3
geometriya. Vektor kattaliklarni ularning koordinatalari orqali ifodalash.
Koordinatalar va vektorlarning proyeksiyalarini almashtirish. Fizik masalalarga tatbiq
etilishda hosila va integralning ma‟nosi haqida. Kinematika elementlari. Fizik
modellar: moddiy nuqta (zarra yoki korpuskulyar), moddiy nuqtalar tizimi, absolyut
qattiq jism, yaxlit muhit. Modda, maydon va fizik vakuum tushunchalari. Moddiy
nuqtaning aylana bo„ylab harakati. Burchakli tezlik va tezlanish vektorlari. Egri
chiziqli harakatda tezlik va tezlanish. Normal, urinma (tangensial) va to„la tezlanish.
Aylanma va ilgarilanma harakatning kinematik xarakteristikalari orasidagi
bog„lanish.
2 mavzu. Moddiy nuqta dinamikasi. Tabiatdagi kuchlari va ularning
xususiyatlari
Dinamikaning asosiy vazifasi. Nyutonning birinchi qonuni. Inersial sanoq
sistemasi. Massa va kuch tushunchasi. Nyutonning ikkinchi qonuni. Ilgarilanma
harakat dinamikasining asosiy tenglamasi. Nyutonning uchinchi qonuni. Noinersial
sanoq tizimlari. Inersiya kuchlari. Gravitatsiya va og„irlik kuchi, elastiklik kuchi.
Qattiq jismlar deformatsiyasi va mexanik kuchlanish. Guk qonuni. Yung moduli.
Butun olam tortishish qonuni. Gravitatsion maydon va uni kuchlanganligi.
Ishqalanish kuchlari va uning turlari.
3 mavzu. Mexanikada saqlanish qonunlari
Mexanikada saqlanadigan kattaliklar. Impuls. Impulsnnig saqlanish qonuni.
Massa (inersiya) markazi va uning saqlanish qonuni. Ilgarilama harakatda bajarilgan
ish va kinetik energiya. Quvvat. Konservativ va nokonservativ kuchlar. Potensial
energiya. Gravitatsion maydonda joylashgan jismning potensial energiyasi. Potensial
energiya bilan kuch orasidagi bog„lanish. Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni.
Mexanik energiya va uning saqlanish qonuni.
