• Sensor tarmoqlarining asosiy tushunchalari va tamoyillari
    		•

    Aqlli shaharlar uchun simsiz sensor




    Download 451,53 Kb.
    bet1/4
    Sana24.12.2023
    Hajmi451,53 Kb.
    #127814
      1   2   3   4
    Bog'liq
    6-mavzu

    1. - MA'RUZA


    AQLLI SHAHARLAR UCHUN SIMSIZ SENSOR TARMOQLAR.
    Reja:

      1. Sensor tarmoqlarining asosiy tushunchalari va tamoyillari.

      2. Sensor tarmog'ining asosiy arxitekturasi.

      3. WSNda ma'lumotlarni uzatish usullari.

      4. WSNda ma'lumotlarni uzatish protokollari va texnologiyalari.

      5. Mobil WSN.

      1. Sensor tarmoqlarining asosiy tushunchalari va tamoyillari


    Sensor tarmoqlarining asosiy tushunchalarini aniqlaylik.
    boshqariladigan ta’sirni (yorug‘lik, bosim, harorat va hokazo) idrok etuvchi, uning miqdoriy va sifat xususiyatlarini o‘lchaydigan va o‘lchov ma’lumotlarini signalga aylantiruvchi qurilma. Signal elektr, kimyoviy yoki boshqa turdagi bo'lishi mumkin.
    Aktuator (ing., aktuator) - boshqariladigan ob'ekt holatini o'zgartirish uchun kiruvchi signalga javob beruvchi harakatlantiruvchi vosita. Aktuatorda energiya turlari, masalan, elektr energiyasiga aylantiriladi yoki siqilgan (siyraklashtirilgan) havo (suyuq, qattiq) energiyasi mexanik energiyaga aylanadi.
    Sensor tugun (inglizcha, sensor node) – kamida bitta datchikdan (bir yoki bir nechta aktuatorni ham o‘z ichiga olishi mumkin) hamda simli yoki simsiz tarmoq imkoniyatlaridan iborat qurilma.
    Real va fizik dunyo ob’yektlaridan olingan ma’lumotlarni so’rash, qayta ishlash, uzatish va ta’minlash uchun bir-biri bilan, shuningdek boshqa tarmoqlar bilan o’zaro ta’sir qiluvchi taqsimlangan sensorli tugunlar tizimi. ushbu ma'lumotlarga javob reaktsiyalarini ishlab chiqish uchun. Shunday qilib, sensor tarmog'i kamida sensorlar, aktuatorlar va aloqa tugunlarini o'z ichiga oladi. Sensor tarmog'ini qo'llashning asosiy sohasi fizik muhit va ob'ektlarning o'lchangan parametrlarini nazorat qilish va nazorat qilish va ba'zi hollarda ushbu ob'ektlarni boshqarish (ulardagi muayyan jarayonlarni faollashtirish). Sensor tarmoqlariga misollar: hamma joyda joylashgan sensor

    tarmoqlari (USN), avtomobil tarmoqlari (VANET - Vehicular Ad Hoc Network), shahar tarmoqlari (HANET - Home Ad hoc Network), tibbiy tarmoqlar (MBAN(S) - Medicine Body Area Network (xizmatlar)) va boshqalar.Datchik tarmoqlarning ishlashi davomida bajariladigan asosiy harakatlar rasmda ko'rsatilgan. 6.1 rasmda (nuqtali chiziqlar ixtiyoriy jarayonlarni ko'rsatadi).



      1. – rasm Sensor tarmoqlarida ma'lumotlarni yig'ish va boshqarish.

    Sensor tarmog'ining qamrov maydoni xabarlarni bir tarmoq elementidan boshqasiga o'tkazish qobiliyati tufayli bir necha metrdan bir necha kilometrgacha bo'lishi mumkin. Sensor tarmog'i zanjir bo'ylab xabarlarni bir tugundan ikkinchisiga o'tkazish qobiliyatiga ega, bu tugunlardan biri ishdan chiqqan taqdirda, sifatni yo'qotmasdan qo'shni tugunlar orqali ma'lumot uzatishni tashkil qilish imkonini beradi. Tarmoqning o'zi axborot oqimlarining harakatlanishi uchun optimal marshrutni belgilaydi ( 6.2 -rasm ).



      1. – rasm Sensor tarmog'ida ma'lumotlarni marshrutlash.

    O'z-o'zini tashkil etuvchi (lat. ad hoc - "joyida") aloqa tarmog'i - bu tarmoq bo'lib, unda tugunlar soni vaqt bo'yicha tasodifiy o'zgaruvchi bo'lib, 0 dan qandaydir maksimal qiymatgacha o'zgarishi mumkin. Bunday tarmoqdagi tugunlar o'rtasidagi aloqalar ham vaqt bo'yicha tasodifiy bo'lib, o'xshash tugunlar va tashqi aloqa tarmog'iga ma'lumotlarni uzatish uchun shakllanadi.
    Simsiz sensorlar tarmog'i (WSN) (ing. WSN - Wireless Sensor Network) - radiokanallar orqali o'zaro bog'langan ko'plab sensorlar va aktuatorlarning taqsimlangan, o'zini o'zi tashkil etuvchi sensorlar tarmog'i.
    Simsiz sensorli tarmoqlarning afzalliklari:

    • o'z-o'zini davolash va o'z-o'zini tashkil qilish qobiliyati;

    • ma'lumotni uzoq masofalarga past transmitter quvvati bilan uzatish qobiliyati (rele orqali);

    • tugunlarning arzonligi va ularning kichik o'lchamlari;

    • kam quvvat iste'moli avtonom manbalarni elektr bilan ta'minlash imkoniyati;

    • oson o'rnatish, kabel kerak emas (simsiz texnologiya va batareya quvvati tufayli);

    • qo'shimcha ishlarsiz mavjud va boshqariladigan ob'ektga bunday tarmoqlarni o'rnatish imkoniyati;

    • past texnik xarajatlar.

    Amalda simsiz sensorli tarmoqlar eng keng tarqalgan bo'lganligi sababli, bob materialining asosiy qismi bunday tarmoqlarga bag'ishlangan.

      1. Download 451,53 Kb.
      1   2   3   4




    Download 451,53 Kb.
    Bosh sahifa
    Aloqalar
        Bosh sahifa
    Dərs
    Mühazirə
    Qaydalar
    Referat
    Xülasə
    Yazı


    Aqlli shaharlar uchun simsiz sensor

    Download 451,53 Kb.