|
pochta aloqasining yuzaga kelishiBog'liq 21-Axborot-tizimlari-2013-oquv-qollanma-R.X.Alimov-va-boshpochta aloqasining yuzaga kelishi
bilan izohlanadi. Ayni davrda fotografiya (1879
y.), telegraf (1832 y.), telefon (1876 y.), radio (1895 y.) kashf qilingan edi. Axborot
texnologiyasi rivojlanishida foydalanuvchi uchun qulay shaklda axborotni olish,
saqlash va tezda uzatishning umumjahon tizimini yaratish davri yuzaga keldi. Bu
esa axborotni texnik, ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyotning harakatlanuvchi kuchiga
aylantirdi hamda zamonaviy texnik inqilob bosqichida uning etakchilik kuchini
belgilab berdi. Natijada uzoq yillar davomida jamiyatda juda katta hajmda axborot
to’planib qolishi va undan oqilona foydalana olmaslik masalasini hal etish
imkoniyati yuzaga keldi.
Axborot ham mazmun, ham miqdor jihatidan insoniyat iste’mol qiladigan eng
qimmatli mahsulotlardan biriga aylandi. Axborot inqilobining taraqqiyoti XX asr
ikkinchi yarmida yangi bosqichga keldi. Bu davrda axborot texnologiyasi rivojlanib,
qog’oz o’rnini texnik vositalar egalladi. Endi axborotni uzatish (elektromagnit
to’lqinlar yordamida) tezligi og’zaki nutqqa nisbatan million marta ortib keldi.
Intiutsiyasi (ekspert tizimi) ishlab chiqarish kuchiga aylandi, sun’iy intellekt
esa texnik taraqqiyotning sifat jihatidan yangi vazifalarini hal etish imkoniyati
yuzaga keldi. Mashinaviy dinamik axborot tizimining alohida ahamiyati jamiyat
hayotida eng oldingi rejaga yanada zamonaviy EHM va u bilan bog’liq
texnologiyalarni yaratish muammosini qo’ydi. Insonlar o’rtasida (endilikda inson va
mashina o’rtasida) o’zaro axborot harakati mexanizmining rivojlanish tarixi axborot
texnologiyasini barcha ilm sohalari rivojlanishining yagona integratsiya tizimi
sifatida tushunishga asos beradi.
XX asrning 50 yillarida EHM ning paydo bo’lishi va ulardan foydalanish
imkoniyatining jadal oshib borishi bilan mehnatni avtomatlashtirish, axborot
mahsulotlari
va
xizmati
bozorining
yuzaga
kelishiga
asos
bo’ldi.
Avtomatlashtirilgan axborot texnologiyasining rivojlanishi axborotni qayta ishlash
va uzatish bo’yicha yangi texnik vositalarning paydo bo’lishi, EHM dan
foydalanishning tashkiliy shakllarini takomillashtirish, infratuzilmani yangi
kommunikatsiya
vositalari
bilan
boyitish
bilan
bir
qatorda
kechdi.
Avtomatlashtirilgan axborot texnologiyasining evolyutsiya jarayoni 3.1-jadvalda
berilgan.
EHM avlodlari almashuvi ro’y berdi. Bu EHMning asosiy texnik foydalanish
va iqtisodiy parametrlari, birinchi navbatda samaradorlik, xotira hajmi, ishonchliligi,
gabarit o’lchami va narxi kabi omillar o’zgarishi bilan bog’liq edi. Mashina orqali
echish uchun vazifalarni tayyorlash ish hajmini kamaytirish, insonning EHM bilan
aloqasini engillashtirish hamda EHMdan foydalanish samaradorligini oshirish EHM
rivojlanishining asosiy omili edi va shunday bo’lib qolmoqda.
|
| |
