Journal of Advanced Research and Stability
ISSN: 2181-2608
www.sciencebox.uz/
567
“Lifelong Learning and Teaching Problems of XXI Century”
Special Issue | 2022
TOʻGARAK MASHGʻULOTLARIDA ODIL YOQUBOV ASARLARINI OʻRGANISHDA
AXBOROT TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH
Ergasheva Guljahon Abdullayevna
Alisher Navoiy nomidagi Toshkent Davlat O‘zbek tili va adabiyoti universiteti O‘zbek tili va
adabiyotini o‘qitish fakulteti 2- kurs magistranti
Annotatsiya: Ushbu maqolada Odil Yoqubov asarlarini toʻgarak mashgʻulotlarida oʻrgatish va
unda pedagogik texnologiyalardan foydalansih borasida soʻz boradi. Bundan tashqari, yozuvchi
ijodining ijtimoiy-psixologik jihatlari ham oʻrganilgan.
Kalit soʻzlar: roman, qissa, hikoya, pedagogika, metodika, uslub, metod.
Oʻzbekiston Respublikasida amalga oshirilayogan ta„lim sohasidagi islohotlar jamiyat hayotini
yangilashda muhim oʻrin tutadi. Jamiyatning ijtimoyiy-iqtisodiy, ma„naviy-madaniy taraqqiyoti
ta„lim muassasalarida tahsil olayotgan yoshlarning bilim darajasi hamda ular tomonidan
egallangan kasbiy koʻnikmalariga bog„liq. Nima uchun
bugungi kunda pedagogik
texnologiyaning nazariy asosini yaratish va amaliyotga tadbiq etish zarurati tug„ildi. An'anaviy
oʻqitish tizimi, aytish mumkinki, yozma va og„zaki soʻzlarga tayanib ish koʻrishi tufayli
―Axborotli oʻqitish―
sifatida tavsiflanadi, chunki oʻqituvchi faoliyati birgina oʻquv
jarayonining tashkilotchisi sifatida emas, balki nufuzli bilimlar manbaiga aylanib
borayotganligini ta'kidlagan holda baholanmoqda.
Bu bir tomondan, ikkinchidan, ilmiy-texnik
taraqqiyotning rivojlanayotgan bosqichida axborotlarning keskin koʻpayib
borayotganligi va
ulardan oʻqitish jarayonida foydalanish uchun vaqtning chegaralanganligi, shuningdek yoshlarni
hayotga mukammal tayyorlash talablari ta'lim tizimiga yangi texnologiyalarni joriy etishni
taqozo etmoqda.
Odil Yoqubov ijodida oʻrin olgan asarlar tarixiy va zamonaviy mavzuda boʻlib, “Ulugʻbek
xazinasi”, “”Koʻhna dunyo” romanlarida hamda istiqlol yillarida yaratgan “Muzaffar Temur”
dramasida tarixiy voqelik, “Diyonat”, “Oq qushlar, oppoq qushlar”, “Adolat manzili” , “Osiy
banda” romanlarida esa yaqin oʻtmish, turgʻunlik yillari voqealari tasvirlangan. Odil Yoqubovga
shuhrat keltirgan asarlar tarixiy romanlari- “Ulugʻbek xazinasi” bilan “Koʻhna dunyo” boʻldi.
Adabiy tanqidchilikning bahosiga koʻra , “Odil Yoqubovning “Koʻhna dunyo”romanining
markazida Ibn Sino hamda Beruniy taqdirlari, ular yashagan davr turadi. Muallifning xulosalari
va
umumlashmalari keng, shuning uchun tarixiy materialga ajib dolzarb ma`no bagʻishlaydi.
Zamonlar osha qilingan sayohat teran falsafiy umumlashmalar chiqarishga imkon beradi.
Romanda tasvirlangan barcha voqealar hujjatlar bilan cheklab qoʻyilmagan. Odil Yoqubov
tarixni xuddi koʻrib turadi, tarix bilan bahslashadi, zamondoshlariga uzoq oʻtmishdoshlarining
tajribalaridan guvohlik berayotganday boʻladi. U tarixga bugangi davr nuqtai nazaridan qaraydi.
Romanning markazida davr haqiqatini butun salobati bilan
ochib beruvchi adolatli va
ma`rifatparvar shoh Ulugʻbek obrazi turadi. Odil Yoqubovning bu romani yozilguniga qadar
oʻzbek tarixiy romanchiligida voqelikning tarixiy mohiyatini yaxlit holda ifoda eta oluvchi shoh
obrazi yaratilmagan edi. Yozuvchi oʻz bosh qahramonini tugal va mukammal adabiy tip
darajasiga koʻtarishda shohlar olamiga daxldor boʻlgan hayotiy
tarixiy haqiqatlarni ochish
yoʻlidan boradi. Roman ikki qismdan iboratdir. Birinchi qism Ulugʻbekning fojiasi bilan tugasa,
ikkinchi qism padarkush Abdulatifning fojiasi bilan tugaydi. Koʻrinadiki romanda har biri
oʻzicha tugal va mukammal boʻlgan ikkita shoh obrazi yaratilgan. “Ular hayotda nimaga intilish
