyatida [5] korporativ
boshqaruv rejalashtirishning oʼrni turli nazariyalar:
tizimlar, axborot va qaror qabul qilish nazariyalari kesimida koʼrib
chiqilishi zarur. Tizimlar nazariyasiga koʼra, tashkilot murakkab ochiq
tizim, yaʼni tashqi muhit bilan bogʼliq oʼzaro bogʼlangan va oʼzaro
aloqador
elementlar yigʼindisi sifatida koʼrib chiqiladi. Ushbu tizimda
rejalashtirish tashkilotni dinamik tashqi muhitning oʼzgaruvchan
sharoitlariga moslashtirshi asosiy mexanizmi sifatida namoyon boʼladi.
bunda unnig strukturasi ehtiyojlarini aks ettiradigan rejalar tizimi
tashkilotni rejalashtirishning asosiy elementi sanaladi.
Xulosa qilib shuni aytishni mumkinki, korxonada
strategik rejalashtirishda maqsadlarni belgilash
bashorat qilish, dasturlash va loyihalash jarayonlarining
muvofiqligi, muvozanati, oʼzaro bogʼlanganligi, shuningdek tegishli
strategik rejalashtirish hujjatlarining (strategiya,
bashoratlar, dasturlar/loyihalar va rejalar) oʼzaro bogʼliqligini
taʼminlaydi. Kelajakni maqsadli koʼrish strategik rejalashtirish uchun
ham asos, ham negiz, ham biriktirgichdir. Maqsadli nishon boʼlmagan
taqdirda, strategiya tuzilishi oʼzgarib ketadi, foydalanish uchun yaroqsiz
boʼlib qoladi va oʼz-oʼzini yoʼq qiladi. Shunday qilib, strategiyalar
maqsad
- mamlakat kelajagining tasvirini koʼrsatmasdan, erishish vositalarini
batafsil tavsiflaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. https://asaxiy.uz/product/gulnora-abdurahmonova-inson resurslarini-
boshqarish
2. . Аbdurahmonov Q.X. Mehnat iqtisodiyoti. Nazariya va
amaliyot. Darslik.– T.: “Fan”, 2019 yil. - 590 b.
3. Tashpulatov А. Milliy iqtisodiyotda rekruting
xizmatlari bozorini shakllantirish va rivojlantirish: Monografiya/
А. Tashpulatov,
4. E. Moʼminova. - Fargʼona: Fargʼona, 2015. - 96 b.: tabl. 100 ekz.
5. Kovalev V.V. Upravlenie finansami.- M.: «Press», 2014 g. 44.BB
| 