O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI ALOQA,
AXBOROTLASHTIRISH VA
TELEKOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI
DAVLAT QO’MITASI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI FARG’ONA FILIALI
“AXBOROT TEXNOLOGIYALARI” KAFEDRASI
Axborot xavfsizligi
fanidan
5521900- ―Informatika va axborot texnologiyalari‖
ta’lim yo’nalishi talabalari
uchun
MA`RUZALAR MATNI
Kafedraning 2014 yil
29 avgust 1-sonli yig’ilishida
muxokama qilingan
Filial 2014 yil 30 avgust kungi
Uslubiy kengash
yig’ilishida tasdiqlangan
Farg’ona - 2014 y.
- 2 -
Ushbu ma’ruza matni «Axborot xavfsizligi» fanidan barcha ma’ruza
mavzulari keng yoritilgan va o’zida axborot xavfsizligini ta’minlash
bilan
bog’liq masalalarni yechishda axborotni himoyalash texnologiyalarining
o’rganish va ko’rib chiqish kabi masalalarini qamraydi. Bu fanni o’qitishdan
maqsad kompyuter tizimlari va tarmoqlarida axborot
xavfsizligi profiliga
mos, ta’lim standartida talab qilingan bilimlar, ko’nikmalar
va tajribalar
darajasini ta’minlashdir.
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Farg’ona filiali, 2014 y.
Tuzuvchilar:
Sh.Umarov
«Axborot texnologiyalari» kafedrasi katta o’qituvchi
F.M.Mulaydinov
«Axborot texnologiyalari » kafedrasi assistenti
- 3 -
Mundarija
SO’Z BOSHI .................................................................................................................- 4 -
Xavfsizlikning asosiy yo’nalishlari ...........................................................................- 6 -
Axborot-kommunikatsion tizimlar va tarmoqlarda taxdidlar va zaifliklar ................- 9 -
2. Ma’ruza. Tarmoqdagi axborotga bo’ladigan na`munaviy hujumlar. Axborot
xavfsizligi modellari ................................................................................................... - 12 -
3.Ma’ruza. Axborot xavfsizligini tahminlashning asosiy yo’llari. Axborot
xavfsizligining huquqiy va tashkiliy tahminoti. ......................................................... - 15 -
Axborot xavfsizligining xizmatlari va mexanizmlari. Axborot-kommunikatsion
tizimlar va tarmoqlar xavfsizligiga qo’yiladigan talablar ....................................... - 16 -
4. Ma’ruza. Axborotni himoyalashning kriptografik usullari. Elektron raqamli imzo. - 20
-
Kriptotizimlarga qo’yilgan talablar ........................................................................ - 22 -
Axborotni simmetrik algoritmlar asosida kriptografik ximoyalash tamoyillari ..... - 23 -
Axborotni nosimmetrik algoritmlar asosida kriptografik ximoyalash tamoyillari . - 24 -
Shifrlash standartlari. Kriptografik kalitlarni boshqarish. Xeshlash funktsiyasi .... - 25 -
Kriptografik kalitlarni boshqarish ........................................................................... - 26 -
Xeshlash funktsiyasi ............................................................................................... - 27 -
Elektron raqamli imzo va uning zamonaviy turlari ................................................ - 27 -
5. Ma’ruza. Axborot xavfsizligida identifikatsiya va autentifikatsiya. Tarmoqlararo
ekran texnologiyasi. .................................................................................................... - 30 -
6. Kompyuter viruslari va ularga qarshi kurashish mexanizmlari. ............................ - 32 -
Virus nima? ............................................................................................................. - 32 -
Kompyuter viruslari qanday hosil bo’ladi? ............................................................ - 33 -
Virus paydo bo’lish belgilari. ................................................................................. - 36 -
Virusga qarshi dasturlar .......................................................................................... - 36 -
7. Ma’ruza. Axborot-kommunikatsion tizimlarda suqilib kirishlarni aniqlash.
Mahlumotlarni uzatish tarmog’ida axborotni himoyalash. ........................................ - 38 -
Xujumlarni aniqlash ................................................................................................ - 38 -
8. Ma’ruza. Virtual himoyalangan tarmoqlar. Simsiz
aloqa tizimlarida axborot
himoyasi. .................................................................................................................... - 40 -
Simsiz aloqa tizimlarida axborot himoyasi. Simsiz qurilmalar xavfsizligi muammolari
................................................................................................................................. - 42 -
9. Ma’ruza. Xavfsizlikni boshqarish va himoya tizimini qurish. ............................... - 46 -
Parolli himoya va ularning zamonaviy turlari. Parollar asosida autentifikatsiyalash - 46
-
Elektron biznes va uning xavfsizligi muammolari. ................................................ - 48 -
Asosiy adabiyotlar ...................................................................................................... - 51 -
