Bajardi : Do’stov Ilyos Tekshirdi Toshkent-2024

Toshkent Аrxitektura Qurilish Universiteti Texnologiya fakulteti Qurilish materiallari texnologiya kafedrasi Beton va temirbeton texnologiyalari Qumning namligini aniqlash Bajardi : Do’stov Ilyos Tekshirdi _________________________ Toshkent-2024

Qumning namligini aniqlash

• Reja:
• 1.Qum haqida qisqacha ma’lumot
• 2.Qumning namligini aniqlash

• Qum-mayda boʻlingan mineral zarralardan tashkil topgan donador materialdir hisoblanadi. Qum turli xil tarkibga ega, ammo uning don hajmi bilan belgilanadi. Qum donalari shagʻaldan kichikroq va loydan qoʻpolroqdir. Qum, shuningdek, tuproq yoki tuproq turining tekstura sinfiga ham tegishli boʻlishi mumkin, yaʼni massasi boʻyicha 85 foizdan ortiq qum oʻlchamli zarralarni oʻz ichiga olgan tuproqdan tashkil topgan. Bu qum juda ham mitti zarracha hisoblanadi

• Qumning tarkibi mahalliy tosh manbalari va sharoitlariga qarab oʻzgaradi, lekin quruqlikdagi kontinental va tropik boʻlmagan qirgʻoq sharoitida qumning eng keng tarqalgan tarkibiy qismi kremniy oksidi kremniy dioksidi yoki SiO 2, odatda kvarts shaklida boʻladi. Bu qumda olimlar chuqur ilmiy ishlar qilishgan.

• Qum insoniy vaqt oraligʻida qayta tiklanmaydigan resursdir va beton tayyorlash uchun mos boʻlgan qum yuqori talabga ega hisoblanadi.Choʻl qumi, garchi koʻp boʻlsa-da, beton uchun mos emas. Qurilish uchun har yili 50 milliard tonna plyaj qumi va qazilma qum ishlatiladi. Bu qumlarni tarkibini oʻrganib chiqgan maʼquldir.

• Qumning aniq taʼrifi turlicha. Muhandislik va geologiyada qoʻllaniladigan ilmiy yagona tuproq tasnifi tizimi AQSh standart elaklariga mos keladi va qumni diametri 0,074 dan 4,75 millimetrgacha boʻlgan zarralar sifatida belgilaydi.Boshqa taʼrifga koʻra, geologlar tomonidan qoʻllaniladigan zarrachalar hajmi boʻyicha, qum zarralari diametri 0,0625 dan oʻzgarib turadi.

• Qumning namlik darajasini aniqlash
• Qumning namlik darajasi quyidagicha aniqlanadi: qumning o`rtacha namunasidan tarozida ikki marta va har gal kamida 500 grammdan (1 gramgacha aniqlikda) tortib olinib, ayrim holda yassi idishlarga to`kiladi-da, quritish javonida, to vazni o`zgarmaydigan bo`lguncha, 110 ±50C haroratda quritiladi. Quritish jarayonida qumni har 30 daqiqada mеtall kurakcha yordamida aralashtirib turish tavsiya etiladi.

• Qum qurigach, sovitiladi va tarozida tortiladi. Uning namlik darajasi W (massasi bo`yicha % hisobida) quyidagi formula yordamida hisoblab chiqariladi :
• W=[(m1-m2)/ m2]х100,
• bu yеrda : m1 − ho`l qum namunasining massasi, kg; m2 − quruq qumning massasi, kg. Qumning namlik darajasi har ikkala namunaning namlik darajasini ifodalovchi o`rtacha arifmеtik qiymatdan hisoblab chiqariladi.