3.9. Sanoat korxonalarini yoritish.
Yorug’lik inson faoliyati davomida juda muhim rol o’ynaydi. Ko’rish inson uchun asosiy ma’lumot manba hisoblanadi. Umumiy olinadigan ma’lumotning taxminan 90% ko’z orqali olinadi.
Shuning uchun ham sanoat korxonalarini ratsional yoritish sifatli mahsulot ishlab chiqarish sharoitini yaxshilaydi, ishchilarni charchashdan salaydi va unumdorligini oshiradi. Oqilona yoritilgan zonalarda ishlayotgan ishchilarning kayfiyati yaxshi bo’ladi; shuningdek xavfsiz mehnat qilish sharoiti yaratiladi va buning natijasida baxtsiz xodisalar kesin kasayadi. Bundan ko’rinib turibdiki, sanoat korxonalarini yoritishga faqat gigienik talab qo’yilmasdan, balki texnik iqtisodiy talablar ham qo’yiladi. Elektromagnit spektorlarining to’lqin uzunliklari 10 n.m dan 340000 n.m gacha oralig’i spektorlari optik jaryoni deb ataladi, bundan 10 dan 380 nyum i infraqizil nurlar, 380 dan 770 n.m i ko’rinadigan nurlar va 770 dan 340000 n.m gacha bo’lganlari esa ultra-binafsha nurlar deb aytiladi. Biz ko’zimiz bilan binafsha rangdan to qizil rangacha bo’lgan yorug’lik nurlarini sezamiz.
Sanoat korxonalarini yoritishning mukammalligi sifat va son ko’rsatkichlari bilan tavsiflanadi. Son ko’rsatkichlari nur oqimi, yorug’lik kuchi, yorqinlik, nur qaytarish koeffitsentlari, yorug’lik kiradi.
Nur oqim nur energiyasining quvvati sifatida aniqlanadi va u inson ko’ziga ta’sir qilish sezgisi sifatida baholanadi. Nur oqimining birligi sifatida lyumen (lm) qabul qilingan.
Nur oqimi faqatgina fizik ko’rsatkich bo’lib qolmasdan, balki fiziologik ko’rsatkich sifatida ham aniqlanadi. Chunki uning o’lchov birliklari kurish sezgisiga asoslangan.
Hamma nur manbalari, shu jumladan, yoritish asboblari ham fazoga bir xilda nur sochmaydi, shuning uchun fazodagi nur oqimi zichligini aniqlovchi yorug’lik kuchi I birligi kiritilgan. O’tadigan va tushadigan nur oqimi fazo yoki yuza bilan baholanishi mumkin [10].
| 