Azərbaycan respublikasinin təHSİl naziRLİYİ MİNGƏÇEVİr döVLƏt universiteti Qrup : em22(Q) Fakultə : Mühəndislik İxtisas

Download 40.78 Kb.
bet	1/4
Sana	13.01.2023
Hajmi	40.78 Kb.
	#38115

1 2 3 4

Bog'liq
KİMYA REFERAT

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ TƏHSİL NAZİRLİYİ
MİNGƏÇEVİR DÖVLƏT UNİVERSİTETİ

Qrup : EM22(Q)
Fakultə : Mühəndislik
İxtisas : Ekologiya Mühəndisliyi
Kurs : 1

Elmi Rəhbər : Adil Aslanov
Tələbə : Rasim Babayev Elnur oğlu
Fənn : Kimya
Mövzu : Təsirsiz Qazlar

TƏSİRSİZ QAZLAR

VIII qrup elementləri təsirsiz qaz adlanır.Təsirsiz qazlar həm də Nəcib qazlar adlanır. Bu o deməkdir ki, onlar digər elementlərlə energetik səviyyələrini elektronla doldurmaq üçün reaksiyaya girmirlər. Buna görədə onlar digər qruplara nibətən daha zəifdirlər. Helium(He),Neon(Ne),Arqon(Ar),Kripton(Kr),Ksenon(Xe) və radioaktiv Radon(Rn) təsirsiz qazlara misal göstərilə bilər.

Helium (He) – D.İ.Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 2-ci elementdir. Rəngsiz, iysiz, dadsız, zəhərsiz, inert monoatomik qazdır, cədvəldə təsirsiz qazlar yarımqrupunda ilk elementdir. Helium bütün elementlər arasında ən aşağı qaynama və ərimə temperaturuna malikdir. Onu, yalnız 25·10⁵ Pa təzyiq altında bərk hala keçirmək olur. Heliumun yanlız bir energetik səviyyəsi var və bu səviyyə təmamilə dolub. Bu səbəbdən helium təsirsiz qazdır və inert qazlar siyahısında birincidir. Heliumun adı Günəşi himayə edən yunan titanı Heliosun şərəfinə qoyulub. Buna səbəb helium elementinin günəş işığında kəşf edilməsidir.

Kəşfi :

Heliumun qalıqlarına ilk dəfə 18 Avqust 1868-ci ildə Günəşin xromosferinin spektrində 587.49 nanometr dalğa uzunluğu olan parlaq sarı bir xətt olaraq rast gəlindi. Xətt, Hindistanın Guntur şəhərində günəş tutulması zamanı fransız astronomu Jül Janssen tərəfindən aşkar edilmişdir.Bu xəttin əvvəlcə natrium olduğu ehtimal edildi. Elə həmin il oktyabrın 20-də İngilis astronomu Norman Lockyer günəş spektrində sarı bir xətt müşahidə etdi. O bu xəttə D ₃ adını verdi, çünki məlum D ₁ və D ₂ Fraunhofer xəttləri yaxınlığında idi.Bunun Yer kürəsində bilinməyən Günəşdəki bir elementin səbəb olduğu qənaətinə gəldi.İngilis kimyaçı Edward Frankland bu elementə Helium adını verdi

1881-ci ildə, İtalyan fiziki Luigi Palmieri, Vezuvi Vulkanının son püskürməsi zamanı sublimasiya edilmiş bir materialı təhlil edərkən ilk dəfə D ₃ spektral xətti ilə Yerdəki heliumu aşkar etdi.^[6]
26 mart 1895-ci ildə Şotlandiyalı kimyaçı ser William Ramsay, klivit mineralını( tərkibində ən azı 10% torpaq elementi olan uraninit mineralı ) mineral turşuları ilə reaksiyaya daxil edərək heliumu mineraldan təcrid etdi və yer üzündəki heliumuəldə etdi. Ramsay mineralda argon axtarırdı, amma azot və oksigen sulfat turşusu ilə qazdan ayrıldıqdan sonra Günəşin spektrində müşahidə olunan D ₃ xəttinə uyğun bir parlaq sarı xətt gördü. Bu nümunələr Lockyer və İngilis fiziki William Crookes helium olaraq təyin olundu.Eyni ildə kimyəvi maddələr, atom ağırlığını dəqiq müəyyənləşdirmək üçün kifayət qədər qaz toplayan İsveçin Uppsala şəhərində kimyaçılar Per Teodor Cleve və Abraham Langlet tərəfindən müstəqil şəkildə ayrıldı.Helium, amerikalı geokimyaçı William Francis Hillebrand tərəfindən, Ramsay'ın kəşfindən əvvəl, mineral uraninit nümunəsini sınayarkən qeyri-adi spektral xətləri görəndə kəşf edilmişdi. Lakin Hillebrand xətləri azotla əlaqələndirmişdi.
1907-ci ildə Ernest Rutherford və Tomas Royds, hissəciklərin boşaldılmış bir borunun nazik, şüşə divarına nüfuz etməsini və sonra boruda boşalma yaratmağa və içərisindəki yeni qazın spektrini öyrənməyə imkan verərək alfa hissəciklərinin helium nüvələr olduğunu nümayiş etdirdi. 1908-ci ildə helium ilk dəfə Hollandiyalı fizik Heike Kamerlingh Onnes tərəfindən qazı beş kelvin - dən az soyudaraq mayeləşdirildi.Temperaturu daha da azaltmaqla onu bərkitməyə çalışdı, lakin uğursuz oldu, çünki helium atmosfer təzyiqində qatılaşmırdı. Onnesin tələbəsi Willem Hendrik Keesom, 1926-cı ildə əlavə xarici təzyiq tətbiq edərək 1 sm³ heliumu bərkitməyə müvəffəq oldu.

1938-ci ildə rus fiziki Pytor Leonidoviç Kapista, helium-4- in mütləq sıfıra yaxın olan temperaturda demək olar ki, heç bir viskoziteyə malik olmadığını, artıq superflik fenomenini teoremini irəli sürdü.Bu fenomen Bose-Eynşteyn kondensasiyası ilə əlaqədardır. 1972-ci ildə eyni fenomen helium-3- də müşahidə edildi, lakin mütləq sıfıra daha yaxın olan temperaturda Amerika fizikləri Duqlas D. Osheroff, David M. Li və Robert C. Richardson tərəfindən edildi .

Download 40.78 Kb.

1 2 3 4

Download 40.78 Kb.