|
Argon inert gaz bo’lsa-da, ilmiy dunyo uchun foydali gazdir
|
| bet | 1/3 | | Sana | 24.06.2024 | | Hajmi | 353 Kb. | | #265494 |
Bog'liq argon gaz
Argon inert gaz bo’lsa-da, ilmiy dunyo uchun foydali gazdir. Argon yorug’lik va issiqlik izolyatsiyasi sanoatida ko’p ishlayiladigan elementdir.
Kimyoviy belgisi
|
Ar
|
|
Lotincha nomi
|
Argon
|
Atom raqami
|
18
|
Davr
|
8
|
Nisbiy atom massasi
|
39.939
|
Guruh
|
8.A
|
Oksidlanish darajasi
|
0
|
Elektron konfiguratsiya
|
3s23p6
|
Aggregatsiya holati
|
Qattiq
|
CAS raqami
|
7440-02-0
|
Ochilishi
|
1751 yil
|
Ionlanish energiyasi[eV]
|
7.63
|
Elektrmanfiylik1.91
|
1,91
|
Zichligi
|
8.902 g /sm³
|
Argon rangsiz, hidsiz va toksik bo’lmagan gaz bo’lib, er atmosferasida 1 foiz atrofida bo’ladi . Atrof-muhit va ozon uchun zararli bo’lmagan argon ko’p miqdorda nafas olganda odamlarni o’ldirishi mumkin. Yorug’lik va issiqlik izolatsiyasi sanoatida izlanayotgan gazlardan biri bo’lgan Argon 232 yil oldin kashf etilgan birinchi nodir gazdir. Garchi u kimyoviy jihatdan inert bo’lsa ham, zamonaviy dunyo, olimlar va tibbiyot olami uchun foydali gazdir. Tibbiyotda qo’llash bo’yicha tadqiqotlarda argonni miya shikastlanishlarini davolashda qo’llash mumkinligi haqida fikr yuritiladi.
Kashf etilish tarixi
Genri Kavvend birinchi bo’lib atmosferada argon mavjudligini ochib berdi. 1785 yilda Kavendishning da’vosi 109 yildan keyin tasdiqlandi. Britaniyalik kimyogarlar Uilyam Ramsay va Lord Reyli 1894 yilda atmosferada argon borligini aniqladilar. Ramsay havoda azot va kislorodni olib tashlagandan keyin, gaz qolganligini aniqladi. Ramsay bu gazning yangi element ekanligini aniqlash orqali atom vaznini aniqladi. U spektroskopik usullar bilan kashf etgan ushbu gazga yunoncha «harakatsiz» degan ma’noni anglatuvchi «argon» deb nomlagan.
Kimyoviy xossalari
Argon kimyoviy belgisi «Ar» bo’lib, elementlarning davriy jadvalining 8-A guruhida 3-o’rinni egallagan inert gazdir. Uning atom raqami 18, atom og’irligi 39,94. Uni gaz va suyuqlik sifatida olish mumkin. Rangsiz, hidsiz, baxtsiz gaz bo’lgan argonning suyuq va gaz shakllari toksik emas. Uning kristall tuzilishi kubikdir. Uning suvda eruvchanligi kislorod bilan bir xildir. U suvda azotga nisbatan 2,5 barobar ko’proq eriydi. U gaz holatida monatomikdir.
Argon havoning tarkibiy qismlaridan biridir. Amaldagi barcha argon atmosferadagi havodan olinadi. Havodagi argonni havodan butunlay ajratish mumkin. Suyuq havoni fraksiyonel distillash orqali olish mumkin. Argo ishlatishdan oldin u sovutiladi va suyuq holga keltiriladi. Keyinchalik, suyuq havo qaynatiladi va «fraksiyonel distillash» deb nomlangan distillash usuli bilan uning tarkibiy qismlariga ajratiladi. Bu usul bilan suyuq azot va kislorod ham olinadiganligi sababli, argon aslida yon mahsulot hisoblanadi.
Elektron qobig’ini to’liq to’ldirilgan va shuning uchun kimyoviy elementlar bilan birikishga moyil emas. Ushbu xususiyat bilan, u kimyoviy jihatdan bog’liq bo’lgan (inert) elementdir. U ba’zi bir yaxshi gazlar bilan ionli molekulalarni hosil qilishi mumkin. Ushbu gazlar neon, kripton va ksenondir. U suv bilan kompozitsiyalarda hidratlar hosil qiladi. Ba’zi organik birikmalarda panjarali birikmalar hosil qilishi mumkin. Uning birinchi barqaror birikmasi -233 C darajada hosil bo’lgan argon florogidrididir. Atmosfera bosimi ostida -185 C suyuqlanadi; -189 C muzlaydi va muz massasiga o’xshaydi.Yer atmosferasida hajmning 1 foiz atrofida bo’lgan argon atmosferadagi eng keng tarqalgan gazdir. Er qobig’ida taxminan 0.0004 foiz argon gazi mavjud. Tabiiy argon 3 ta izotopdan iborat. Massasi 26,38 va 40 bo’lgan uchta izotopdan tashqari massa 33, 35, 37, 39, 41 va 42 bo’lgan 6 ta sun’iy izotop mavjud. «Argon-41» izotopi radioaktiv, uning yarim yemirilish davri 110 minut. Radioaktiv izotop yadro reaktorlari atrofida havoda hosil bo’ladi. «Argon-40» izotopi «Kaliy-40» izotopining parchalanish mahsuloti sifatida kaliy o’z ichiga olgan minerallarda mavjud.
|
| |
