Axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari

Download 1,18 Mb. Pdf ko'rish
bet	6/30
Sana	20.12.2023
Hajmi	1,18 Mb.
	#124517

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 30

Bog'liq
Muxammadaliyev Oyatillo Tezis, Yil ayoli ma\'lumot

• ishonchlilik

• autentifikatsiya — axborot zaxirasi egasi deb e’lon qilingan shaxs xaqiqatan
xam axborotning egasi ekanligiga beriladigan kafolat; bu bandning buzilishi xabar
muallifini soxtalashtirish deyiladi;
• apellyatsiya qilishlik — yetarlicha murakkab kategoriya, lekin elektron
biznesda keng qo’llaniladi. Kerak bo’lganda xabarning muallifi kimligini isbotlash
mumkinligi kafolati.
Yukoridagidek, axborot tizimiga nisbatan quyidagicha tasnifni keltirish mumkin:
• ishonchlilik — tizim meyoriy va g’ayri tabiiy xollarda rejalashtirilganidek
o’zini tutishlik kafolati;
• aniqlilik — xamma buyruqlarni aniq va to’liq bajarish kafolati;
• tizimga kirishni nazorat qilish — turli shaxs guruxlari axborot manbalariga
xar xil kirishga egaligi va bunday kirishga cheklashlar doim bajarilishlik kafolati;
• nazorat qilinishi — istalgan paytda dastur majmuasining xoxlagan kismini
tulik tekshirish mumkinligi kafolati;
• identifikatsiyalashni nazorat qilish — xozir tizimga ulangan mijoz aniq o’zini
kim deb atagan bulsa, aniq o’sha ekanligining kafolati;
• qasddan buzilishlarga to’sqinlik — oldindan kelishilgan me’yorlar
chegarasida qasddan xato kiritilgan ma’lumotlarga nisbatan tizimning oldindan
kelishilgan xolda o’zini
tutishi.
Axborotni ximoyalashning maqsadlari kuyidagilardan iborat:
- axborotning kelishuvsiz chikib ketishi, ugirlanishi, yo’qotilishi, o’zgartirilishi,
soxtalashtirilishlarning oldini olish;
- shaxs, jamiyat, davlat xavfsizliligiga bulgan xavf – xatarning oldini olish;
- axborotni yo’q qilish, o’zgartirish, soxtalashtirish, nusxa kuchirish, tusiklash
buyicha ruxsat etilmagan xarakatlarning oldini olish;
- xujjatlashtirilgan axborotning mikdori sifatida xukukiy tartibini ta’minlovchi,
axborot zaxirasi va axborot tizimiga xar kanday nokonuniy aralashuvlarning
kurinishlarining oldini olish;

- 9 -
- axborot tizimida mavjud bulgan shaxsiy ma’lumotlarning shaxsiy maxfiyligini
va konfidentsialligini saklovchi fukarolarning konstitutsion xukuklarini ximoyalash;
-
davlat
sirini,
konunchilikka
mos
xujjatlashtirilgan
axborotning
konfidentsialligini saklash;
- axborot tizimlari, texnologiyalari va ularni ta’minlovchi vositalarni yaratish,
ishlab chikish va kullashda sub’ektlarning xukuklarini ta’minlash.

Download 1,18 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 30

Download 1,18 Mb.

Pdf ko'rish