- X V -16, y a ’ni perxlorvinilli em al -
(XV), 1 -
atm osferam uhitiga chidamli, registratsiyaraqami - 6 . B o‘yoq qoplamalarini
markirovkalashda tashqi ko'rinishi sifati ham hisobga olinadi.
12. l-jadval Bo‘yoq tarkibining ishlatilish sohasi
Bo‘yoq tarkibining
ishlatilish sohasiga
ko‘ra nomi
Ishlati
lish
guruhi
Ishlatilish sharoiti
atm osfera m uhitiga
chidamli
1
ochiq maydonda ishlatiladigan turli kli-
matik ta ’sirlarga chidamli qoplam alar
atm osfera m uhitiga
chegaralangan dara-
jada chidamli
2
isitilmaydigan xonalar va yopm alar
ostida ishlatiladigan qoplam alar
192
konservalovchi -
3
bo ‘yaladigan yuzalarga vaqtinchalik
ishlatilgan qoplamalar
suv m uhitiga chi
damli
.
4
suv va suv bugM ta ’siriga chidamli
qoplamalar
maxsus
rengen nurlariga chidamli, nurla nadi-
gan, biologik chidam li va shu kabi
R St b o ‘yicha bo‘yoq qoplatnalari defektlari turi va soni jihatidan
tashqi k o ‘rinishi sifatiga nisbatan'7 klassga bo‘linadi: I hech qanday defekt
bo‘lishiga ruxsat etilmaydi; II—VII defektlar uzunligi, eni, diametri va ular
orasidagi masofalarga bog‘liq ravishda sonini hisobga olgan holda (dona
m2) b a ’zi notekisliklar ruxsat etiladi; III—VII klasslarda toMqinsimonlik
ruxsat etiladi; V -V II klasslarda oqmalar va IV -V II klasslarda turli soyalar
b o ‘lishi ruxsat etiladi.
B o ‘yoq tarkiblari qoplama usuliga nisbatan m o‘yqalam da suriladigan,
pulverizatorda sepiladigan, qurish sharoitiga ko‘ra sovuq va issiq sharoitda
qoplam a qatlam i hosil qiladigan tu rlard a b o ‘ladi. B o ‘yo q tarkiblari
konsisten siy asig a (quyuqligi) k o ‘ra, suyuq, qovushqoq, pastasim on,
------ reologik xususiyatlarga nisbatan strukturalanuvchi tizim ga taalluqli.
Ulam ing quyuqlik darajasi sepish usuliga mutanosib ravishda tayyorlanishi
kerak. L o k -b o ‘yoqlarning q uyuqligi (q o vushqo qligi) v iskozim etrlar
yordam ida oMchanadi va sekundlarda (s) ifodalanadi. Ulam ing quyuqlanish
davri qovushqoqlikning orta boshlash vaqti bilan belgilanadi.
B o ‘yoq tark ib larin in g x o ssalarin i an iq lash uchun m etall yoki
shisha yuzasida yupqa qattiq qatlam hosil qilinadi. B o ‘yoq qoplam asi
hosil boMishi fizik-kimyoviy v a kim yoviy jarayonlar borishi, tarkibdan
erituvchining bug‘lanishi yoki suvli dispersiyalarning parchalanishi va
boshqa jarayonlar bilan bevosita bogMiq boMadi. B o‘yoq qoplamalar qotish
jarayonining tugallanishini qattiqlik darajasi orqali aniqlash mumkin. Lok-
bo‘yoq qoplam alarning qurish tezligi ularning sifatiga bogMiq boMadi.
Ular bu jihatdan 5 bosqichli turlarga boMinadi. Zarurat boMsa, lok-bo‘yoq
qoplam alarning haroratdan chiziqli kengayish koeffitsiyenti, egilishdagi
mustahkam ligi, agressiv qorishmalarga chidamliligi kabi maxsus xossalari
aniqlanadi.
193
Lok-bo‘yoqlar tayyorlashda asosiy komponentlar sifatida pigmentlar,
kukun to‘ldirgichlar, bog‘ lovchilar, erituvchilar, sikkativlar, suyultirgichlar,
plastifikatorlar, va boshqalar ishlatiladi.
