| 20.3.2.4. Basqısız boru kəmərinin tələb olunan mailliyini təmin etmək mümkün olmadıqda, məsələn, yerin relyefindən asılı olaraq, yaxud layihələndirilən boru kəmərinin başlanğıcı və sonundakı verilmiş hündürlüklər fərqini təmin etmək mümkün olmadıqda, həmçinin şaxta sahələri və şaxta işlərində dayaq kimi saxlanılıb mühafizə olunan kütlə, tektonik pozuntu sərhədlərində aşağıdakılara əməl etmək lazımdır:
boru kəməri trassasını böyük enişlər istiqamətində, yaxud yer səthinin gözlənilən az mailliklər zonasında seçmək;
boru kəmərlərinin diametrini artırmaq;
boru kəmərinin hesabi dolma dərəcəsini azaltmaq;
tullantı sularını layihələndirilən boru kəməri, yaxud digər boru kəmərləri vasitəsilə yer səthinin əlverişsiz mailliklər zonasından kənara nəql etdirmək üçün nasos stansiyaları nəzərdə tutmaq.
Tullantı sularını nəql etdirən stansiyalar dağ-mədən işlərinin yaxın 5 ildə başlanması nəzərdə tutulursa boru kəmərinin tikintisi zamanı, bu işlər daha gec zamana planlaşdırıldıqda isə bilavasitə onların başlanmasından əvvəl qurulmalıdır.
20.3.2.5. Boruların calaq birləşmələri elastik tıxamalar tətbiq etməklə çevikləşdirilməli və kompensator kimi işləmələri təmin edilməlidir.
Basqısız boru kəmərinin calaq birləşmələrinin kipliyinin saxlanılma şərti (141) tənliyi ilə ifadə edilir.
burada - boruların calaq birləşmələrinin ox istiqamətində yol verilən kompensasiya qabiliyyəti (saxsı borular üçün - 4sm; geniş ağızlı dəmir-betonborular üçün- 5sm; muftalı xrizotilsement borular üçün – 6sm qəbul edilməlidir);
- calaq birləşməsinin ox istiqamətində tələb olunan kompensasiya qabiliyyəti, sm (yer səthinin gözlənilən deformasiyasından və qəbul edilmiş boruların həndəsi ölçülərindən asılı olaraq hesablama ilə təyin edilməlidir);
- tikinti zamanı calaqda boruların ucları arasında saxlanılan məsafə, sm (qiymətinin ən azı 20%-i qədər qəbul edilməlidir).
20.3.2.6. Dartılma zamanı borunun en kəsiyinin yük götürmə qabiliyyəti Pp (142) tənliyində verilmiş şərti ödəməlidir.
burada - boru bölmələrinə qruntun üfüqi deformasiyasından yaranan uzununa maksimal qüvvənin təsiri;
Pi - boru bölmələrinə yer səthində əmələ gələn çıxıntıların təsirindən yaranan maksimal qüvvənin təsiridir.
20.3.2.7. (141) və (142) şərtləri təmin edilmədikdə:
uzunluğu az olan, yaxud digər növdən olan borudan istifadə etmək;
boru kəmərinin trassasını dəyişərək onu yer səthinin gözlənilən deformasiyası az olacaq zonalarına keçirmək;
boru kəmərinin daşıma qabiliyyətini artırmaq üçün onun əsasında çevik tikişli dəmir-beton döşənəcək yaratmaq lazımdır
20.3.2.8. Dükerin giriş və çıxış quyularında səviyyələr fərqi dağ-mədən işlərinin görülməsi ilə bağlı yer səthinin qeyri-bərabər çökməsi nəzərə alınaraq təyin edilməlidir.
20.3.2.9. İşlənilən ərazilərdəki kanalizasiya boru kəmərlərinin düzxətli sahələrində baxış quyuları arasındakı məsafə 50 m-dən çox olmamalıdır.
20.3.2.10. Kanalizasiya boru kəmərinin çıxıntılarla yerli yarıqlar, yaxud uçurumlar yarana biləcək sahələrdən keçirilməsi lazım gəldikdə, basqılı sahələr və onların yer səthində çəkilməsi nəzərdə tutulmalıdır.
| 