CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES (CARJIS)
Google scholar
ISSN:2181-2454
www.carjis.org
VOLUME 1 | ISSUE 2 | 2021
96
Tashkent,Uzbekistan
Telegram:@Carjis_Admin
Har xil turdagi faoliyat uchun kompaniyaning samaradorligini hisoblash
bazisini yaratish.
Byudjetni tayyorlash va ijro etishda bir qator cheklovlar hisobga olinadi. Qisqa
muddatli (operatsion) rejalashtirishning muhim komponenti sifatida byudjetlashtirish
tashkilotning
strategiyasi, marketing va boshqa niyatlariga mos kelishi kerak. Uni
joriy etishning majburiy mezoni axborot texnalogiyalaridan foydalanish hisoblanadi.
Bundan tashqari, ushbu tizim kompaniyaning o’ziga xos xususiyatlariga va uning
faoliyat sohasiga mos kelishi kerak.
Asosiy tamoyillar byudjetni rejalashtirish: birlik,
izchillik, moslashuvchanlik
va aniqlik.
Birlik kompaniyani va uning barcha bo’limlarini tizimli ravishda
byudjetlashtirishni
anglatadi, chunki byudjetni shakllantirishda ishtirok etadigan
ma’suliyat markazlari bosh rejani tuzish, uning bajarilishini tekshirish va tuzatishlar
kiritish yo’li bilan umumiy va global maqsadga intilishlari kerak. Nazorat natijalariga
asoslangan keying loyihalar, rejalashtirilgan bajarilish monitoringi.
Aniqlik printspi ishlab chiqilgan byudjetdan korxonaning operatsion rejalarini
maksimal darajada belgilashni talab qiladi.
Bundan tashqari, byudjetni rejalashtirishning boshqa tamoyillari ko’rib
chiqiladi, masalan:
Byudjet parametrlarining rasmiy hisobot shakllariga muvofiqligi:
Byudjet tsikllarini, ularning iqtisodiy faoliyatining xususiyatlarini hisobga
olmagan holda korxona va tashkiliy bo’linmalar uchun rejalar tuzish shakllari va
tartiblarini standartlashtirish:
Korxona va uning bo’linmalarining umumiy harajatlari bo’yicha
taqsimlanishi;
Har bir bo’linmaning
moliyaviy, maqsadlarini aniq rentabellik stavkalarini
qabul qilish usuli bilan oldindan aniqlash;
Byudjet va byudjet jarayonining barqarorligi, bu kelgusi davr uchun oldingi
prognozlarni muntazam qayta ko’rib chiqish va takomillashtirishga olib keladi, bu esa
joriy tugashini kutmasdan;
Vaqtga mos keladigan hisob birliklarida daromadlar (xarajatlar) ,
kreditlar
va pullarning hisobdan chiqarilishini hisobga olish;
Aniq sotishdagi usuli ancha yuqori bo’lgan xarajatlarning eng muhim
moddalarini batafsil hisobga olish.
Byudjet mazmuni jihatidan kompaniya tomonidan qabul qilingan namunavi
moliyaviy hujjat bo’lib, unda belgilangan vaqt oralig’ida
belgilangan bandlar va
rejalashtirilgan ko’rsatkichlar mavjud.
