93
1.4.8. AutoCAD dasturi - avtomatik loyihalashning xalqaro standarti
AutoCAD dasturining yaratilganligiga 30
yilga yaqinroq, grafik dasturlari
orasida hanuzgacha mashhurligicha qolmoqda. Chunki AutoCAD dasturi
mukammal va ommabop, hamda loyihalash ishlari
avtomatlashtirilgan dastur
bo`lib, u har qanday turdagi sxema va chizmalarni yuqori aniqlikda, sifatli
bajaradi. Shuningdek, bu dasturdan foydalanuvchilarning
ijodiy imkoniyatlarini
to`la amalga oshirishga yordam beradi. Shu sababli, millionlab loyihachi
mutaxassislar, olimlar, injener-texniklar va talabalar, ya`ni dunyoning 80 dan ortiq
mamlakatlari 18 tilda loyihalash ishlarini bajarishda AutoCAD tizimidan
foydalanishlari odatiy holga aylanib qoldi.
AutoCAD dasturi 1982 yilda yaratilganligiga
va uning millionlab
fodalanuvchilari bo`lishiga qaramay, Respublikada maktab o`quvchilari va
talabalar «Informatika» va «Chizmachilik» fanlarini o`qish jarayonida grafik
dasturlardan «Paint», «Microsoft Office Word» dasturining «Risovanie» va
«Beysik» dasturining grafik tahrirlaridan foydalanishni o`rganadilar. Lekin,
bunday grafik dasturlarda grafik yasashlarni avtomatlashtirish imkoniyatlari past
bo`lib deyarli yo`qdir. Ushbu o`quv qo`llanmada loyihalash ishlarini
avtomatlashtirishning grafik dasturi bo`lgan, AutoCAD
tizimi imkoniyatlari bilan
tanishib, xatto maktabda ham, chizmachilik, naqqoshlik kabi mashg`ulotlarda
grafik buyruqlar yordamida chizma primitivlarining elementlarini, ya`ni
tarkibiy
qismlarining chizmalarini 1-2-3 va 4-mashg`ulotlarda bajarishga o`rganib chiqib,
olingan bilim, ko`nikma va amaliy malaka asosida 1-grafik ish-«Tutashuv»
vazifasini bajarishlari mumkin.
AutoCAD tizimida grafik axborotlarning elementlari, ularga mos bo`lgan
tayyor buyruqlar paketidan foydalanib, berilgan o`lchamlarini komp`yuterga
kiritib, bevosita muloqatlar ketma-ketligi asosida tasvirlar bajariladi.
Muhandislik komp`yuter grafikasi mashg`ulotlarining mavzularini tanlashda
o`quvchilarni chizma primitivlarini komp`yuterda bajarishga o`rgatishdan
boshlash, maqsadga muvofiq deb belgilandi. Chunki, chizma primitivlarini
94
komp`yuterda bajarishni yaxshi o`zlashtirib olgan o`quvchi
yoki talabalar, har
qanday murakkablikdagi tasvirlarni ham komp`yuterda bajara oldilar.
Ma`lumki, AutoCAD tizimiga oid ko`plab zamonaviy adabiyotlar
yaratilgan. Birinchidan, ular juda katta hajmda chop etilgan bo`lib, kamida 400-
450 sahifadan iborat va bizga etib kelganlari rus tilida yozilgan. Bunday
darsliklardan o`quvchi va talabalarning foydalanishlari juda ham noqulaydir.
AutoCAD dasturining darsligi ham rus yoki ingliz tilida yozilgandir.
Shuning
uchun, biz bu risolani yaratishga va barcha o`quv maskanlarida muhandislik
grafikasi fanini o`kitishni tubdan yaxshilashga o`z hissamizni qo`shishga kirishdik.
Ma`lumki, har qanday grafik axborotlar nuqta, kesma, to`g`ri chiziq,
ko`pburchak, aylana, yoy va turli usullarda yasaladigan egri chiziqlar to`plamidan
iborat bo`ladi. Bu primitivlarni bo`yash, unga tur berish, yo`g`onlashtirish, aylana
chizish asosida tutashmalar yasash, ortiqcha chiziqlarni o`chirish,
tasvirni surish,
ko`paytirish yoki aks-simmetrik tasvirini yasash, matn yozish, o`lcham qo`yish
hamda bajarilgan chizmani, yozilgan matnini taxrir
qilish kabi buyruqlaridan
amaliy foydalanishga o`rgatish, shu jumladan, komp`yuterda chizma bajarish
malakasini oshirish maqsad qilib qo`yilgan.
