Axborot texnalogiyalari va kommunikatsiyalarni rivojlantirish vazirligi muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent axborot

Download 220,54 Kb. Pdf ko'rish
bet	3/7
Sana	21.11.2023
Hajmi	220,54 Kb.
	#102629

1 2 3 4 5 6 7

Bog'liq
Abdullayev Sanjarbek (2)
Analog signallar atrof, Recommendation5, Pedagogik mahoratning tarkibiy qismlari, Mavzu Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining bilim va ko‘nikmalarig-azkurs.org, Usmonova Muborak, uchburchak 3, 1-mavzu, 1.Булутли ҳисоблаш (Cloud computing) ва унинг асосий тушунчалари., Umumiy Fizika fanidan test savollari, elektronika mustaqil ish4, Reja Ob’ektga yo‘naltirilgan ma’lumotlar bazasi Kod relyatsion -fayllar.org, 11, 3-Ma\'ruza, Pedagogik ta limotlar tar

Nanoelektronika

To‘rtinchi bosqich integral mikrosxemalar (IMS) asosida elektron qurilma VAda
tizimlar yaratish bilan boshlandi va mikroelektronika davri deb ataldi.
Mikroelektronika – fizik, konstruktiv-texnologik va sxemotexnik usullardan
foydalanib yangi turdagi elektron asboblar– IMSlar va ularning qo‘llanish
prinsiplarini ishlab chiqish yo‘lida izlanishlar olib borayotgan elektronikaning bir
yo‘nalishidir.
Hozirgi kunda telekommunikatsiya va axborotlashtirish tizimining rivojlanish
darajasi tom ma’noda mikroelektronika va nanoelektronika mahsulotlarining
ularda qo‘llanilish darajasiga bog‘liq.
Birinchi IMSlar 1958 yilda yaratildi. IMSlarning hajmi ixcVA, og‘irligi kam,
energiya sarfi kichik, ishonchliligi yuqori bo‘lib, hozirgi kunda uch konstruktiv-
texnologik variantlarda yaratilmoqda: qalin va yupqa pardali, yarimo‘tkazgichli va
gibrid.
1965 yildan buyon mikroelektronikaning rivoji G. Mur qonuniga muvofiq
bormoqda, ya’ni har ikki yilda zamonaviy IMS-lardagi elementlar soni ikki marta
ortmoqda. Hozirgi kunda elementlar soni 10
6
÷10
9
ta bo‘lgan o‘ta yuqori (O‘YuIS)
va yuqori (GYuIS) IMSlar ishlab chiqarilmoqda.
Mikroelektronikaning qariyb yarim asrlik rivojlanish dav-ri mobaynida IMSlarning
keng nomenklaturasi ishlab chiqildi. Telekommunikatsiya va axborot –
kommunikatsiya tizimlarini loyihalovchi va ekspluatatsiya qiluvchi mutaxassislar
uchun zamonaviy mikroelektron element bazaning imkoniyatlari haqidagi
bilimlarga ega bo‘lish muhim.
Integral mikroelektronika rivojining fizik chegaralari mavjudligi sababli, hozirgi
kunda an’anaviy mikroelektronika bilan bir qatorda, elektronikaning yangi
yo‘nalishi – nanoelektronika jadal rivojlanmoqda.
Nanoelektronika o‘lchashlari0,1 dan 100 nm gacha bo‘lgan yarim o‘tkazgich
tuzilmalar elektronikasi bo‘lib, mikroelektronikaning mikrominiatyurlash yo‘lidagi

mantiqiy davomi hisoblanadi. U qattiq jism fizikasi, kvant elektronikasi, fizikaviy
kimyo va yarimo‘tkazgichlar elektronikasining so‘nggi yutuqlari negizidagi qattiq
jismli texnologiyaning bir qismini tashkil etadi.
So‘nggi yillarda nanoelektronikada muhim amaliy natijalarga erishildi, ya’ni
zamonaviy telekommunikatsiya va axborot tizimlarning negiz elementlarini tashkil
etuvchi: geterotuzilmalar asosida yuqori samaradorlikka ega lazerlar va
nurlanuvchi diodlar yaratildi; fotoqabulqilgichlar, o‘ta yuqori chastotali
tranzistorlar, bir elektronli tranzistorlar, turli xil sensorlar VAda boshqalar
yaratildi. Nanoelektron O‘YuIS va GYuIS mikroprotsessorlarni ishlab chiqarish
yo‘lga qo‘yildi.
Shvetsiya Qirolligi fanlar akademiyasi ilmiy ishlarida tezkor tranzistorlar, lazerlar,
integral mikrosxemalar (chiplar) va boshqalarni ishlab chiqish bilan zamonaviy
axborot kommunikatsiya texnologiyalariga asos solgan olimlar – J.I. Alferov, G.
Kremer, Dj.S. Kilbini Nobel mukofoti bilan taqdirladi.
Integral mikroelektronika va nanoelektronika bilan bir vaqtda, funksional
elektronika rivojlanmoqda. Elektronikaning bu yo‘nalishi an’anaviy elementlar
(tranzistorlar, diodlar, rezistorlar va kondensatorlar)dan voz kechish va qattiq
jismdagi turli fizik hodisa (optik, magnit, akustik va h.k.)lardan foydalanish bilan
bog‘liq. Funkitsonal elektronika asboblariga akusto-elektron, magnitoelektron,
kriogen asboblar va boshqalar kiradi.

Download 220,54 Kb.

1 2 3 4 5 6 7

Download 220,54 Kb.

Pdf ko'rish