-rasm. Umumlashma kriptotizm sxemasi




Download 14,92 Mb.
Pdf ko'rish
bet356/389
Sana13.06.2024
Hajmi14,92 Mb.
#263543
1   ...   352   353   354   355   356   357   358   359   ...   389
Bog'liq
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizmlar. Dadabayeva R.A, Shoaxmedova N.X, Ibragimova L.T

21.1-rasm. Umumlashma kriptotizm sxemasi
Jo‘natuvchi himoyalanmagan kanal bo‘yicha qonuniy qabul 
qiluvchiga uzatilishi lozim bo‘lgan dastlabki xabar (M) ning ochiq 
matnini generatsiya qiladi. Tutib oluvchi uzatilayotgan xabarni tutib 
olish va ochish maqsadida
kanalni kuzatib boradi. Tutib oluvchi M m a’lumot mazmunmi 
bilib ololmasligi uchun, jo ‘natuvchi uni qaytariluvchi o ‘zgartirish Ek 
yordamida 
shifrlaydi 
hamda 
S=EK(M) 
shifrmatnga 
(yoki 
kriptogrammaga) ega b o ‘lib, uni keyin qabul qiluvchiga jo ‘natadi.
Qonuniy qabul qiluvchi, shifrmatnni olgach, D=EK-1 teskari 
o‘zgartirish yordamida uni deshifrlaydi hamda ochiq matn M 
kurinishidagi dastlabki m a’lumotga ega bo‘Iadi:
E k qayta o ‘zgartirishi 
kriptoalgoritm deb nomlanuvchi 
kriptografik o ‘zgartirishlar oilasidan tanlab olinadi. Har bir 
qo‘llanayotgan alohida o‘zgartirish kriptografik kalit (K) deb 
ataluvchi paramctr yordamida tanlab olinadi. Kriptotizimni amalga 
oshirishning turli variantlari mavjud bo‘lib, ular turli usullar 
vositasida ochiq matnni shifrlash va shifrmatnni deshifrlash 
imkonini beruvchi y o ‘riqnomalar to‘plami va apparat vositalaridan 
iborat. Bunda ko‘rsatilgan usullardan biri muayyan kalit К
yordamida tanlab olinadi.
Yana-da rasmiyroq izoh beradigan bo‘lsak, kriptografik tizim bu 
ochiq matn maTumotlarini M fazodan shifrlangan matnlaming S 
fazosiga EK :M -»S qaytariluvchan o ‘zgartirilishlarining (Ek)KeK 
bir parametrli oilasidir. 
К
parametri (kalit) 
kalitlar fazosi 
deb 
ataluvchi Kning chekli ko pligidan tanlab olinadi
519

Uiniiman olganda, shifrlashning o ‘zgartirilishi deshifrlashning 
o'/f>aitiri-lisliiga nisbatan 
simmetrik 
yoki 
asimmetrik 
bo‘lishi 
nuimkiii. 
Uzgartirish 
funktsiyasining bu 
muxim 
xususiyati 
la iptotiziinlaming ikkita sinfini belgilab beradi:
- simmetrik (bitta kalitli) kriptotizimlar;
- asimmetrik (ikkita kalitli) kriptotizimlar (ochiq kalitli).
Bitta maxfiy kalitli 

Download 14,92 Mb.
1   ...   352   353   354   355   356   357   358   359   ...   389




Download 14,92 Mb.
Pdf ko'rish