8
–
axborotning konfedensialligi. Axborot va uning tashuvchisining
holatini belgilaydi va unda axborot bilan ruxsatsiz tanishishning yoki uni ruxsatsiz
hujjatlashtirishning (nusxa ko‗chirishning) oldini olish ta‘minlangan bo‗ladi;
–
foydalanish huquqlariga (mualliflikka) ega barcha foydalanuvchilar
axborotdan foydalana olishliklari.
Ta‘kidlash joizki, ayrim faoliyat sohalari (bank va moliya institutlari, axborot
tarmoqlari, davlat boshqaruv tizimlari, mudofaa va maxsus tuzulmalar) ularda
ko‗riladigan masalalarning muhimligi va xarakteriga ko‗ra,
ularning axborot
tizimlari faoliyati ishonchliligiga nisbatan yuqori talablar va xavfsizlik bo‗yicha
maxsus choralar ko‗rilishini talab etadi.
Axborot xavfsizligining milliy xavfsizlik tizimidagi o‗rni. XXI asrda shaxs,
jamiyat va davlat taraqqiyotida axborot resurslari va texnologiyalarining rolini
ortishi natijasida O‗zbekistonda fuqarolik jamiyatini axborotlashtirilgan jamiyat
sifatida qurish masalasini hal etish bilan birga quyidagi omillar milliy xavfsizlikni
ta‘minlash tizimida axborot xavfsizligining yetakchi o‗rin egallashini belgilaydi:
–
milliy manfaatlar, ularga tajovuz
va ularni bu tajovuzlardan
himoyalash axborot va axborot sohasi orqali ifodalanadi, amalga oshiriladi.
–
inson va uning huquqlari, axborot va axborot tizimlari hamda ularga
egalik qilish – bu nafaqat axborot xavfsizligining asosiy obyektlari,
balki
xavfsizlik sohasidagi barcha xavfsizlik obyektlarining asosiy elementlari hamdir;
–
axborot yondashuvidan asosiy ilmiy-amaliy usul sifatida foydalanish
orqali milliy xavfsizlik masalalarini hal etish mumkin;
–
milliy xavfsizlik muammosi yaqqol ajralib turuvchi axborot tavsifiga
ega.
Axborot xavfsizligi tizimi davlatning axborot sohasidagi siyosatini
mamlakatda milliy xavfsizlikni ta‘minlash davlat siyosati bilan chambarchas
bog‗laydi. Bunda axborot xavfsizligi tizimi davlat
siyosatining asosiy tashkil
etuvchilarini yaxlit bir butunlikka biriktiradi. Bu esa axborot xavfsizligining roli
va uning mamlakat milliy xavfsizligi tizimidagi mavqeini belgilaydi. Axborot
sohasidagi O‗zbekistonning milliy manfaatlarini, ularga erishishning strategik
yo‗nalishlarini va ularni amalga oshirish tizimlarini o‗zida
aks ettiruvchi
maqsadlar yaxlitligi davlat axborot siyosatini anglatadi. Shu bilan birga davlat
axborot siyosati mamlakatning tashqi va ichki siyosatining asosiy tashkil etuvchisi
hisoblanadi hamda jamiyatning barcha jabhalarini qamrab oladi.
Axborot xavfsizligining zamonaviy konsepsiyasi axborot xavfsizligini
ta‘minlovchi maqsadlar, vazifalar, tamoyillar va asosiy yo‗nalishlar bo‗yicha
rasmiy nuqtai nazarlar majmuini bildiradi.
Quyida axborot xavfsizligining asosiy tashkil
etuvchilari va jihatlari
9
keltirilgan:
−
axborotni muhofaza qilish (shaxsiy ma‘lumotlarni, davlat va xizmat
sirlarini va boshqa turdagi tarqatilishi chegaralangan ma‘lumotlarni qo‗riqlash
ma‘nosida);
−
kompyuter xavfsizligi yoki ma‘lumotlar xavfsizligi – kompyuter
tarmoqlarida ma‘lumotlarning saqlanishini, foydalanishga ruxsat etilganligini va
konfedensialligini ta‘minlovchi apparat va dasturiy vositalar to‗plami, axborotdan
ruxsatsiz foydalanishdan
himoya qilish choralari;
−
axborot egalariga yoki axborotdan foydalanuvchilarga hamda uni
qo‗llab quvvatlovchi infratuzilmaga zarar yetkazishi mumkin bo‗lgan tabiiy yoki
sun‘iy xarakterdagi tasodifiy yoki qasddan ta‘sir etishlardan axborot va uni qo‗llab
quvvatlovchi infratuzilmaning himoyalanganligi;
−
fuqarolar, alohida guruhlar va ijtimoiy qatlamlar,
umuman olganda
aholining yashash faoliyati, ta‘lim olish va rivojlanishlari uchun zarur bo‗lgan
sifatli axborotga bo‗lgan talablarining himoyalanganligi.
