|
Bosimlar farqi va o`zgaruvchan sarf o`lchagichlar Bosimlar farqi va o`zgarmas sarf o`lchagichlar
|
| bet | 3/13 | | Sana | 12.12.2023 | | Hajmi | 0,67 Mb. | | #116577 |
Bog'liq MUSTAQIL ISH FIZIKA MUKAMMALbu erda, R1 va R2 — muhitning qalqovichdan oldingi va keyingi bosimi, Pa; f0 — qalqovich kesimining diamstri eng katta joydagi yuzi, m2.
Qalqovichning muhit o‘zgarmas oqimiga mos bo‘lgan muvozanat xolatidagi
og‘irlik kuchi va itaruvchi kuch o‘rtasidagi tenglik quyidagicha:.
Vq(jq-j)=(P1-P2)·f0 (8)
Bu holda ishqalanish kuchi e’tiborga olinmaydi; (8) tenglama asosidA
qalqovichdagi bosimlar farqi
(9)
ΔR — bosimlar farqi, Pa.
(9) tenglama bosimlar farqining qalqovich hajmiga, kesim yuziga, qalqovich
va muhitning solishtirma og‘irliklariga, ya’ni o‘lchash jarayonida o‘zgarmaydigan
kattaliklarga bog‘liqligini ko‘rsatadi. Demak, sarf o‘lchanayotgandagi bosimlar farqi o‘zgarmas. O‘lchanayotgan muhitning konussimon naycha devorlari va qalqovich orasidagi o‘tish tezligi:
(10)
bu erda, v — o‘tish tezligi, m/s.
(10) tenglamadan
(11)
(9) va (11) tenglamalarni tenglashtirsak, oraliq oqim tezligiga ega bo‘lamiz
(12)
Oqimning halqa oralig‘idagi tezligi va uning yuzasi ma’lum bo‘lgach, o‘lchanayotgan muhitning hajmiy sarfini aniqlash mumkin:
(13)
bu erda, Qx — o‘lchanayotgan muhitning hajmiy sarfi, m3/soat; a — sarf koeffisienti, bu tajribada olingan katalik bo‘lib, suyuqlikning
kalqovichga ishqalanish ta’sirini, muhit uyurmasi hosil bulgandagi bosim
yo‘qolishini nazarda tutadi. Ildiz ostidagi kattaliklar o‘zgarmas bo‘lgani
uchun ularni K koeffisient bilan almashtirish mumkin:
Unda
Qh=a·F·K (14)
Bu bog‘lanish chiziqli bo‘lgani sababli rotametrning shkalasi teng bo‘linmali bo‘ladi
Shisha naychali rotometr 3-rasm
Rotametrlarning sarf koeffisienta a ni aniqlash analitik usulda topish qiyin bo‘lgan bir qator kattaliklarga bog‘liq. SHuning uchun, har bir rotametr tajriba yo‘li bilan
darajalanadi. Sarf tenglamasiga kirgan barcha kattaliklar darajalanish shartlariga
muvofiq bo‘lgandagina shkalaning bu tarzda darajalanishi aniq bo‘ladi.
Laboratoriya va sanoatda shisha (sarfni joyida o‘lchaydigan) va metalldan
yasalgan (ko‘rsatishlarni masofaga uzatadigan) rotametrlar chiqariladi.
3-rasmda shisha naychali rotametrning tuzilish sxemasi ko‘satilgan. Bu asbob
korpus 5 ga ustunlar 4 yordamida o‘rnatilgan konussimon shisha naycha 2 dan iborat.
Naycha ichida pastdan yuqoriga oqadigan suyuqlik yoki gaz oqimi ta’sirida tik
harakat qiluvchi qalqovich 1 bor. Acbobning shkalasi 3 bevosita naycha ustiga
(chizish yo‘li bilan) darajalanadi. Hisoblashlar qalqovichning ustki gorizontal
tekisligi bo‘yicha olib boriladi.
Konussimon naychali shisha rotatametrlar suv bo‘yicha 3000 l/soat va havo
bo‘yicha 40 m3/soat o‘lchov chegarasiga; 0,6 mPa (6 kgk/sm2) gacha ish bosimiga
mo‘ljallangan. Asosiy xatolik ± 2,5%
|
| |
