|
Hayvon va odam organizmlari gen muxandisligi. Transgen hayvonlar yaratish usullari
|
| bet | 6/20 | | Sana | 14.01.2024 | | Hajmi | 73,08 Kb. | | #137240 |
Bog'liq Biotexnologiya asoslaridan Dasturlar o’quv-uslubiy majmua-fayllar.orgHayvon va odam organizmlari gen muxandisligi. Transgen hayvonlar yaratish usullari.
Hayvon organizmiga yangi genlar kiritish. Irsiy kasalliklar. Genoterapiya. Genoterapiya
konsepsiyasining rivojlanishi.
Uzoq vaqtdan buyon tibbiy genetika inson irsiy kasalliklarining genetik asoslarini
o‘rganib kelmoqda. Ana shunday kasalliklarni aniqlash maqsadida tug‘ilgan chaqaloqlar va
homila uchun diagnostik testlar ishlab chiqildi. Test natijalariga asoslangan xolda genetik
konsultatsiyalar berila boshlandi. Ba’zi xollarda genetik defektlarni medikamentoz terapiya,
qon quyish va parhez yordamida ham davolash imkoni tug‘ildi.
Mikroorganizmlardan olinadigan antibiotiklar va ularni biotexnologik usullar bilan
ishlab chiqarish samaradorligini oshirish.
Antibiо́tiklar (yunoncha. ἀντί - qarshi + βίος - hayot) – mikroorganizmlar tomonidan
sintezlanadigan moddalar bo‘lib, ularning hosilalari va analoglari bo‘lishi mumkin, bu gurux
moddalarini kimyoviy sintez yo‘li bilan yoki tabiiy manbalardan sintezlab olish mumkin
bo‘ladi (hayvon to‘qimalari va o‘simliklar). Antibiotiklar organizmda kasallik
qo‘zg‘atuvchilariga nisbatan tanlovchan ta’sir etishi mumkin (bakteriyalar, zamburug‘lar,
sodda mikroorganizlar, viruslarni) yoki yomon ta’sirdagi shishlarni (rak hujayralarini)
o‘sishini bostirib turishi mumkin.
Tsitokinlar. Ularning turlari, farmatsevtik xususiyatlari va dori vositasi sifatida ishlatilishi.
Sitokinlar – bu biologik aktiv peptid xar xil tip xujayralardan ishlab chikiladi. Sitokinlar
immun sistemasini faoliyatini ta’minlaydi: ular proliferatsiyani, differensirovkani, immun
sistemasi xujayralarini faollashtirishda va immun javoblarda ishtirok etadi.
Farmatsevtikada ishlatiladigan terapevtik oqsillar va fermentlar.
Oqsillar makro molekulalar bo`lib bir yoki undan ko`p polipeptidlardan iborat
(jadval2.1). harbir polipeptid peptidlardan tashkil topgan aminakislotalar zanjiridan iborat.
Harbir amino kislota gen kodidan aniqlanadi.Sintezlanganda polipeptid zanjiri birlashadi,
ucho`lchovli shakl ga kiradi. Bu tarkib polipeptid amino kislotaketma-ketligiga bog`liq, va
bu formula brqancha non kovalent o`zaro ta`sirdan mustahkamlanadi. Birorta`sir (m:
ximikatlarvaqizish) bu formulani buzilishiga olib keladi, polipeptidning tabiy tarkibini
buzilishiga olib keladi, bu jarayon denaturasiya deb ataladi. Denaturasiya odatda
funksionallikni yo`qolishiga, oqsil tarkibida oqsil funksiyasiga bog`lik likni aniq ko`rsatadi.
|
| |
