Nanometr tushunchasiga illyustratsiya

Atomlar va kichik molekulalar 0,1dan 1nanometr tartibidagi o‘lcVAlarga egalar 
(solishtirish uchun: odam sochi molekuladan taxminan 60 000 marta yo‘g‘onroq). 
O‘lcVAlarning bunday bosqichida fizika, ximiya, biologiya kabi fanlarning 
orasidagi chegara yo‘qoladi.
Nanotexnologiyalar termini orqali nanometr o‘lcVAli materiallar, qurilmalar, 
sistemalarni yaratish va foydalanishni tushuniladi.
Nanotexnologiyalar atom va molekulyar masshtabdagi ob’ektlar bilan ishlashga 
imkon beradilar. Odam har doim o‘zi uchun qulay texnik qurilmalar yaratishga 
intililadi. Ko‘pincha qulaylik u YOKI bu qurilmaning o‘lcVAlarini kichraytirish 
bilan bog‘liq. Haqiqatan VA, yassi televizor kub shaklidagi televizordan 
qulayroqligi VAmaga ma’qul. Agar dastlabki kompyuterlar bir necha xonalarni 
yegallagan bo‘lsalar, zamonaviy kompyuterlar sumkaga YOKI kiyim cho‘ntagiga 
VA joylanaveradi. Zamonaviy ilg‘or texnologiyalarning rivojlanishi 
miniatyuralashuv - texnologiya mahsuloti o‘lcVAining kichrayib borishi bilan yuz 
bermoqda.
Elektronika sohasida ishlayotgan olimlar va mutaxassislarga G. Ye. Mur aniqlagan 
qonuniyat ma’lum. Bu qonuniyatga ko‘ra, mikroprotsessorlarning hisoblash 
imkoniyatlari chiplarning zichligini kattalashtirish va ularning o‘lcVAlarini 
kichraytirish hisobiga har ikki yilda ikki marotabaga ortadi. Bu qonun universal 
bo‘lib chiqdi va 40 yildan beri boshqa, molekulyar biologiya, mikromexanika, 
mikrosistemali texnika kabi “kritik” texnologiyalar sohasida bajarilmoqda. Bu 
qonunning davom etishi yaqin kelajakda elektronikani mikrostrukturadan 
nanostrukturaga so‘zsiz olib keladi: tranzistorlar va elektronikaning diskret boshqa 
elementlari tez orada sanoqli atomlardan tashkil topgan bo‘ladilar.
Bugun nanotexnologiyalar mikroelektronli, optik, biologik va boshqa zamonaviy 
texnologiyalarning davomi hisoblanadilar.
Insoniyat taraqqiyotining tarixida yangi materiallar va texnologiyalarni 
o‘zlashtirish bilan bog‘liq bo‘lgan bir necha tarixiy bosqichlarni ajratish mumkin.
Birinchi ilmiy - texnikaviy inqilob - industrial , YOKI energetik – Dj. Uatt 1769 
yilda mukammallashtirilgan bug‘ dvigateliga asosiy patent olgan vaqtdan 

boshlanadi, bu ishlab chiqarishning VAma turlarida, qishloq xo‘jaligida va 
transportda mehnat samaradorligini keskin oshirdi. Ilmiytexnikaviy inqilob 
temirdan mahsulotlar tayyorlash texnologiyalari evaziga amalga oshdi. Bu 
texnologiyalarning mahsulotlari bizga odatiy makroolam bilan bog‘liq.
XX asrning 60-yillarida, mikroelektronikaning rivojlana boshlashi bilan, ikkinchi ( 
axborot) ilmiy-texnikaviy inqilobi boshlandi. Avtomobillar va boshqa 
harakatlanish vositalari, stanoklar, asboblar makroskopik jismlarligicha qoldilar 
(chunki, masshtab birligi bo‘lib odam tanasining o‘lchashlariishlatiladi), ammo, 
boshqaruvchi elementlar, axborotni uzatish va qabul qilish qurilmalari nihoyatda 
murakkablashib bordi, ularni tashkil etuvchi birlamchilari (tranzistorlar, 
kondensatorlar, qarshiliklar) esa tobora minityuralashdi. Ikkinchi ilmiy-texnikaviy 
inqilob mikromuhitda amalga oshirilgan kremniyli texnologiyalar bilan bog‘liq.
Olimlar, yaqin on yilliklar nanotexnologiyalar – uchinchi ilmiytexnikaviy inqilob 
davri bo‘ladi deb, taxmin qilmoqdalar. Amerikalik olim E.Teller aytganidek: 
“Kimki nanotexnologiyani boshqalardan oldin egallasa, XXI asr texnosferasida 
yetakchi o‘rinni egallaydi ”.

Download 220.54 Kb.