Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında
Dövlət İdarəçilik Akademiyası
Fakültə:
Siyasi İdarəetmə
Fənn:
Müasir informasiya kommunikasiya texnologiyaları
və informasiya təhlükəsizliyi
Mövzu 2:
İnformasiya texnologiyalarında əlaqəli tətbiqi
proqramlar
Müəllim:
Ədalət Mahmudov
Mövzu № 2.
Əlaqəli tətbiqi proqramlar. Əlaqəli tətbiqi paket proqramlar anlayışı, təyinatı və tərkibi. Obyektlərin birgə istifadə olunması.
Verilənlərin ötürülməsinin açıq interfeysinin köməyi ilə informasiya mübadiləsinin təşkili. MS Office paketinin təyinatı və tərkibi.
MS Office paketinin interfeysi. МS Word mətn redaktorunda yeni sənədin yaradılması. İnformasiyanın saxlanması üsulları.
Mövcud faylın açılması və mətnin daxil edilməsi qaydaları. Mətnin fraqmentlərinin seçilməsi. Normativ tələblərə uyğun olaraq
mətni sənəd şablonlarının yaradılması. Abzasların düzlənməsi və formatlaşdırlması. Sənəddə informasiyanın axtarılması. Sənədin
açılmasının və verilənləri daxil edilməsinin mühafizəsi. Orfoqrafik və qrammatik səhvlərin düzəldilməsi. Avtomətnlərin
yaradılması. Sənədin çap edilməsi xüsusiyyətləri. МS Ехсеl cədvəl prosessorunda işçi vərəqləri. Fraqmentlərin seçilməsi. Sətir və
sütunların ölçülərinin dəyişdirilməsi. Verilənlərin daxil edilməsi və formatlaşdırılması. Seçilmiş xanaların formatlaşdırılması.
Elektron cədvəllərdə hesablama əməliyyatları. Cədvəllərə düsturların və funksiyaların daxil edilməsi. Diaqramların qurulması.
Siyahının analizi üçün filtrlərin istifadə edilməsi. Elektron cədvəllərdə sənədə baxış rejimi, səhifənin parametrləri və çapı. MS
PowerPoint - təqdimatlarının hazırlanması universal sistem kimi. Proqramın təyinatı, imkanları və interfeysi. MS Power Point
proqramında slaydın maketinin və ümumi görünüşünün seçilməsi. Təqdimatlarla işin əsas üsulları. Təqdimat slaydlarına baxış
rejimi. Slaydlarla iş üsulları. MS Power Point proqramında slaydlara müxtəlif tip obyektlərin (rəsm, şəkil, klip) daxil edilməsi.
Tərtibat şablonlarının və nümunələrin köməyi ilə slaydların xarici görünüşlərinin idarə olunması. Tərtibat şablonlarının və rəngli
sxemlərin köməyi ilə slaydların redaktə olunması. Slaydların fonunun dəyişdirilməsi. MS Power Point proqramında slaydın
elementlərinə müxtəlif hərəkətlərin (animasiyaların) əlavə edilməsi.
Müasir dövrdə elmi- texniki əsas istiqamətlərindən biri istehsalat və
qeyri-istehsalat sahələrinin kompüterləşdirilməsi və cəmiyyətin
informasiyalaşdırılmasıdır. İndi müəssisənin, təşkilatın, bankın və s. sahələrin
fəaliyyətini kompütersiz təsəvvür etmək olmaz. Kompüterlərdən müxtəlif
məqsədlər üçün istifadə olunur: qoyulan məsələni həll etmək, texnoloji və
təşkilati prosesləri idarə etmək, yerli, ərazi və ümumdünya informasiya bazaların
müraciət edib, lazımı infomasiyanı əldə etmək və s. Son illərdə kompüter
texnologiyasının inkişafı onu texniki bir fəndən fundamental elmə çevirmişdir.
Yeni informasiya texnologiyasının sürətli inkişafı və onun tətbiq sahəsinin
genişlənməsi kompüterin proqram təminatının intensiv inkişafı nəticəsində baş
verir. Kompüterin proqram təminatı dedikdə, informasiya emalının təşkili və idarə
edilməsi üçün istifadə olunan proqramlar kompleksi nəzərdə tutulur. Proqram
təminatı (PT) sistemini yerinə yetirdiyi funksiyalara görə iki hissəyə bölmək olar:
sistem proqram təminatı, tətbiqi proqram təminatı.
Tətbiqi proqram təminatı istifadəçinin hər hansı məsələni həll etmək məqsədilə
yaradılır. Tətbiqi proqram təminatı sistem proqram təminatının xüsusən ƏS-nin
idarəsi altında işləyir. Tətbiqi proqram paketləri (TPP) istifadəçi tərəfindən həll
edilən məsələnin avtomatlaşdırılması üçün çox güclü alətdir və praktik olaraq, onu
informasiyanın emalında kompüterin bu və ya digər funksiya və prosedurlarının
necə yerinə yetirilməsini bilməkdən azad edir. Hal-hazırda öz funksional
imkanlarına və reallaşdırma üsullarına görə fərqlənən çox geniş spektirli TPP
mövcuddur. TPP –müəyyən sinif məsələlərin həlli üçün təyin olunmuş kompleks
proqramlardır.
informasiyanın göndərən qurğudan qəbuledici qurğuya elektron üsulla verilməsi (bir
nöqtədən digər bir nöqtəyə və ya bir nöqtədən çox nöqtəyə ötürülməsi) nəzərdə tutulur.
Verilənlərin ötürülməsi üçün fərqli əlaqə vasitələri mövcuddur.
Bunlar arasında ən geniş yayılan əlaqə vasitələri mis kabellər, fiber-optik xəttlər, telsiz və simsiz
əlaqədir. Həmçinin verilənlərin ötürülməsi üçün daşınabilən disklərdən, usb yaddaşlardan, sərt
disklərdən də istifadə olunur. Verilənlər aşağıdakı fiziki formalarda yadda saxlanır və ötürülür:
Elektromaqnit dalğalar;
Radio dalğalar;
Mikro dalğalar;
İnfraqırmızı dalğalar;
Verilənlərin ötürülməsi üçün həm analoq, həm də rəqəmsal siqnallardan istifadə etmək olar.
Amma günümüzdə yalnız rəqəmsal siqnallardan istifadə edilir. Analoq siqnallar daimi dəyişən
dalğalar olduğu halda, rəqəmsal siqnallar yalnız diskret şəkildə dəyişən dalğalardır. Rəqəmsal
siqnallarla ötürülən məlumat müəyyən zaman aralıqlı impulslar şəklində göndərilir və qəbul edilir.
Bu proses modem tərəfindən həyata keçirilir. Verilənlər özü də təbiətinə görə iki yerə bölünür:
Analoq verilənlər (telefon danışıqları və s.);
Rəqəmsal verilənlər (kopüterdən alınan məlumatlar və s.)
Hər iki tip verilənin rəqəmsal siqnallara çevrilib ötürülməsi mümkündür. Bunun üçün kodek
avadanlıqlarından istifadə olunur. Bu avadanlıqlar bir çox modemlərin daxilində yerləşir və bir tip
siqnalı digərinə çevirməyə imkan verir.
Microsoft Office proqramları haqqında
Qlobal dünyada texnologiyanın inkişafı müxtəlif proqramların kəşf olunması ilə nəticələndi.
1975-ci ildə təsis edilmiş Microsoft şirkəti hazırda proqram təminatı istehsalı, fərdi
kompüter və serverlər üçün internet texnologiyalarının hazırlanması, eyni zamanda onlara
xidmət göstərilməsində dünya lideridir.
Microsoft məhsulları 80-dən çox ölkədə satılır. 2006-cı ilin fevral ayından Azərbaycanda
Microsoft Azərbaycan şirkəti fəaliyyət göstərir.
Microsoft-un əsas məhsullarından biri də Microsoft Office proqramlarıdır. İlk dəfə ofis
proqramları 1989-cı ildə buraxıldı.
Microsoft Office proqramları haqqında
Sonradan bir neçə dəfə bu proqramlar müxtəlif əməliyyatlarda işləməsi üçün yeniləndi. Bu
proqramlara ilk dəfə hal-hazırda daxil olan proqram daxil deyildi. İndi Microsoft
proqramlarına yeddi proqram daxildirsə, o vaxtlar yalnız dörd proqram daxil idi. Müəyyən
vaxt keçdikcə əməliyyat sistemləri yeniləndikcə onlara uyğun bu proqramlar da yeniləndi və
panellər əlavə olundu. Bu proqramların bu günə kimi müxtəlif versiyalarıə vardır:
Microsoft Office (MS Office).95, MS Office.2000, MS Office.2003, MS Office 2007, MS Office
2010.
Hal-hazırda istifadə olunana əsasən son üç versiyadır. O biri versiyalar artıq öz əhəmiyyətini
itirmişdir. Microsoft Office proqramlarına daxildir:
1) MS Office Word;
2) MS Office Excel;
3) MS Office PowerPoint və s.
| 